Ανάμνηση του τρύγου, ανάμνηση περασμένης εποχής

Απόψεις
Ανάμνηση του τρύγου, ανάμνηση περασμένης εποχής

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αύγουστος, μήνας του τρύγου για την Κρήτη. Αγροτική δραστηριότητα που τα περασμένα χρόνια δεν εξαντλούταν σε μια απλή διεκπεραίωση, αλλά λάμβανε χαρακτήρα γιορτής. Η σταφίδα, ο “χρυσόξανθος θησαυρός”, υπήρξε το βασικό εισόδημα για χιλιάδες αγροτικές οικογένειες και “καύσιμο” για την τοπική οικονομία.

Γράφει η Αθηνά Σπανάκη-Κοχιαδάκη

Μέσα στον τρύγο, μέσα στη σάρκα του σταφυλιού, στον καρπό, συμπυκνώνεται η Κρήτη τού χθες, του μόχθου και της αγροτιάς και το κρητικό ήθος που ένωνε τη σκληρή εργασία με τη χαρά και το τραγούδι. Μια Κρήτη μεθυστική από χυμούς φύσης και παράδοσης, που τώρα ζει μέσα στις αναμνήσεις όσων την πρόλαβαν και την πλούσια μυθοπλασία που άφησε για τους νεότερους...

Ο τρύγος παλιά

Σουλτανιά σταφύλια και κρασοστάφυλα (ή επιτραπέζιο σταφύλι και οινοστάφυλα στη σύγχρονη οινοποιητική γλώσσα) ήταν οι πρωταγωνιστές του θέρους για εμάς που προλάβαμε αυτήν τη συναρπαστική εμπειρία της κρητικής ζωής. Μικρές οικογένειες, ή πολυάριθμες από τις συνενώσεις συγγενών, ξεκινούσαν κάθε αυγή με ορμή και όρεξη. Φόρτωναν τον εξοπλισμό, κοφίνια, τελάρα, λάντζες, ποτάσα και πανιά, παλιότερα στα γαϊδούρια και τα νεότερα χρόνια σε μικρές, ευκίνητες μηχανές, και μετά όλοι στο χωράφι, μικροί και μεγάλοι!

Μέσα σε πυρακτωμένες, μα ολοφώτεινες ημέρες, με τον εκκωφαντικά γοητευτικό θόρυβο των τζιτζικιών, υπήρξε αυστηρός επιμερισμός και οργάνωση της εργασίας, χρόνος για ξεκούραση κάτω από τους πυκνούς ίσκιους των ελαιοδέντρων και, βέβαια, παύση για το λιτό μα πεντανόστιμο κολατσιό με τα εποχικά λαχανικά, τις ελιές και το παξιμάδι. Παρατεταγμένα τα κοφίνια με τα τσαμπιά να τα ξεχειλίζουν, έλαμπαν κάτω απ' τον ήλιο με το βαθύ χρυσοκίτρινο, μοβ και μπορντό χρώμα τους. Και παντού άρωμα και κηλίδες μούστου.

Ένας ακόμη πρωταγωνιστής, το γλυκό τραγούδι στα χείλη γυναικών και ανδρών, έδινε τον τόνο της χαράς, τη διάσταση γιορτής και ρυθμό στις εργασίες, μηδενίζοντας με θαυματουργό μηχανισμό την κούραση της ημέρας. Ο τρύγος, πεδίο εργασίας και πλούτου για τους μεγάλους, και υπερμέγεθες παιχνίδι για τους μικρούς, αιχμαλώτιζε τις ημέρες του Αυγούστου μας.

Ο μέσος αγροτικός κλήρος έχει χάσει κάθε ενδιαφέρον για το αμπέλι, και μαζί του έχουν χαθεί και οι εικόνες του τρύγου που σημάδεψαν την παιδική μας ηλικία. Όσοι αγρότες εξακολουθούν να επιμένουν στη διατήρηση των αμπελιών τους, έχουν, κάθε χρονιά, να αντιμετωπίσουν το υψηλό καλλιεργητικό κόστος και την υψηλή φορολογία

Η σταφίδα

Μετά τον τρύγο, ερχόταν η σειρά της σταφίδας. Ευπαθές προϊόν, μα ισοδύναμο με χρυσάφι κατά το παρελθόν, κινούσε την τοπική οικονομία. Τα σουλτανιά “ξάπλωναν” στα αλώνια για την αποξήρανσή τους κάτω από τον καυτό ήλιο, και μεταβολίζονταν στην “αρχόντισσα του καλοκαιριού”, τη σταφίδα. Η δε πληρωμή της στους αγρότες ήταν χαράς ευαγγέλιο για τους εμπόρους όλης της Κρήτης. Με το “ζεστό” χρήμα στην τσέπη από την πληρωμή του κόπου τους, η κάθοδός τους στις πολιτείες ήταν οικονομικό γεγονός, με την αγορά σε ετοιμότητα για να καλύψει τις καταναλωτικές ανάγκες των ίδιων και των οικογενειών τους. Οι αγρότες, γενναιόδωροι και κουβαρντάδες νοικοκύρηδες, δε δίσταζαν να πληρώσουν αδρά για να ικανοποιήσουν τα γούστα τους, φιλοδωρώντας εμπόρους και υπαλλήλους.

Ο καιρός

Η σταφίδα δεν ήταν μόνο κυρίαρχη της αγοράς, αλλά και βάση για το κυρίως εισόδημα που επαρκούσε για να σχηματίσει μικρές περιουσίες στους καλλιεργητές, να σπουδάσει τα παιδιά τους και να στηρίξει ολόκληρα νοικοκυριά. Όλα τα παραπάνω, βέβαια, υπό τον όρο ότι οι καιρικές συνθήκες δε δημιουργούσαν εκτεταμένες ζημιές στις αμπελοκαλλιέργειες και τις απλωμένες σταφίδες. Οι αγρότες ζούσαν ανέκαθεν με το άγχος του καιρού, να προλάβουν τη θεομηνία, να προστατέψουν την αγροτική τους περιουσία, τον κόπο μιας ολόκληρης χρονιάς από μια ξαφνική, καταστροφική νεροποντή μέσα στον Αύγουστο...

Η απόσταση ανάμεσα σε μια επιτυχημένη γεωργική χρονιά και μια οικονομική καταστροφή ήταν πολύ μικρή, έκθετη στον ασταθή παράγοντα του καιρού, ζήτημα λίγων λεπτών δυνατής βροχής. Μέσα σε σύντομο χρόνο, η χαρά της προσμονής για τη συγκομιδή των σταφυλιών μπορούσε να εξελιχθεί σε λύπη και απογοήτευση για την προετοιμασία που δεν απέδωσε, τον καρπό που καταστράφηκε, το εισόδημα που χάθηκε...

Ο τρύγος σήμερα

Σε μεγάλο βαθμό, η μικρή ανθεκτικότητα της αμπελοκαλλιέργειας στις διαθέσεις του καιρού και τις ασθένειες, καθώς και οι επιδοτήσεις του λαδιού ήταν οι κύριες αιτίες της εκτεταμένης εκρίζωσης των κρητικών αμπελώνων τις τελευταίες δεκαετίες και της επικράτησης της μονοκαλλιέργειας των ελαιοδέντρων. Ο μέσος αγροτικός κλήρος έχει χάσει κάθε ενδιαφέρον για το αμπέλι, και μαζί του έχουν χαθεί και οι εικόνες του τρύγου που σημάδεψαν την παιδική μας ηλικία.

Όσοι, μικρομεσαίοι αγρότες, εξακολουθούν να επιμένουν στη διατήρηση και καλλιέργεια των αμπελιών τους, έχουν, κάθε χρονιά, να αντιμετωπίσουν το υψηλό καλλιεργητικό κόστος, την υψηλή φορολογία και, βέβαια, την απρόβλεπτη συμπεριφορά του καιρού. Θυμόμαστε όλοι, πριν λίγο διάστημα, τις ζημιές στις αμπελοκαλλιέργειες στην περιοχή των Αρχανών...

Στα κρητικά οινοποιεία

Το πεδίο της αμπελοκαλλιέργειας δε χαρακτηρίζεται μόνο από τη συρρίκνωση του κρητικού αμπελώνα, υπάρχουν και καλά νέα, που συνδέονται με τη λειτουργία σύγχρονων οινοποιητικών μονάδων, των κρητικών οινοποιείων. Η αναβαθμισμένη τεχνογνωσία στη συλλογή των κρασοστάφυλων, την παραγωγή μούστου και τη διαδικασία της ζύμωσης, ωρίμανσης και εμφιάλωσης του κρασιού δίνει άρτια κρητικά κρασιά που αποκτούν ολοένα ισχυρότερη φήμη, με υπεραξία και λαμπρές προοπτικές, απευθυνόμενα όχι μόνο στον τοπικό πληθυσμό αλλά και τους γευσιγνώστες της υφηλίου!

Με ένα τσαμπί σταφύλι

Ο τρύγος της δικής μου παιδικής ηλικίας δεν αποτελεί παράσταση στη ζωή των παιδιών μου και οι πτυχές του αναβιώνουν πλέον μόνο ως υπενθύμιση παράδοσης και όχι ως πρακτική σε ισχύ. Σε εμάς τους μεγαλύτερους, όμως, έχει αποτυπωθεί τόσο ζωηρά, που αρκεί η όψη από ένα τσαμπί σταφύλι για να επαναφέρει διαδοχικά τις εικόνες του. Πολύτιμο φιλμ της παιδικότητάς μας...

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News