Ύστερα από 167 ημέρες φυλάκισης στην Αδριανούπολη, οι δύο Έλληνες αξιωματικοί έφτασαν στη χώρα μας και μπορούν να απολαύσουν την ελευθερία τους. Ήταν μια υπόθεση που υποβάθμισε ακόμη περισσότερο τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες διαταράχτηκαν από μια σειρά επεισοδίων που έλαβαν χώρα το τελευταίο χρονικό διάστημα.
* Γράφει ο Νίκος Κοσμαδάκης
Η απόφαση εκδόθηκε από το τουρκικό δικαστήριο, ωστόσο υπάρχουν πολιτικοί καιροσκοπισμοί. Ο Ερντογάν κρύβεται πίσω από τη συγκεκριμένη απόφαση. Τι τον οδήγησε, όμως, σε αυτήν την απόφαση;
Πρώτα και κύρια, η κατάρρευση της τουρκικής λίρας. Η τουρκική λίρα καταγράφει τις τελευταίες εβδομάδες αρνητικά ρεκόρ. Έχει χάσει πάνω από το 30% της αξίας της έναντι του αμερικανικού δολαρίου από την αρχή του έτους έως σήμερα, ενώ η τουρκική κεφαλαιαγορά έχει συρρικνωθεί κατά 17% στο ίδιο διάστημα.
Πέραν της υποβάθμισης της τουρκικής λίρας, η Τουρκία έχει ένα υψηλότατο δημόσιο χρέος, που έχει κάνει τους οίκους αξιολόγησης να υποβαθμίζουν συνεχώς την πιστοληπτική της ικανότητα. Χαρακτηριστική είναι η ανακοίνωση που εξέδωσε ο οίκος Fitch, πως φέτος μόνο οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας ανέρχονται στα 230 δισεκατομμύρια ευρώ.
Δεύτερον, πολλές τουρκικές εταιρείες έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα. Αυτά τα δάνεια γίνονται ακριβότερα ενόσω η τουρκική λίρα διαγράφει καθοδική πορεία. Αυτό έχει ως άμεσο αποτέλεσμα να κάνει το πρόβλημα του πληθωρισμού ακόμη μεγαλύτερο, αλλά και τις εισαγωγές να γίνονται ακριβότερες.
Επομένως, η Τουρκία βρίσκεται λίγο πριν μια πιθανή χρεωκοπία. Και επειδή η οικονομία καθορίζει την πολιτική, ο Ερντογάν, ως ένας έξυπνος ηγέτης, δεν επιθυμεί αντιδράσεις που θα είναι ικανές να οδηγήσουν σε κύματα απεργίας και βίαιων εξεγέρσεων. Το γεγονός πως ο Ερντογάν βρίσκεται 16 χρόνια στην ηγεσία της τουρκικής πολιτικής σκηνής, αυτό οφείλεται στην οικονομική πολιτική που εφάρμοσε. Τον εμπιστεύτηκαν οι πολίτες για το γεγονός πως έβαλε νοικοκυριό στα δημόσια οικονομικά ή, εάν προτιμάτε, ήταν ο ιθύνων νους του οικονομικού θαύματος της Τουρκίας. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ισχύει πλέον.
Ως προς το τελευταίο, πρέπει να τονιστεί πως η κλιμάκωση της έντασης με τις ΗΠΑ έχει δημιουργήσει προβληματισμό στις διεθνείς αγορές. Στο πλαίσιο αυτό, η οικονομική αρωγή κρίνεται αναγκαία.
Γι’ αυτόν τον λόγο, λοιπόν, ο Ερντογάν προσπαθεί να εξομαλύνει τις σχέσεις του με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία είναι ο βασικός εμπορικός εταίρος, και να υιοθετήσει μια νοοτροπία φιλοευρωπαϊκή. Προσπαθεί να χτίσει εκ νέου τις σχέσεις του με ευρωπαϊκές χώρες, όπως τη Γερμανία και τη Γαλλία, και γι’ αυτόν τον λόγο έκανε το πρώτο βήμα με την απελευθέρωση των Ελλήνων στρατιωτικών.
Βέβαια, είναι αναγκαίο να τονιστεί εδώ πως η υπόθεση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών διαφέρει σε σημαντικό βαθμό από τις άλλες υποθέσεις των αιχμαλώτων που κρατάει η Τουρκία, οι οποίοι κατηγορούνται ευθέως από την τουρκική κυβέρνηση πως συνεργάζονται με τους Γκιουλενιστές ή τους αυτονομιστές του ΠΚΚ.
Από ’κει και πέρα, τίθεται ένα ζήτημα: Ποια θα είναι η στάση της Τουρκίας από εδώ κι έπειτα απέναντι στην Ελλάδα;
Απάντηση δεν μπορεί να δοθεί. Η Τουρκία είναι ένας απρόβλεπτος παίκτης στην πολιτική σκηνή και δεν μπορούμε να συνάγουμε εύκολα συμπεράσματα. Η διατάραξη ή μη της σχέσης με την Ελλάδα εξαρτάται από τα συμφέροντα και τους σκοπούς που θα επιδιώξει. Εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση κλείσει την πόρτα της στην Τουρκία, τότε καλό θα ήταν να αναμένουμε κλιμάκωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Αντίστροφα, εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση δείξει ένα συγκαταβατικό πρόσωπο και πως επιθυμεί να μπει σε διάλογο με την Τουρκία, τότε δε θα δούμε κλιμάκωση των σχέσεων.
Τέλος, πρέπει να τονιστεί πως η απελευθέρωση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών θα έχει πολιτικά οφέλη για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. και μη μας φανεί διόλου παράξενο εάν πριν τις εθνικές εκλογές οι δύο πολιτικοί σχηματισμοί προτάξουν την ιδέα του κράτους δικαίου, αφού δεν ενέδωσαν στα περί ανταλλαγής (με τους 8 Τούρκους αξιωματικούς) του Τούρκου σουλτάνου.
* Ο Νίκος Κοσμαδάκης είναι πολιτικός επιστήμονας (nkosmadakis@ymail.com).
