Η Δημόσια Ανώτατη Εκπαίδευση αποτελεί καθολικό κοινωνικό αγαθό και καλείται να παίξει καίριο ρόλο στην αναγέννηση της χώρας και στην εξασφάλιση ενός καλύτερου μέλλοντος για τους νέους και τον τόπο μας.
Γράφει η Χρυσάνθη Καμπουράκη
Δρομολογούνται από το υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων σημαντικές αλλαγές, που αποσκοπούν στη βελτίωση και στην αναβάθμιση της λειτουργίας της.
Σχεδιάζεται αρχικά η αλλαγή του τρόπου εισαγωγής στα ΑΕΙ. Μετά από τρία χρόνια θα εισάγονται με το εθνικό απολυτήριο, που θα προκύπτει από εξεταστικές ενδοσχολικές δοκιμασίες και κάποιες γενικού χαρακτήρα, περιορίζοντας το κόστος και τις ανισότητες πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Οι πανελλαδικές και φέτος ήταν ένας “Γολγοθάς” για τους υποψήφιους και τις οικογένειές τους, δαπανηρές και χρονοβόρες, σταθμός όμως για τη ζωή 74.692 εισακτέων (αυξημένοι κατά 4.000 περίπου), από τους 103.000 υποψηφίους.
Εργάζονται 30.000 εκπαιδευτικοί γι’ αυτές, λειτουργούν 1.000 εξεταστικά κέντρα και 113 βαθμολογικά, συνολικού κόστους περίπου 14 εκατ. ευρώ. Το υπουργείο πρόκειται να προβεί στην προμήθεια νέου συστήματος αποστολής θεμάτων, για όλες τις εξεταστικές διαδικασίες και όχι μόνο για τις πανελλαδικές, κόστους 1,5 εκατ. ευρώ, επειδή έληξε η σύμβαση υποστήριξης του προηγούμενου.
Στο πολυνομοσχέδιο εξάλλου, που κατατέθηκε στη Βουλή στις 8/6/2018, επισημαίνεται ο στόχος της ισότιμης πρόσβασης και της διασφάλισης του καθολικού δικαιώματος σπουδών για όλες τις ομάδες του πληθυσμού και τις πιο ευάλωτες. Περιλαμβάνονται οι παρεμβάσεις του υπουργείου Παιδείας, οι αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, στη διοίκηση, τον ενιαίο χώρο, τα δωρεάν μεταπτυχιακά, τη δημιουργία 2ετών επαγγελματικών σχολών για τους αποφοίτους των ΕΠΑ.Λ. και άλλα.
Τονίζεται η προτεραιότητα στη διασύνδεση ΑΕΙ, έρευνας και παραγωγικού τομέα, ως βασικά εργαλεία του νέου αναπτυξιακού σχεδιασμού, ο οποίος αποβλέπει στην ανάσχεση της φυγής των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, στη βέλτιστη αξιοποίηση των χρηματοδοτικών πόρων για την ενίσχυση των εκπαιδευτικών υποδομών, των πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού της εκπαίδευσης και της έρευνας. Προβλέπεται επιπλέον η δημιουργία ηλεκτρονικού συστήματος πιστοποίησης της γνησιότητας όλων των ακαδημαϊκών τίτλων, για όλα τα ΑΕΙ της χώρας.
Προγραμματίζεται ταυτόχρονα η ίδρυση σχολικών μονάδων σε όλες τις φυλακές και τα σωφρονιστικά ιδρύματα και τμήματα εκμάθησης Ελληνικών, προκειμένου να καλυφθούν οι εκπαιδευτικές ανάγκες των κρατουμένων.
Ωστόσο, παρά την κρίση, το “κούρεμα” των αποθεματικών των Πανεπιστημίων της χώρας, με το PSI του 2012, και την πολλών χρόνων υποχρηματοδότηση, τα ελληνικά Πανεπιστήμια κατέκτησαν και το 2018 σημαντικές διεθνείς διακρίσεις, αφού περιέχονται στη λίστα των 1.250 καλύτερων πανεπιστημίων του κόσμου, προερχόμενα από 60 χώρες. Τις πρωτιές κατά σειρά κατέκτησαν τα εξής 8 Πανεπιστήμια: το Εθνικό Καποδιστριακό Αθηνών, το Αριστοτέλειο, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, τα Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ιωαννίνων, Πάτρας και Θεσσαλίας, καθώς και το Δημόκριτο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Περίοπτη, άλλωστε, θέση στον παγκόσμιο χάρτη ερευνητικών κέντρων κατέχει το ΙΤΕ, ένα από τα πιο άρτια οργανωμένα και εξοπλισμένα ερευνητικά κέντρα, με διεθνή αναγνώριση λόγω των επιστημονικών επιδόσεων και καταλαμβάνει υψηλές θέσεις στη χρηματοδότηση προτάσεων από εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα. Στις πρόσφατες προκηρύξεις εθνικών προγραμμάτων για τη στήριξη της έρευνας πέτυχε πρωτιά χρηματοδότησης 69 προτάσεων, ύψους 14 εκατ. ευρώ, από το πρόγραμμα “Ερευνώ, Δημιουργώ, Καινοτομώ” της Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας και των Μεταδιδακτορικών Ερευνητών του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας. Ορισμένοι ερευνητές, που πέτυχαν να χρηματοδοτηθούν και να υλοποιήσουν την έρευνά τους στα Ινστιτούτα του ΙΤΕ, προέρχονται από κορυφαία Ιδρύματα του εξωτερικού.
Το ΙΤΕ, ιδρυμένο το 1983, αποτελείται σήμερα από 7 ερευνητικά Ινστιτούτα και άλλες υποστηρικτικές δομές, αριθμεί 1.300 μέλη και προωθεί τη στοχευμένη επιστημονική έρευνα σε στρατηγικούς τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η σημερινή κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στον τομέα της έρευνας, δημιουργώντας αρχικά τη θέση του αναπληρωτή υπουργού Έρευνας και Καινοτομίας, προάγοντας ερευνητικά προγράμματα που κρατούν στη χώρα μας ένα αριθμό επιστημόνων, συνδέοντας τη γνώση με την παραγωγική διαδικασία, καθιστώντας την έρευνα και την καινοτομία βασικούς μοχλούς του νέου παραγωγικού και οικονομικού μοντέλου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1% του ΑΕΠ της χώρας διατίθεται στην έρευνα, επιλογή που υιοθετείται για πρώτη φορά από τη σύσταση του ελληνικού κράτους. Όσον αφορά, δε, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, που συμπληρώνει 40 χρόνια λειτουργίας, έχοντας σημειώσει σημαντικές πρωτιές παγκοσμίως, αναμένουμε από το υπουργείο να σκύψει στην επιτακτική ανάγκη υλοποίησης του αιτήματός του, ίδρυσης πανεπιστημιακού τμήματος Τουρισμού, και η Κρήτη, μην ξεχνάμε, το δικαιούται, καθώς φιλοξενεί το ένα τρίτο του τουρισμού της χώρας μας.
Στη συνέχεια, κάνοντας αναφορά στη Σύνοδο των Πρυτάνεων στη Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 2018, να υπογραμμίσουμε ότι ο υπουργός Κώστας Γαβρόγλου εξήγγειλε προσλήψεις στα Πανεπιστήμια 1.500 νέων επιστημόνων, των οποίων οι αμοιβές θα αυξηθούν, πρωτοβουλία χρηματοδοτούμενη από το ΕΣΠΑ, και πρόσθετη επιχορήγηση 34 εκατ. ευρώ του τακτικού προϋπολογισμού των ΑΕΙ το 2018.
Ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, δήλωσε ότι θεωρεί προτεραιότητα της κυβέρνησης την οικονομική ενίσχυση των ΑΕΙ και των ερευνητικών κέντρων, και συγκεκριμένα ότι το 2018 τα συνολικά κονδύλια γι’ αυτά υπερβαίνουν τα 500 εκατ. ευρώ και ότι υπάρχει ο στόχος το 2019 να ισχύσει η πλήρωση των θέσεων βάσει του κανόνα 1 προς 1 και όχι 1 προς 5, που ήταν μνημονιακή υποχρέωση ή 1 προς 3, που ισχύει τελευταία.
Το 2017, πρώτη φορά μετά από 8 χρόνια κρίσης, ενισχύθηκαν τα ΑΕΙ με 500 θέσεις ΔΕΠ και έχουν προκηρυχθεί πάνω από 300 υποτροφίες για υποψήφιους διδάκτορες. Κατά τη Σύνοδο συστάθηκε επιτροπή εργασίας από πρυτάνεις, το Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης και το υπουργείο, για τα θέματα φοιτητικής μέριμνας, σίτισης και εστιών, την προώθηση προγραμμάτων για νέες εστίες και τη διαμονή φοιτητών σε ξενοδοχεία. Το υπουργείο έχει προ πολλού καταβάλλει στους λογαριασμούς των Ιδρυμάτων τα ποσά για τη χορήγηση του επιδόματος στέγασης 1.000 ευρώ στους δικαιούχους φοιτητές και να προσθέσουμε ότι διευκολύνονται οι μετεγγραφές φοιτητών που είναι αδέλφια.
Συστήθηκε ακόμα επιτροπή από πρυτάνεις, εκπροσώπους των Πανεπιστημίων, Αστυνομίας, Εισαγγελίας και του υπουργείου, η οποία θα μελετά το ζήτημα της παραβατικότητας στα πανεπιστήμια και θα υποβάλλει προτάσεις. Να επισημάνουμε ότι η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, με τον νόμο Διαμαντοπούλου, το 2011 δεν ελάττωσε τα περιστατικά ανομίας, αντίθετα τα πολλαπλασίασε και η δημοκρατικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων, με την επαναφορά του ασύλου από την τωρινή πολιτική ηγεσία, εγγυάται την ομαλότερη πανεπιστημιακή ζωή.
Παράλληλα, η διυπουργική Επιτροπή Παιδείας και Υγείας, με γνωμοδοτικό χαρακτήρα, αίτημα χρόνων, η οποία συστήθηκε πέρυσι, συνεδρίασε πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2018, με σκοπό τη διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής εκπαίδευσης, μετεκπαίδευσης και έρευνας για τους γιατρούς, νοσηλευτές, τεχνολόγους και λοιπούς επαγγελματίες Υγείας. Αποφασίστηκε η ένταξη προπτυχιακών μαθημάτων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, οικογενειακής ιατρικής, παιδοψυχιατρικής και ειδικής αγωγής. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα σύστασης μικρότερων επιτροπών για τα επιμέρους ζητήματα της εκπαίδευσης των επαγγελματιών Υγείας.
Από την άλλη πλευρά, εμβληματική θεωρείται η ίδρυση του Πανεπιστημίου Δ. Αττικής, από τη συγχώνευση των ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά, το 3ο σε αριθμό φοιτητών, 24.119, μετά το Αριστοτέλειο 31.756 και της Αθήνας 28.669. Θα λειτουργήσουν 5 σχολές και 26 συνολικά ακαδημαϊκά τμήματα 4ετούς φοίτησης, που συμπεριλαμβάνονται στο φετινό μηχανογραφικό δελτίο των υποψηφίων. Παράλληλα, με σχέδιο νόμου προωθείται η ίδρυση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με τη συγχώνευση των ΤΕΙ Ηπείρου.
Θα συμπεριλαμβάνει και θα λειτουργήσουν από 1η Οκτωβρίου 2018 τρεις σχολές και αντίστοιχα τμήματα: Γεωπονίας, Εφαρμογών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, με έδρα την Άρτα, και Κοινωνικών Επιστημών στα Ιωάννινα. Προβλέπεται η ίδρυση μεγάλου αριθμού σημαντικών νέων τμημάτων και νέες διεπιστημονικές δομές: Νοσηλευτικής και Λογοθεραπείας, εντασσόμενα στη Σχολή Επιστημών Υγείας στα Ιωάννινα, Προσχολικής Αγωγής και Ψυχολογίας, εντασσόμενα στη Σχολή Κοινωνικών Σπουδών, Μουσικών Σπουδών Άρτας, τα οποία θα λειτουργήσουν το 2019.
Το 2020 θα λειτουργήσουν τα τμήματα Ειδικής Αγωγής, Τροφίμων και Διατροφής, Μηχανολόγων-Μηχανικών και Διαπολιτισμικής Επικοινωνίας στην Ηγουμενίτσα. Επεξεργάζονται προτάσεις για την ίδρυση και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με τη συγχώνευση των ΤΕΙ Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας και τη δημιουργία ενός Πανεπιστημίου με 8 σχολές - 3 θα λειτουργούν στη Στ. Ελλάδα - και 34 τμήματα.
Σκοπός αυτών των συνεργειών και συγκλίσεων, που αλλάζουν τον πανεπιστημιακό χάρτη της Ελλάδας, είναι να συγκροτηθούν, χωρίς μικροτοπιστικά συμφέροντα, ισχυρά, βιώσιμα τμήματα σε διεθνή αναγνωρισμένα γνωστικά πεδία, να ενισχυθούν το επίπεδο σπουδών, ο δυναμισμός και η αποτελεσματικότητα των Πανεπιστημίων, καθώς και η σύνδεσή τους με την κοινωνία και την παραγωγή, ανταποκρινόμενα στις σύγχρονες προκλήσεις.
Σε προτάσεις, τέλος, για επιβολή διδάκτρων στους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, το υπουργείο Παιδείας απαντά ότι τα Πανεπιστήμια δεν είναι ιδιωτική εταιρεία για να ισχύουν οι κανόνες της αγοράς, και οι προτάσεις αυτές συνδέονται με συγκεκριμένες νεοφιλελεύθερες πολιτικές, που δε συνάδουν με το δημόσιο χαρακτήρα των Πανεπιστημίων.
Αντίθετα, η διατήρηση του δημόσιου, δωρεάν χαρακτήρα της Ανώτατης Εκπαίδευσης και όλων των βαθμίδων, εκτός από απαίτηση της κοινωνίας, κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα της Ελλάδας και αποτελεί θεμελιώδη αρχή της πολιτικής της σημερινής κυβέρνησης του τόπου.
* Η Χρυσάνθη Χρυσάνθη είναι μέλος της Ν. Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ Ηρακλείου και διαμερισματική σύμβουλος του Δήμου.
