Η Φώφη Γεννηματά το έθεσε ξεκάθαρα. Πρέπει να ανοίξει ο δημόσιος διάλογος για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Η μη αναθεώρηση του Συντάγματος προκάλεσε κοινοβουλευτική και δημοκρατική ζημία στα χρόνια της κρίσης.
Η αναθεώρηση του Συντάγματος πρέπει να γίνει στη βάση της θεσμικής θωράκισης του πολιτεύματος και της ίδιας της δημοκρατίας γενικότερα. Η αναθεώρηση πρέπει να είναι μια ώριμη δουλειά. Απαιτείται συνεννόηση όλων των πολιτικών δυνάμεων, οι οποίες θα φτιάξουν ένα καταστατικό χάρτη ο οποίος δε θα λειτουργήσει ως άλλοθι για την πραγματοποίηση πολιτικών και κομματικών παθογενειών. Ως προς το τελευταίο, το πολιτικό προσωπικό που θα αναλάβει το δύσκολο και δημοκρατικό έργο της αναθεώρησης οφείλει να λάβει σοβαρά υπ’ όψιν τις παρακάτω προϋποθέσεις.
Μια βασική προϋπόθεση είναι τα άτομα που θα συμμετάσχουν στη διαδικασία διαβούλευσης να ελέγξουν ή να μετριάσουν ή ακόμη και να εξαλείψουν τις παθογένειες του συνταγματισμού της Μεταπολίτευσης. Για παράδειγμα, η διάκριση των εξουσιών.
Το Σύνταγμα, ως προϊόν της δημοκρατικής τάξης, υποστηρίζει τη διάκριση των εξουσιών. Στην Ελλάδα, πρακτικά δεν υπάρχει διάκριση εξουσιών, όταν οι επικεφαλείς των ανωτέρων δικαστηρίων διορίζονται από την εκτελεστική εξουσία. Επίσης, το γεγονός πως ένας βουλευτής διαθέτει το «ακαταδίωκτο» σήμερα συνιστά κοινοβουλευτική παθογένεια. Όταν θεσπίστηκε, αποτέλεσε συνταγματική και δημοκρατική πρωτοτυπία. Τώρα, είναι αναχρονιστικό.Οπότε, οφείλουν οι ειδικοί να στοχαστούν πρώτα και κύρια πάνω στις παθογένειες.
Η δεύτερη βασική προϋπόθεση είναι η αναθεώρηση να γίνει στη βάση της διαβουλευτικής και όχι αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Πολύ απλά, όταν οι ακαδημαϊκοί, πολιτικοί συγκροτηθούν σε σώμα και αποφασίσουν τη ανάγκη να αναθεωρηθούν αρχές του υφιστάμενου Συντάγματος, οι όποιες αλλαγές πρέπει να είναι προϊόν ώριμης διαβούλευσης. Σημαίνει πως οι άνθρωποι πρέπει να αφήσουν κατά μέρος τις όποιες προδιαγεγραμμένες αντιλήψεις τους, οι οποίες βασίζονται κατά βάση στις επιθυμίες και στα πιστεύω τους. Οφείλουν να δουν το έργο τους ως μια προσπάθεια που στόχο έχει να δημιουργηθεί μια συναίνεση, η οποία θα συσπειρώνει το σύνολο των αντιλήψεων. Ουσιαστικά, αποποιούμαστε τις όποιες διαφορές, οι οποίες γεννώνται από τις διαφορετικές εκτιμήσεις μας, στη διαβουλευτική δημοκρατία προς χάριν της συναίνεσης.
Και η Τρίτη και τελευταία βασική προϋπόθεση είναι η αναθεώρηση να ενισχύσει το δημοκρατικό χαρακτήρα του πολιτικού συστήματος. Το σύστημα μας είναι πρωθυπουργοκεντρικό. Ο πρωθυπουργός είναι επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά και του κόμματος που συγκέντρωσε τις περισσότερες προτιμήσεις στην εκλογική διαδικασία. Εάν οι ειδικοί επιθυμούν να δημιουργήσουν ένα προοδευτικό Σύνταγμα, οφείλουν να ενισχύσουν τη νομοθετική εξουσία και να απομακρύνουν για πάντα ανωμαλίες που λειτουργούν ανασταλτικά. Σε αυτό το πλαίσιο, ανήκει και η παγιοποίηση αρχών εκλογικού συστήματος που θα διασφαλίζει την κυβερνησιμότητα.
Ο Νίκος Κοσμαδάκης είναι πολιτικός επιστήμονας ([email protected])
