Ο "Πλούτος", η αριστουργηματική κωμωδία του Αριστοφάνη, περιοδεύει στην Κρήτη, φέρνοντας σήμερα και αύριο στο Ηράκλειο τρεις σπουδαίους ηθοποιούς! Γιώργος Κιμούλης, Γιάννης Μπέζος και Πέτρος Φιλιππίδης συναντώνται στη σκηνή του Κηποθέατρου "Νίκος Καζαντζάκης" και υπόσχονται στο θεατρόφιλο κοινό της πόλης μια παράσταση αξιώσεων, που θα προσφέρει άφθονο γέλιο αλλά ταυτόχρονα θα προβληματίσει τους θεατές.
Λίγο πριν έρθει στο Ηράκλειο, ο Πέτρος Φιλιππίδης μίλησε στη "Νέα Κρήτη" για την παράσταση, για τον πραγματικό "πλούτο" στη ζωή μας, το κυνήγι του χρήματος, το "αυστηρό" κοινό της Κρήτης αλλά και τα επόμενα θεατρικά του σχέδια.
- Κύριε Φιλιππίδη, παρουσιάζετε σήμερα και αύριο στο Ηράκλειο τον "Πλούτο" του Αριστοφάνη, σε μια διασκευή της σπουδαίας κωμωδίας από τον Γιώργο Κιμούλη, ο οποίος δίνει μια πιο σύγχρονη ματιά στην παράσταση. Μιλήστε μας λίγο για αυτό. Τι θα δει ο θεατής;
«Ο Γιώργος Κιμούλης, εκτός από τη σκηνοθεσία, έχει κάνει και τη διασκευή του έργου. Έχει προσθέσει, δηλαδή, κάποια σύγχρονα πράγματα στο κείμενο, κάποιους παραλληλισμούς, με τη λογική του ότι ο σημερινός θεατής πρέπει να καταλαβαίνει για τι πράγμα μιλάμε... Βάζουμε δηλαδή σημερινά ονόματα, ή αν όχι ονόματα λέμε κάποια πράγματα που μπορούν να συνδυάσουν το τότε με το σήμερα, ούτως ώστε να γίνει σαφές τι θέλει να πει ο Αριστοφάνης και στο σημερινό Έλληνα. Η Πενία για παράδειγμα, την οποία επίσης ερμηνεύει ο Γιώργος Κιμούλης, έχει την όψη της Κριστίν Λαγκάρντ...».
- Ποιος είναι ο πραγματικός "πλούτος" στη ζωή μας;
«Η παράσταση δίνει απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Τι σημαίνει δηλαδή πλούτος; Τι είναι αυτό που πρέπει να κυνηγάει ο άνθρωπος σήμερα; Είναι τα υλικά αγαθά; Είναι το χρήμα; Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε είναι ότι το μόνο που δεν πρέπει να κυνηγάει ο άνθρωπος είναι το χρήμα. Αυτό που πρέπει να κυνηγάει είναι ο "πλούτος τού μαζί". Κάποια στιγμή οι άνθρωποι πρέπει να είναι όλοι μαζί. Να μπορούν να συναντώνται, να γεύονται και να χαίρονται όλοι μαζί τον πλούτο, όποιος και αν είναι αυτός. Ο πλούτος που προτείνουμε εμείς, βέβαια, είναι ένας πολιτιστικός πλούτος. Είναι ο πλούτος του χορού, του τραγουδιού, των ιδεών, του γλεντιού, της χαράς. Αυτός ο πλούτος έχει για μας σημασία και αυτό τον πλούτο προτείνουμε μέσα από την παράσταση.
Όπως ξέρετε στο έργο υπάρχει η "διαμάχη" του Χρεμύλου με την Πενία. Η Πενία τού λέει ότι οι άνθρωποι πρέπει να είναι φτωχοί για να μπορούν να λειτουργούν. Αν κάποιος δεν πεινά, πώς θα σηκωθεί να πάει να δουλέψει; Πώς θα γίνει δημιουργικός; Το θέμα του έργου ουσιαστικά δεν είναι ποιος έχει τον πλούτο, αλλά πώς τον διαχειρίζεται. Γιατί, ναι μεν ο Χρεμύλος στο τέλος του έργου πηγαίνει τον πλούτο στον οπισθόδομο, που είναι το θησαυροφυλάκιο του κράτους, κάτι σαν τις σημερινές τράπεζες, από την άλλη όμως περνάει το μήνυμα της διαχείρισής του. Ουσιαστικά ο Αριστοφάνης πετάει το μπαλάκι στο κοινό - δηλαδή στο λαό - και του λέει "ο Πλούτος υπάρχει, διαχειριστείτε τον"...».
- Τελικά όλα γυρίζουν γύρω από το χρήμα;
«Εμείς θεωρούμε ότι όλα γυρίζουν γύρω από το χρήμα, αλλά δεν είναι έτσι. Μας έχουν βάλει το καρότο του χρήματος μπροστά και εμείς το κυνηγάμε, και το μόνο που παράγει ο άνθρωπος είναι το χρήμα. Δεν παράγει κάτι άλλο. Εμείς στεκόμαστε απέναντι σε αυτό και λέμε ότι ο άνθρωπος μπορεί να παράξει και άλλα πράγματα: όπως πολιτισμό, όπως χαρά, όπως πράγματα, προϊόντα. Εσείς στην Κρήτη, για παράδειγμα, ξέρουμε πολύ καλά ότι παράγετε πράγματα. Οι άνθρωποι στην Κρήτη είναι πιο αυθεντικοί, ζουν από τη γη, ζουν με τη φύση. Αυτό χάνεται κυρίως στις μεγάλες πόλεις και στις χώρες εκείνες που έχουν αλλοτριωθεί πλήρως. Εμείς μπορεί να είμαστε μια χώρα όχι τόσο ανεπτυγμένη όσο οι μεγάλες χώρες της Δύσης, αλλά έχουμε ακόμα την ελπίδα της σωτηρίας. Της σωτηρίας της ψυχής, αλλά και της σωτηρίας των ανθρώπων από... το κυνήγι του χρήματος».
- Στην παράσταση υποδύεστε τον Καρίωνα. Μιλήστε μας λίγο για το ρόλο σας...
«Στον "Πλούτο", που είναι η τελευταία σωζόμενη κωμωδία του Αριστοφάνη, ο κωμικός ποιητής εκσυγχρονίζεται και καινοτομεί... Ο Χορός αρχίζει και φθίνει... Είναι σχεδόν ανύπαρκτος. Τη θέση του παίρνει ο Καρίωνας. Ο Καρίωνας είναι ο δούλος. Είναι ο κόσμος, η κοινή γνώμη ουσιαστικά. Είναι αυτός που κάνει την κριτική, είναι αυτός που αμφισβητεί, αυτός που σκέφτεται όπως ο απλός άνθρωπος. Είναι ένας αναβαθμισμένος δούλος. Πρόκειται για ένα μεγάλο ρόλο, ίσως ο μεγαλύτερος - όσον αφορά σε όγκο - μέσα στο έργο, και η δουλειά του είναι να αμφισβητήσει, να μάθει, να ρωτήσει να πειστεί. Ένας εξαιρετικός ρόλος. Ένας ωραίος τύπος, που ασχολείται με τα πάντα, μπλέκεται παντού και στο τέλος είναι αυτός ο οποίος πείθεται από τον Χρεμύλο και από τον ίδιο τον Πλούτο ότι "ο πλούτος δε βρίσκεται στα υλικά αγαθά". Δε βρίσκεται στο να έχει ο καθένας μόνος του κάτι, αλλά να τον γεύονται όλοι μαζί. Κάποια στιγμή μέσα στο έργο, μάλιστα, λέει ο Καρίωνας: "Εάν το πάρετε απόφαση θα απαλλαγείτε μια για πάντα από την κακή, ψυχρή και ανάποδη ζωή σας. Θα γίνουμε όλοι πλούσιοι και θα έχουμε τα πάντα"...».
- Μιλήστε μας λίγο για τη συνάντησή σας επί σκηνής με τον Γιώργο Κιμούλη, ο οποίος, εκτός από τη διασκευή, σκηνοθετεί και την παράσταση, αλλά και με τον Γιάννη Μπέζο. Πώς είναι η συνεργασία σας;
«Με τον Γιάννη Μπέζο δουλεύουμε πολλά χρόνια μαζί. Με τον Γιώργο ήμασταν και το χειμώνα μαζί στις "Δάφνες και πικροδάφνες". Πρόκειται για μια συνεργασία που έχει εξελιχθεί σε μια μεγάλη φιλία. Και τώρα στον "Πλούτο" περνάμε πάρα πολύ ωραία. Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτό το χαίρεται ο κόσμος. Βλέπει δηλαδή τρεις αγαπημένους ηθοποιούς, και σπουδαίους ηθοποιούς της χώρας, μαζί πάνω στη σκηνή και το χαίρεται πάρα πολύ».
- Η παράσταση όπου έχει ανέβει ήταν sold out. Τελικά η κρίση έχει επηρεάσει το θέατρο ή όπου υπάρχουν καλές παραστάσεις ο κόσμος θα τις τιμήσει με την παρουσία του;
«Η κρίση έχει ακουμπήσει τα πάντα... Εμείς είμαστε από τους τυχερούς του καλοκαιριού. Η προσέλευση του κόσμου είναι πολύ μεγάλη... Αυτό βέβαια πιστεύω ότι έχει να κάνει με την ποιότητα της παράστασης. Ο κόσμος βλέπουμε ότι μέσα στην κρίση γίνεται επιλεκτικός. Αλλά όταν τους προσφέρεις αυτό που θα ήθελε, αυτό που περιμένει, και αυτό είναι μιας υψηλής ποιότητας παράσταση, θα την τιμήσει. Ο κόσμος έχει την ανάγκη να δει, να ακούσει, να φορέσει ακόμα και να φάει κάτι καλό. Το ίδιο συμβαίνει και με την παράστασή μας. Πέρα από την εγγύηση ότι στη σκηνή είναι τρεις μεγάλοι ηθοποιοί, το κοινό έχει ακούσει ότι πρόκειται για μια επιπέδου, αστεία και σπουδαία παράσταση. Όταν πληρώνει, δηλαδή, το εισιτήριό του ξέρει ότι θα φύγει ικανοποιημένος και δε θα κλαίει τα λεφτά του».
«Το θέατρο θέλει ενίσχυση»...
«Αυστηρό» το κοινό της Κρήτης
- Στην Κρήτη έχετε έρθει πολλές φορές, με αρκετές παραστάσεις. Αγαπούν οι Κρητικοί το θέατρο;
«Το κοινό της Κρήτης είναι λίγο αυστηρό, με την καλή έννοια. Έχει απαιτήσεις. Η αλήθεια είναι πως και σαν συγγραφή έχει ένα υψηλού επιπέδου θέατρο, ενώ και το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης έχει κάνει πολύ σημαντικά πράγματα. Από την άλλη όμως και το κοινό πρέπει να ανταποκρίνεται. Θα μου πείτε να δει ό,τι να 'ναι; Όχι, δε λέω αυτό. Αλλά πρέπει να ενισχύεται το θέατρο. Για να μπορεί το θέατρο να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του κοινού, πρέπει και το κοινό να το ενισχύει. Πρέπει να πηγαίνει να βλέπει παραστάσεις. Όχι μόνο το καλοκαίρι, αλλά και το χειμώνα. Η ζήτηση προκαλεί την προσφορά. Και όχι το αντίθετο. Δηλαδή όταν δημιουργηθεί κοινό το οποίο θέλει να δει θέατρο, τότε το θέατρο ανταποκρίνεται και ευδοκιμεί. Δεν μπορεί ο άλλος να κάνει παραστάσεις, να βάζει χρήματα και πηγαίνουν 10 άνθρωποι...».
- Με τον "Πλούτο" θα περιοδέψετε σε όλη την Ελλάδα. Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;
«Το χειμώνα στο Θέατρο "Μουσούρη" θα ανεβάσουμε δύο έργα. Το πρώτο είναι το "Και τώρα οι δυο μας" του Αλεξάντερ Γκέλμαν, που θα σκηνοθετήσει ο Γιώργος Κιμούλης και θα βρεθούμε στη σκηνή με μια από τις σπουδαιότερες Ελληνίδες ηθοποιούς, τη Λυδία Κονιόρδου. Το δεύτερο έργο είναι "Ο Αμερικάνος Βούβαλος" που θα είμαστε με τον Γιάννη Μπέζο και τον Ορφέα Αυγουστίδη».
Λίγα λόγια για το έργο
Οι παραστάσεις στην Κρήτη
Μετά το Φεστιβάλ Επιδαύρου, οι Γιώργος Κιμούλης, Γιάννης Μπέζος και Πέτρος Φιλιππίδης παρουσιάζουν στην Κρήτη ένα νέο, φιλόδοξο ανέβασμα του έργου του Αριστοφάνη "Πλούτος". Η σκηνοθεσία και η διασκευή είναι του Γιώργου Κιμούλη. Παραστάσεις θα δοθούν σήμερα και αύριο στο Ηράκλειο στο Κηποθέατρο "Νίκος Καζαντζάκης", μεθαύριο Τετάρτη 27 Ιουλίου στο Θέατρο "Ερωφίλη" στη Φορτέτζα Ρεθύμνου και στις 28 και 29 Ιουλίου στο Θέατρο Ανατολικής Τάφρου στα Χανιά.
Σύγχρονος του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404), που σήμανε την πτώση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, ο κορυφαίος κωμωδιογράφος της αρχαιότητας Αριστοφάνης πραγματεύεται με διεισδυτικότητα και ακρίβεια την έκπτωση των αξιών. Κεντρική θέση στα 11 σωζόμενα έργα του - οι Αλεξανδρινοί του αποδίδουν συνολικά 40 - κρατά η σφοδρή κριτική του στην πολιτική, κοινωνική, ηθική και οικονομική κρίση κατά τη διάρκεια της εκπεσούσης Αθηναϊκής Δημοκρατίας, με λόγο σύγχρονο και τολμηρό - σε σημείο σοκαριστικό για τα δεδομένα της εποχής. Γεγονός που εξισορροπούσε έντεχνα με την εκλεπτυσμένη παράλληλη χρήση της γλώσσας και συμπυκνωμένα νοήματα που απομακρύνονταν από τους κώδικες της κωμωδίας, αγγίζοντας βαθιά το συναίσθημα των θεατών, κατορθώνοντας έτσι να εμποτίσει το κοινό του με τα μηνύματα που επιδίωκε να περάσει μέσω των έργων του.
Ο "Πλούτος" παρουσιάστηκε το 388 π.Χ., στο τέλος περίπου του Κορινθιακού Πολέμου. Η Αθήνα ήλπιζε σε ανάκτηση της αίγλης της - μάταια όμως, αφού η πολιτισμική κρίση ήταν βαθιά, η έκπτωση των ηθών έπληττε βάναυσα το δημόσιο και ιδιωτικό βίο και η οικονομία κατέρρεε επιτρέποντας την επικράτηση των επιτηδείων, με την ανοχή βεβαίως της διεφθαρμένης πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας. Κι εδώ παρεμβαίνει με το έργο του ο Αριστοφάνης. Απογυμνώνει τους ηγέτες του και επαναφέρει το αίτημά του για δίκαιη πολιτεία, αναπτύσσοντας έναν προβληματισμό πάνω στην άδικη κατανομή του πλούτου και στην έκρηξη της διαφθοράς.
Το έργο: Ο Χρεμύλος, πνιγμένος στα χρέη, αναζητά στο Μαντείο των Δελφών χρησμό για το σωστό τρόπο να μεγαλώσει το γιο του: τίμιο και φτωχό ή πλούσιο και απατεώνα; Η Πυθία, όπως πάντα ομιχλώδης, τον προτρέπει να πάρει σπίτι του τον πρώτο που θα συναντήσει αποχωρώντας από το Μαντείο. Αυτός είναι ένας τυφλός γέρος, ο θεός Πλούτος, τιμωρημένος από τον Δία για να μη βλέπει πού μοιράζει τα πλούτη, ο οποίος αρνείται να θεραπευτεί γιατί φοβάται την οργή του θεού. Μεταπείθεται ωστόσο από τον Χρεμύλο και τον υπηρέτη του, Καρίωνα, ώστε να διαθέτει τον πλούτο σε όσους τον αξίζουν και όχι στους φαύλους ρήτορες και τους απατεώνες. Η θεά Πενία παρεμβαίνει και προσπαθεί να πείσει πως ο πλούτος θα καταστρέψει τους πολίτες, μιας και οι φτωχοί θα επαναπαυτούν, με αποτέλεσμα να γίνουν τεμπέληδες. Εξανίστανται επίσης όλοι οι επιτήδειοι - των ιερέων μη εξαιρουμένων - οι οποίοι χάνουν τα προνόμιά τους.
συνέντευξη : Όλγα Μανιουδάκη
