Χρειάζεται ποιοτικά και ανθεκτικά στον ανταγωνιστικά προϊόντα, προϊόντα ποιότητας που να ανταποκρίνονται στην πτώση της αγοραστικής δύναμης του πληθυσμού.
Του Νίκου Δασκαλάκη*
Υπάρχει ανάγκη αναπροσανατολισμού του αγροτροφικού τομέα σε ποιοτικά και ανταγωνιστικά προϊόντα με στόχο τις αγορές του εξωτερικού, αλλά και σε τρόφιμα τα οποία ανταποκρίνονται σε καταναλωτικό πρότυπο χαμηλότερου εισοδήματος.
Η αυξανόμενη διεθνοποίηση και απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου αλλά και η επήρεια των μονομερών πολιτικών λιτότητας που επέβαλαν οι διεθνείς πιστωτές στη χώρα, οι οποίες επέδρασαν αρνητικά στα ήδη υπάρχοντα σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, έχουν πλήξει σοβαρά και τον αγροδιατροφικό τομέα.
Η ανάκαμψή θα απαιτήσει πολύ χρόνο.
Η δραματική συρρίκνωση και απαξίωση της εγχώριας παραγωγικής βάσης την περίοδο 2010-2014 θα δυσχεραίνει για μεγάλο χρονικό διάστημα τις αναπτυξιακές προοπτικές, τόσο λόγω της αποδιάρθρωσης των εγχώριων κλαδικών διασυνδέσεων όσο και της υπονόμευσης των δυνατοτήτων για ένταξη στον διεθνή καταμερισμό εργασίας με ευνοϊκούς όρους (απώλεια θέσης στην εγχώρια και τη διεθνή αγορά, μείωση των επενδύσεων, απαξίωση κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, μετανάστευση πτυχιούχων και εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού κ.ά.).
Οι ανωτέρω επιπτώσεις αναμένεται να έχουν διάρκεια καθώς η κρίση επέφερε αλλαγές στο καταναλωτικό πρότυπο των Ελλήνων.
Στο διάστημα 2009-2013, μειώθηκε η δαπάνη για είδη διατροφής κατά 17,7%. Παρ' όλα αυτά, η ποσοστιαία συμμετοχή τους στη συνολική δαπάνη των νοικοκυριών αυξήθηκε από 16,4% σε 20,4%. Συγχρόνως, το ημερήσιο κατά κεφαλήν επίπεδο της διατροφής μειώθηκε από 3.542 θερμίδες σε 3.482, ενώ μετατοπίστηκε και η σύνθεση της κατανάλωσης προς είδη χαμηλότερης διατροφικής και χρηματικής αξίας.
Οι αλλαγές στο καταναλωτικό πρότυπο αντανακλούν τις επιπτώσεις της ύφεσης στο βιοτικό επίπεδο, συγχρόνως όμως συνιστούν απομάκρυνση από το καταναλωτικό πρότυπο των αναπτυγμένων χωρών, καθώς σε μια φυσιολογική αναπτυξιακή πορεία, με την άνοδο του επιπέδου οικονομικής ανάπτυξης, η δαπάνη για είδη διατροφής, σε σχετικούς όρους, φθίνει.
Παράλληλα, η αλλαγή του καταναλωτικού προτύπου μετατοπίζει τη ζήτηση, τόσο σε όρους σύνθεσης όσο και σε όρους ποιότητας. Η μείωση της καταναλωτικής δαπάνης για τρόφιμα περιόρισε τη ζήτηση στην εγχώρια αγορά, πίεσε τις τιμές των αγροτικών προϊόντων και το αγροτικό εισόδημα και αποτέλεσε παράγοντα που τροφοδότησε την ύφεση στο τμήμα του πρωτογενούς τομέα που δεν είχε άμεση δυνατότητα εξαγωγικού προσανατολισμού.
Ο συνδυασμός των επιπτώσεων από τη μείωση της δαπάνης για τρόφιμα και από τις αλλαγές στο καταναλωτικό πρότυπο επηρεάζει άμεσα τη ζήτηση, και άρα τον προσανατολισμό της αγροτικής παραγωγής, σε όρους ποσότητας, σύνθεσης και ποιότητας.
Η σημασία της συγκεκριμένης διαπίστωσης έγκειται στο ότι, πέραν του προφανούς και αναγκαίου προσανατολισμού της αγροτικής παραγωγής σε ποιοτικά και ανταγωνιστικά προϊόντα με στόχο τις αγορές του εξωτερικού, θα υπάρχει ανάγκη για κάλυψη αναγκών σε τρόφιμα τα οποία ανταποκρίνονται σε καταναλωτικό πρότυπο χαμηλότερου εισοδήματος.
Θα υπάρξει ένταση της πίεσης στην εσωτερική αγορά από εισαγόμενα προϊόντα χαμηλής ποιότητας, η οποία επίσης θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Λαμβάνοντας υπόψη τη δυσμενή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, δεν προβλέπεται σύντομη επαναφορά του κατά κεφαλήν εισοδήματος και του καταναλωτικού προτύπου στα προ κρίσης επίπεδα, και συνεπώς αναμένεται οι ανωτέρω επιπτώσεις να έχουν διάρκεια.
Η κατάσταση που διαμορφώνεται στον αγροτροφικό τομέα φαίνεται εκρητική.
Εκτός των παραπάνω έχουμε να κάνουμε και με τα νέα δεδομένα:
1) Τα νέα φορολογικά και ασφαλιστικά δεδομένα συμπιέζουν δραματικά το γεωργικό εισόδημα και αυξάνουν δραστικά το κόστος παραγωγής
2) Το Ρώσικο εμπάργκο ενισχύει τον ανταγωνισμό στο επίπεδο των ευρωπαϊκών αγορών
3) Ο αποκλεισμός των τουρκικών προϊόντων από τη ρωσική αγορά οδηγεί σε επιθετικές κινήσεις με αποτέλεσμα την απώλεια βαλκανικών αγορών για τη χώρα μας και εντείνει ακόμα περισσότερο τον ενδοευρωπαϊκό ανταγωνισμό.
4) Η διατήρηση και διεύρυνση συμφωνιών-προνομιακή σχέση- με χώρες όπως Τυνησία, Μαρόκο, Αλγερία συμπιέζει τις τιμές των ελληνικών προϊόντων.
Η περιοχή μας λόγω της φύσης και του χαρακτήρα των καλλιεργειών θίγεται ακόμα περισσότερο, παίρνοντας υπόψη μας και τις μεγάλες διακυμάνσεις τιμών ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, αλλά και στη διάρκεια του ετήσιου καλλιεργητικού κύκλου στον τομέα των κηπευτικών.
Μια μόνο διέξοδος υπάρχει για την περιοχή. Δεν φτάνει πια η τιμή του προϊόντος από το χωράφι.
Ο παραγωγός πρέπει να καρπώνεται την υπεραξία του προϊόντος του σε όλη την διατροφική αλυσίδα.
Ένας είναι ο δρόμος. Συλλογικά σχήματα κλίμακας, που θα έχουν την ευθύνη από την παραγωγή έως και την κατανάλωση.
* Ο κ. Νίκος Δασκαλάκης είναι εντεταλμένος περιφερειακός σύμβουλος σε θέματα Πρωτογενή Τομέα στην ΠΕ Λασιθίου και πρόεδρος ΕΑΣ Ιεράπετρας.
