Κορυφώνεται το ψυχόδραμα γύρω από την απειλή συγκεκριμένων κύκλων εντός της Ε.Ε., με "λαγούς" και πάλι χώρες (π.χ. Σλοβακία) της Ε.Ε., να εκδιώξουν (αναστείλουν) την Ελλάδα από τη Ζώνη Σένγκεν, που θεσπίζει την ελεύθερη μετακίνηση στο εσωτερικό της Ένωσης.
Του Γιώργου Σαχίνη
Ο αρμόδιος επίτροπος Δ. Αβραμόπουλος επιβεβαίωσε έμμεσα ότι το σενάριο αυτό, που ήρθε στο φως της δημοσιότητας με ρεπορτάζ των Financial Times, είναι υπαρκτό, συνιστώντας στη... χώρα του να πάρει αυστηρότερα μέτρα για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών μέχρι τη 17η Δεκεμβρίου, ημερομηνία της επόμενης συνόδου της Ε.Ε., αν δε θέλει να δρομολογηθούν παρόμοια σχέδια.
Ακόμη όμως πιο αποκαλυπτική ήταν η επιβεβαίωση που ήρθε στην επιφάνεια, επισήμως πλέον, για επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα των χωρών, ότι προσανατολίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση με εσωτερικό της Προεδρίας έγγραφο υπό τον τίτλο "Η ακεραιότητα της Συνθήκης Σένγκεν", που προτείνει μεταξύ άλλων την άμεση αποστολή δυνάμεων του Frontex στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, καθώς και την ανάπτυξη ομάδων άμεσης επέμβασης στα σύνορα με τρίτες χώρες και ιδιαίτερα στο χώρο των Βαλκανίων. Στο ίδιο έγγραφο, και ενώ την ίδια στιγμή η ελληνική κυβέρνηση διά στόματος της κυβερνητικής εκπροσώπου Όλγας Γεροβασίλη ισχυρίζεται πως δεν υπάρχει ζήτημα αποβολής της Ελλάδας από τη συνθήκη Σένγκεν (το ορθόν είναι αναστολής, γιατί αποβολή δε γίνεται παρά μόνο αποχώρηση, αν πάρουμε εμείς πίσω την ιδρυτική υπογραφή μας συμμετοχής στη ζώνη Σένγκεν), κάνοντας μάλιστα λόγο για «διαστρέβλωση της πραγματικότητας», υπάρχει σαφής αναφορά που, "φωτογραφίζοντας" την Ελλάδα, κάνει λόγο για «αδυναμία κάποιων κρατών-μελών να διαφυλάξουν τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.» και επισημαίνονται τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για τη διασφάλιση του κεκτημένου του χώρου Σένγκεν».
Τι προηγήθηκε
Είχε προηγηθεί ένα μπαράζ προσβλητικών και εκβιαστικών δηλώσεων Ευρωπαίων αξιωματούχων από το φιλογερμανικό πυρήνα της Ε.Ε. Ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο δήλωσε ότι η Ελλάδα δεν έχει καμία θέση στη Ζώνη Σένγκεν, αφού αποδεικνύεται ανίκανη να φυλάξει τα σύνορά της. Ο Βέλγος επικεφαλής των Φιλελεύθερων στο Ευρωκοινοβούλιο, Γκι Φερχόφσταντ, παρομοίασε τα ελληνικά σύνορα με (τρύπιο) «ελβετικό τυρί». Ο Φιλανδός αντιπρόεδρος της Κομισιόν Γίρκι Κατάινεν και ο Ολλανδός επίτροπος Φρανς Τίμερμανς αξίωσαν, εν είδει τελεσιγράφου, να ανατεθεί στον Frontex η φύλαξη των ελληνικών συνόρων με την ΠΓΔΜ και να αποσταλούν ευρωπαϊκές, συνοριακές δυνάμεις ταχείας επέμβασης (RABIT) στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Τώρα πλέον το εσωτερικό έγγραφο της ευρωπαϊκής προεδρίας αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο διετούς αποπομπής της Ελλάδας από τη Ζώνη Σένγκεν, αν δεν ανταποκριθεί άμεσα στις ευρωπαϊκές "υποχρεώσεις" της.
Είναι προφανές ότι αποβολή χωρίς τη δική μας υπογραφή δεν μπορεί να υπάρξει. Αναστολή Σένγκεν από μία χώρα προς άλλη της Ε.Ε. μπορεί, για χρονικό ορίζοντα έξι μηνών, δυνάμενο να ανανεωθεί άλλο ένα εξάμηνο και για περαιτέρω χρόνο μέχρι δύο έτη μόνο μετά από έγκριση σε επίπεδο όμως Συνόδου Κορυφής.
Τα hotspots
Η κουβέντα επικεντρώνεται επίσης στις δεσμεύσεις που ήδη έχει αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση σε προηγούμενες συνόδους της Ε.Ε. για τη δημιουργία πέντε "hotspots" καταγραφής των προσφύγων (έχει δημιουργηθεί ήδη ένα στη Λέσβο), για τη δημιουργία στρατοπέδων μεταναστών στο εσωτερικό της χώρας και για την ανάσχεση της μετακίνησής τους σε άλλες χώρες της Ένωσης. Ουσιαστικά, οι Ευρωπαίοι "εταίροι" ζητούν από την Ελλάδα μια επιθετική πολιτική παρεμπόδισης των προσφύγων και των μεταναστών να φτάνουν στη χώρα μας. Κάτι που σημαίνει ουσιαστικά - αν και δεν το λένε, βέβαια, ανοιχτά - να... αφήνει στην τύχη τους (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) τους "ανεπιθύμητους" που προσπαθούν να περάσουν το Αιγαίο πάνω σε πλαστικές βάρκες! Αυτό σήμερα, γιατί με την κακοκαιρία η τάση κάπως θα ανακοπεί ή θα αλλάξει περάσματα προσφυγικών ροών και θα επανέλθει εντονότερα από την άνοιξη και για όσο η καταστροφή στη Συρία θα συνεχίζεται.
Κυνικές πολιτικές
Είναι φανερό πλέον ότι, υπό την πίεση του προσφυγικού κύματος και της ανόδου των ξενοφοβικών, εθνικιστικών, έως και ανοιχτά ακροδεξιών τάσεων στο εσωτερικό της, η Ε.Ε. στρέφεται σε εξοργιστικά κυνικές πολιτικές, οι οποίες, συν τοις άλλοις, είναι εντελώς ατελέσφορες. Το πιθανότερο είναι η Ελλάδα αφενός μεν να υποχρεωθεί υπό το καθεστώς των απειλών να δεχτεί αδιαμαρτύρητα σχεδόν τα πάντα και ιδίως αυτά που θεωρούνται "ευαίσθητα" ως προς το κυριαρχικό δικαίωμα της φύλαξης χερσαίων και θαλασσίων συνόρων της. Αφετέρου δε να χρησιμοποιηθεί για μία φορά ακόμη ως "κακό παράδειγμα", αυτή τη φορά εμφανώς πιο άτσαλα, για την ουσιαστική αδυναμία της Ε.Ε. να διαμορφώσει μία ενιαία στάση, αλλά παράδειγμα, και τελικά η συνθήκη Σένγκεν να ανασταλεί για όλες τις χώρες της για μία διετία. Το στερεοτυπικό "Ελλάδα, το κακό παιδί της Ε.Ε.", όσο κι αν μας ενοχλεί, φαίνεται ότι έχει κάνει τη δουλειά του πλέον σε βάθος, κατά το "κάλλιο να σου βγει το μάτι παρά το όνομα".
Στο βάθος κήπος, έτσι κάπως σιωπηρά, να καταργηθεί ή να αλλάξει η Σένγκεν με την παρούσα μορφή της κι όταν επανέλθουμε σε καθεστώς κανονικότητας, η "νέα Σένγκεν" να αφορά είτε δύο-τρεις διαφορετικές ζώνες είτε να αφορά 6-7 χώρες του σκληρού πυρήνα και οι υπόλοιπες σε άλλη διάταξη.
Φύλαξη συνόρων
Το βασικό εργαλείο πίεσης έναντι της Ελλάδας είναι ουσιαστικά, όπως μας προσάπτουν, «η άρνηση συνεργασίας με τον Frontex (αρσενικής εκφοράς όνομα και όχι θηλυκής, όπως νομίζουμε) στη φύλαξη των συνόρων μας, χερσαίων, και ναυτικής συνεργασίας στη θάλασσα».
Το παράδοξο, που, ενώ είναι γνωστό, δεν πολυακούγεται όμως, είναι πως ο Frontex εμπλέκεται ήδη, από το 2006, με την επιχείρηση "Ποσειδών" στα θαλάσσια ελληνοτουρκικά και στα χερσαία ελληνοαλβανικά, ελληνοβουλγαρικά και ελληνοτουρκικά σύνορα, χωρίς να μπορεί, όπως αποδεικνύεται μέχρι τώρα, να εμποδίσει τη δράση των παράνομων κυκλωμάτων διακίνησης, που ξεκινούν κυρίως από την Τουρκία.
Πρακτικά, η τυχόν αναστολή από τη Ζώνη Σένγκεν για τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων ως βασική επίπτωση θα έχει ότι, για να ταξιδέψει κανείς σε άλλη χώρα της Ε.Ε., θα χρειάζεται διαβατήριο. Για όσους δεν το θυμούνται, η Βρετανία, όπως και η Ιρλανδία, δύο χώρες-μέλη της Ε.Ε., βρίσκονται, με δική τους επιλογή, εκτός Ζώνης Σένγκεν.
Συμβολικά όμως και πολιτικά, αν είμαστε μόνο εμείς εκτός Σένγκεν και η αναστολή δεν αφορά όλους, τότε οι συνέπειες ψυχολογικά και ως προθάλαμος ανά πάσα στιγμή αρνητικών εξελίξεων ίσως αποδειχτούν πιο σημαντικές και από όσα ως κλίμα διαμόρφωσε στο παρελθόν το επαναλαμβανόμενο σε κάθε εσωτερική οικονομική και πολιτική κρίση ενδεχόμενο ενός "Grexit".
Πίσω από τις λέξεις
Αν κάτι έχει σημασία από τα τελεσίγραφα των "εταίρων", είναι η νοοτροπία που αποπνέουν ως προς την αντιμετώπιση της Ελλάδας. Τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι "χρυσώνουν" την Τουρκία του Ερντογάν με τρία δισ. ευρώ (ως πρώτη δόση) για την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών, δίνουν για το ίδιο πρόβλημα μόλις 30 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα, μια χώρα που στενάζει στη δημοσιονομική λιτότητα, τις περικοπές και τα προαπαιτούμενα αισίως του τρίτου μνημονίου πλέον, και μαστίζεται από χρόνια μαζική ανεργία. Ε, τώρα ουσιαστικά και πατώντας στα όσα υποσχεθήκαμε να κάνουμε και δεν κάναμε (όπως τα 6 hot-spots), με την απειλή αναστολής της Σένγκεν, τι μας λένε; «Καλό θα ήταν να αφήσετε και την πλέον στοιχειώδη έννοια εθνικής κυριαρχίας, αναθέτοντας τη φύλαξη των συνόρων σας, με Τουρκία και ΠΓΔΜ, σε τρίτους, όπως ο Frontex». Διαφορετικά (δεν το λένε αλλά αυτό εννοούν), αν θέλετε τη φύλαξη στα χέρια σας, εμποδίστε με κάθε τρόπο να περάσουν στην Ελλάδα ως έδαφος της Ε.Ε.
"Ευρώπη 2 ταχυτήτων"
Η αλήθεια είναι πως, ανεξάρτητα από τις εσωτερικές, πολιτικές σκοπιμότητες (κατευνασμός των εθνικιστικών, ξενοφοβικών ρευμάτων με τη μετατροπή της Ελλάδας σε αποδιοπομπαίο τράγο), τα σενάρια για διάσπαση της Ζώνης Σένγκεν ξαναφέρνουν στο προσκήνιο το γερμανικό σχέδιο για μια "Ευρώπη δύο ταχυτήτων" που είχαν αναθερμανθεί με τις απειλές Σόιμπλε για "προσωρινή" έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Αν συμβεί αυτό με "πολιορκητικό κριό" τη Σένγκεν αυτή τη φορά και ίδιο όμως πρωταγωνιστή την Ελλάδα, μένει να το δούμε.
Αν συμβεί όμως, τότε έδαφος θα έχουν κερδίσει οι απόψεις εντός της Ε.Ε. που θεωρούν ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση με τη σημερινή της μορφή πνέει τα λοίσθια και ότι μόνο ένας διαχωρισμός της σε "σκληρό πυρήνα-χαλαρή αλλά υποτελή περιφέρεια" μπορεί να τη διασώσει.
Διόλου τυχαία Γαλλία και Ιταλία δείχνουν να αντιδρούν σε μία τέτοια προοπτική και ζητούν από την Ελλάδα να "αγοράσει χρόνο". Με hot-spots, καταγραφή και σήμανση στοιχείων όσων εισέρχονται στη χώρα μας ως κύρια πύλη πλέον εισόδου στην Ε.Ε. Ακόμη και συνεργασία στην επιτήρηση, έρευνα και διάσωση με τον Frontex. Με μία διαφορά: Η συνεργασία θα έχει με σαφήνεια καταγραφή των ορίων της, μόνο μεταξύ χωρών-μελών της Ε.Ε. και με ρητή δήλωση προστασίας και σεβασμού των συνόρων της Ελλάδας ως προς την κυριαρχία της αλλά και ως σύνορα εγγυημένα για την ίδια αλλά και για την Ε.Ε. ως σύνορά της.
