Κάθε σοβαρός άνθρωπος με στοιχειώδεις γνώσεις του "πώς λειτουργούν τα πράγματα" μπορούσε να αντιληφθεί εξαρχής ότι τα γεγονότα οδηγούσαν σε μια προδιαγεγραμμένη κατάληξη: την υπογραφή του υπ' αριθμόν 3 μνημονίου.
Του Γιώργου Ψαρουλάκη
Για κρίσεις επί του περιεχομένου του μνημονίου, των μέτρων που περιλαμβάνει, της επίδρασής του στη χειμαζόμενη ελληνική οικονομία και στην καθημερινότητά μας, έχουμε καιρό να τα πούμε αργότερα. Καθώς θα ξεδιπλώνονται όλες οι πτυχές και θα εφαρμόζονται τα "τρομακτικά μέτρα", όπως τα χαρακτήρισε ο γερμανικός Τύπος.
Επί του παρόντος, ας δούμε τα άμεσα: πώς διαμορφώνεται το πολιτικό σκηνικό και τι θα μας ξημερώσει ως προς τα κόμματα του ελληνικού πολιτικού συστήματος.
Ο Αλέξης Τσίπρας μάζεψε άφθονο πολιτικό κεφάλαιο εντός Ελλάδας τους τελευταίους μήνες και το ξόδεψε εν μία νυκτί. Εκτός Ελλάδος συνέβη κάτι παρόμοιο, αλλά με διαφορετικούς όρους: μάζευε πολιτικό κεφάλαιο κατά τους μήνες της διαπραγμάτευσης, το ξόδευε σε κινήσεις που έμοιαζαν να μην έχουν ειρμό και βρέθηκε με βαρύτατο έλλειμμα όταν αποφάσισε την κίνηση-καμικάζι του δημοψηφίσματος.
Το αποτέλεσμα του τελευταίου τον παγίδευσε και από εκεί και πέρα η προσπάθειά του ήταν να προχωρήσει στην προειλημμένη απόφαση και να ολοκληρώσει τη συμφωνία, αλλά πλέον οι όροι που αντιμετώπιζε ήταν πολύ χειρότεροι απ' ό,τι τους προηγούμενους μήνες.
Και ήταν αναμενόμενο το νέο μνημόνιο να είναι πολύ-πολύ βαρύτερο απ' ό,τι τα προηγούμενα που είχαν προταθεί, και τα οποία είχε απορρίψει η κυβέρνηση - και είχε καλέσει και τον ελληνικό λαό να τα απορρίψει με αυτό το δημοψήφισμα.
Τα διλήμματα
Ωστόσο, αυτήν την ώρα ο Αλέξης Τσίπρας αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και διλήμματα, τα οποία βεβαίως αναμενόταν να τεθούν και τα είχαμε προκαταβάλει εδώ και αρκετούς μήνες.
Η συμφωνία δεν μπορεί να περάσει και την ίδια ώρα να διατηρηθεί η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της κυβέρνησης. Για να είμαστε ακριβείς, υπάρχουν πολλοί βουλευτές εντός του ΣΥΡΙΖΑ (κατ' ελάχιστον οι 30 που συναντήθηκαν χθες το πρωί, πιθανότατα περισσότεροι), που δεν πρόκειται να ψηφίσουν υπέρ των μέτρων που έχουν ανακοινωθεί. Και δεν είναι καν η "Αριστερή Πλατφόρμα" που μπαίνει μπροστά, αλλά η κίνηση των "53" των "αριστερών προεδρικών". Και φυσικά οι περί τον Λαφαζάνη ακολουθούν.
Το εσωκομματικό τοπίο του ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει σαν ναρκοπέδιο και σύντομα θα αρχίσουν να σκάνε οι νάρκες. Η επίκληση στην "κομματική πειθαρχία" προφανέστατα δε θα ληφθεί σοβαρά υπόψη απ' όσους είναι αποφασισμένοι να αποφύγουν το στιγματισμό εκείνων που ψήφισαν και εφάρμοσαν το νέο μνημόνιο, οπότε η διάσπαση μοιάζει πλέον απολύτως βέβαιη.
Ωστόσο, η πλειοψηφία των βουλευτών θα παραμείνουν πιστοί στην κομματική γραμμή, κάτι που σημαίνει ότι ακόμη και έτσι ο Αλέξης Τσίπρας θα έχει τη μεγαλύτερη ομάδα βουλευτών σε αυτήν τη Βουλή.
Πάντως, ο Πάνος Καμμένος, ανακοινώνοντας χθες ότι δε στηρίζει τη συμφωνία αλλά στηρίζει την κυβέρνηση, μπέρδεψε πολύ κόσμο. Σήμερα αναμένεται να ξεκαθαρίσει η κατάσταση, το πολύ αύριο.
Όμως, πώς θα προχωρήσουν τα πράγματα; Με ποια κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα προχωρήσει η ψήφιση των προαπαιτούμενων και η οριστικοποίηση της συμφωνίας - ή, έστω, της "προσωρινής χρηματοδοτικής γέφυρας";
Τα σενάρια
Υπάρχουν πλέον τρία σενάρια:
1. Η πρώτη εναλλακτική είναι η δημιουργία της "εθνικής Ελλάδος", ένα ενδεχόμενο που συζητείται ήδη πριν από τις εκλογές του περασμένου Ιανουαρίου. Πρόκειται για το βασικό σενάριο που διακινείται και συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες. Ο Αλέξης Τσίπρας καλεί τους επικεφαλής των τριών κομμάτων που πιστεύουν στην ευρωπαϊκή προοπτική και σχηματίζουν μια τετρακομματική κυβέρνηση.
Οι "νομοταγείς" του ΣΥΡΙΖΑ, η Ν.Δ., το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ, δηλαδή. Η απομάκρυνση Βενιζέλου από το ΠΑΣΟΚ και Σαμαρά από τη Ν.Δ. αφαίρεσε και τα τελευταία "αγκάθια" από το δρόμο αυτής της συμφωνίας, και ο Αλέξης Τσίπρας έχει ήδη δείξει (με την προσπάθεια προσέγγισης των αρχηγών από την επαύριο του δημοψηφίσματος) ότι δε φοβάται να προχωρήσει σε αυτήν την κατεύθυνση. Ο Π. Καμμένος έχει ήδη δηλώσει ότι δε συμμετέχει σε κυβέρνηση με Ν.Δ. και Ποτάμι.
Δεν μπορούμε να προβλέψουμε ποιος θα αναλάβει πρωθυπουργός σε αυτήν την κυβέρνηση. Άγνωστο είναι αν "μετέχουν" κανονικά και τα τέσσερα κόμματα: μπορεί να μετέχουν τα δύο ή τα τρία στην κυβέρνηση και τα υπόλοιπα δύο (ή ένα) να στηρίζουν με τις ψήφους τους. Κανονικά μια τέτοια κυβέρνηση απαιτεί μια μεσομακροπρόθεσμη προοπτική, προκειμένου να προχωρήσει με την εφαρμογή των μέτρων και να βάλει τη χώρα ξανά "στις ράγες", ωστόσο αυτά που ακούγονται είναι για "κυβέρνηση μέχρι τον Οκτώβριο και μετά εκλογές".
2. Το δεύτερο σενάριο είναι μια παραλλαγή του παραπάνω: "Οικουμενική τεχνοκρατών". Τα τέσσερα προαναφερθέντα κόμματα δίνουν τη στήριξή τους σε μια κυβέρνηση επικεφαλής της οποίας θα τεθεί πρόσωπο εκτός πολιτικής, κοινής αποδοχής, και στα υπουργεία-κλειδιά τοποθετούνται τεχνοκράτες εκτός πολιτικής σκηνής.
Μια τέτοια κυβέρνηση θα προχωρήσει στην ψήφιση όλων των προαπαιτούμενων κατά το δυνατόν ταχύτερα, θα βάλει στις ράγες την οικονομία, θα ξεκινήσει την εφαρμογή των νέων νόμων και στη συνέχεια, σε ένα δεδομένο χρονοδιάγραμμα (υποθέτω μεταξύ 3-6 μηνών), θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές.
3. Το τρίτο σενάριο είναι αυτό των άμεσων (το πολύ σε δύο μήνες) εκλογών. Η κυβέρνηση παραμένει "κουτσή" (δίχως τον αριθμό των βουλευτών που θα επιλέξουν "διαφοροποίηση") και προχωρά στην κατάθεση των αναγκαίων νομοσχεδίων και την ψήφισή τους και με τις ψήφους Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, Ποταμιού.
Βεβαίως μια τέτοια κυβέρνηση θα έχει πολλές δυσκολίες στο να προχωρήσει, ακόμη και για το μικρό χρονικό διάστημα μέχρι τις εκλογές, που θα προκηρυχθούν πιθανότατα την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου. Μια παραλλαγή αυτού του σεναρίου είναι η άμεση προκήρυξη εκλογών, αλλά αυτό θα έλεγα ότι συγκεντρώνει τις λιγότερες πιθανότητες.
Η νέα κατάσταση
Στη συνέχεια και αναλόγως πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση, θα έχομε μια διαμορφωμένη κατάσταση ως εξής: από τη μια τα κόμματα που πρεσβεύουν την ευρωπαϊκή προοπτική και από την άλλη εκείνα που επιθυμούν τη ρήξη. Στην πρώτη κατηγορία θα είναι ο "νόμιμος" ΣΥΡΙΖΑ, Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι, και στη δεύτερη οι "αντάρτες" του ΣΥΡΙΖΑ και (ο καθένας με τις δικές του ιδιαιτερότητες) ΚΚΕ και Χρυσή Αυγή.
Και κατά πάσα πιθανότητα και τους ΑΝ.ΕΛ., με τον Πάνο Καμμένο ωστόσο να εκπέμπει συγκεχυμένα μηνύματα προχθές και χθες. Και ούτε και θα τα ξεκαθαρίσει σύντομα. Πλέον βεβαίως το δίπολο μνημόνιο-αντιμνημόνιο δεν υπάρχει, είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε πώς θα εξελιχθεί η αντιπαράθεση και αν θα καταφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ (ο "νόμιμος") να συγκρατήσει τις δυνάμεις του (έστω μερικώς) στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Σε κάθε περίπτωση, το ελληνικό πολιτικό σκηνικό αλλάζει ξανά, για πολλοστή φορά, και μάλιστα με τρόπο που αφήνει λίγα περιθώρια για σοβαρές προβλέψεις.
