default-image

Τα μηνύματα πέρα από την κάλπη και η δυναμική ενός "όχι"

Απόψεις
Τα μηνύματα πέρα από την κάλπη και η δυναμική ενός "όχι"

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Είναι γεγονός, λοιπόν: οι Έλληνες προτίμησαν να ψηφίσουν "αχαρτογράφητα νερά" από τη "σιγουριά" των μνημονίων. Προτίμησαν έωλη και απροσδιόριστη "ελπίδα" από τη συνέχιση της διαδικασίας "προσαρμογής" της χώρας στις απαιτήσεις των δανειστών. Προτίμησαν να στοιχηθούν πίσω από την κυβέρνηση της "σκληρής διαπραγμάτευσης" και όχι με τους θιασώτες του "ναι σε όλα".

Του Γιώργου Ψαρουλάκη

Το ιστορικό δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε χθες σαφώς και επιτρέπει πολλά περιθώρια συζήτησης και μας βάζει σε ατραπούς που δε θα μπορούσαμε να φανταστούμε λίγους μήνες πριν. Έχει τη γοητεία του αυτό, ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς.

Αλλά το να ζεις σε ενδιαφέροντες καιρούς είναι ευχή και κατάρα. Και οι άνθρωποι που μπήκαν στη δίνη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και των όσων ακολούθησαν ζούσαν σε "ενδιαφέροντες καιρούς".

Ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε λοιπόν το αποτέλεσμα της κάλπης, αλλά και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την Ελλάδα και την Ευρώπη συνολικότερα.

Πριν ξεκινήσουμε τα "επί της ουσίας" να σημειώσουμε ότι αυτή τη στιγμή η κατάσταση είναι εξαιρετικά ρευστή. Τα δεδομένα αλλάζουν στιγμή με τη στιγμή και η μορφή των εξελίξεων δεν είναι δυνατό να προδικαστεί από τώρα. Ωστόσο θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε το αποτέλεσμα και να δώσουμε τις πρώτες εκτιμήσεις, νηφάλια και δίχως να παρασυρόμαστε από υστερίες ένθεν κι ένθεν.

Στο εσωτερικό της χώρας

Το δημοψήφισμα μπορεί στους περισσότερους αναλυτές να φάνηκε «αχρείαστο και επικίνδυνο», αλλά δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι αποτέλεσε μια εξαιρετικά τολμηρή "ζαριά" του Αλέξη Τσίπρα.

Γενικά στην πολιτική σήμερα, την εποχή της συνετής και προσεκτικής αντιμετώπισης των πραγμάτων, τέτοιου είδους κινήσεις δε συνηθίζονται στις "σοβαρές" χώρες. Η πολιτική σήμερα μοιάζει με σκάκι: συγκεκριμένες αξίες και δεδομένα, παρτίδες βάσει προσεκτικού σχεδιασμού, κατόπιν ωρίμου σκέψεως και δίχως αχρείαστα ρίσκα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός άλλαξε τα δεδομένα. Αφού απέτυχε στην πρώτη του προσπάθεια, να καταστήσει ένα ζήτημα που οι εταίροι μας θεωρούσαν καθαρά οικονομικό σε "πολιτικό" προσπάθησε με μια νέα κίνηση να ανατρέψει τα δεδομένα.

Η ζαριά έφερε εξάρες, αλλά αυτές αφορούν καταρχήν στο εσωτερικό μέτωπο. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος επιβεβαίωσε αυτό που γνωρίζαμε όλοι ακόμη κι εκείνοι που δεν το ομολογούσαν: ότι η αντιπολίτευση είναι πολύ "λίγη" για να αποτελέσει σοβαρό αντίπαλο για ένα κόμμα και μια ηγεσία που δε φοβάται να παίξει ζάρια και να κάνει τολμηρές κινήσεις, μη αναμενόμενες.

Η ανεπάρκεια της αντιπολίτευσης, τόσο των "παλιών" Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ όσο και του "νέου" Ποταμιού, έγινε ιδιαίτερα αντιληπτή από τις σπασμωδικές τους προσπάθειες να αντιμετωπίσουν την "ντρίπλα" του δημοψηφίσματος και από τις απελπιστικές κινήσεις για damage control, μετά το συντριπτικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος: όταν ο λαός έχει αποφανθεί και έχει απορρίψει (ακόμη κι εκείνοι που σε ψήφισαν πριν από λίγους μήνες!) την επιχειρηματολογία σου στο σύνολό της, κι εσύ συνεχίζεις να χρησιμοποιείς την ίδια κουραστική ρητορική, αυτό είναι αυτιστικό και δείχνει τραγική ανεπάρκεια σε επίπεδο επεξεργασίας θέσεων και τακτικής ευελιξίας.

Με αυτά τα δεδομένα, ο Αλέξης Τσίπρας, ο νέος, ο άπειρος, απέδειξε ότι μπορεί να κερδίσει στο παιχνίδι τους όλους τους κατεστημένους πολιτικούς. Πράγμα το οποίο, αν μη τι άλλο, είναι εντυπωσιακό, αλλά ταυτόχρονα είναι και επικίνδυνο. Και για τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα, που ευρισκόμενος πλέον "καβάλα στο άλογο" μπορεί να πιστεύει ότι είναι πολύ πιο ισχυρός απ' ό,τι πραγματικά είναι.

Η παραίτηση Σαμαρά, αμέσως μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος, ισχυροποιεί ακόμη περισσότερο τη θέση του Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό: αν και μακροπρόθεσμα η απαλλαγή της Ν.Δ. από το "βαρίδι" (όπως είχε εξελιχθεί) Σαμαρά θα τη βοηθήσει να ανακάμψει, εφόσον βεβαίως βρει ένα νέο αφήγημα και μια νέα πολιτική γραμμή, μεσοβραχυπρόθεσμα θα έχει προβλήματα και αναγκαιότητα προσαρμογής.

Για να αποκωδικοποιήσουμε το μήνυμα του "όχι", πέρα από το συναισθηματικό φορτίο που ήταν αναμενόμενο ότι θα βαρύνει, μπορούμε να πούμε και το απλό: οι Έλληνες πολίτες αποδέχτηκαν την πρόκληση του Αλέξη Τσίπρα και της κυβέρνησής του, που ζήτησε επί της ουσίας "ψήφο εμπιστοσύνης" από το λαό, προκειμένου να τον εκπροσωπήσει επάξια στις δύσκολες συνομιλίες που θα ακολουθήσουν.

Και ο λαός την έδωσε αυτήν την ψήφο εμπιστοσύνης και πέταξε πίσω στην κυβέρνηση Τσίπρα το "μπαλάκι" που του έριξε ο πρωθυπουργός.

Ουσιαστικά οι Έλληνες είπαν «ναι, διαπραγματεύτηκες, ναι, προσπάθησες, σου το αναγνωρίζουμε, τώρα πήγαινε και κάνε αυτό που υποσχέθηκες ότι θα κάνεις».

Σε μια χώρα έντονα συναισθηματική, όπου το πολιτικό εκκρεμές υφίσταται έντονες ταλαντώσεις, μια τέτοια κατηγορηματική επιβεβαίωση λίγους μήνες μετά από μια άνετη αλλά όχι και "θριαμβευτική" εκλογική νίκη σημαίνει πολλά.

Ο ελληνικός λαός, λοιπόν, στην πλειοψηφία του αποφάσισε να στοιχηθεί πίσω από την κυβέρνηση. Πήρε την ευθύνη των πράξεών του (παρότι υπήρξαν και πολλοί, αρκετά υψηλή η αποχή, που επέλεξαν να μην αποδεχτούν το δίλημμα) και έδωσε μια σαφή εντολή.

Το πολιτικό μέλλον του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και φοβούμαι, το μέλλον του ελληνικού λαού, θα εξαρτηθεί πλέον από το αν ο πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του έχουν τα έντερα για να κάνουν πράξη τις υποσχέσεις τους.

Και αν βεβαίως τους το επιτρέπουν οι συνθήκες, οι καταστάσεις και τα δεδομένα. Με άλλα λόγια, υπολόγισε σωστά ο Αλέξης Τσίπρας τις συνέπειες των πράξεών του, ή μήπως παρασύρθηκε σε έναν δρόμο που δε βγάζει πουθενά... εκτός από το απόλυτο χάος;

Στη διεθνή πολιτική αρένα

Στο εσωτερικό μέτωπο λοιπόν, ο Αλέξης Τσίπρας καθάρισε το παιχνίδι με συνοπτικές διαδικασίες, αλλά αυτά ήταν τα εύκολα. Τα δύσκολα είναι άλλα. Τα δύσκολα είναι οι κλειστές τράπεζες, τα 60άρια των ΑΤΜ, η αβεβαιότητα για το μέλλον, τα προβλήματα που θα δημιουργήσει τυχόν αρνητική τροπή των πραγμάτων και η πιθανότητα οικονομικής καταστροφής.

Το παιχνίδι δεν παίζεται στην Αθήνα. Παίζεται στις Βρυξέλλες, το Βερολίνο, το City του Λονδίνου, την Ουάσινγκτον, τη Γουόλ Στριτ. Παίζεται στις ασιατικές αγορές, όπου τα futures του ευρώ έτρωγαν "τράκο" την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές. Παίζεται στα γραφεία των κορυφαίων οικονομικών παραγόντων της Ευρώπης, που αντάμα με το πολιτικό προσωπικό τους προσπαθούν να προσδιορίσουν τους κινδύνους που προκαλεί στο νεοφιλελεύθερο ευρω-οικοδόμημα αυτή η μικρή, ατίθαση Ελλάδα.

Η Ελλάδα που βάζει την κεφαλή της στον ντορβά και αψηφά τις απειλές. Μοιάζει ωραίο αφήγημα, ηρωικό, έχουμε άλλωστε αυτήν την έντονη συναισθηματική φόρτιση ως λαός, που μας ωθεί σε απίστευτες γκάφες και μοναδικά κατορθώματα. Το τι είναι αυτό το "όχι" θα φανεί σύντομα. Γράφτηκε στην ελληνική και την ευρωπαϊκή ιστορία, πλέον θα αποτελέσει μέρος του εθνικού αφηγήματος εσαεί. Τώρα το χρώμα του μελανιού σε αυτές τις σελίδες της ελληνικής και ευρωπαϊκής ιστορίας θα το προσδιορίσει ο ιστορικός του μέλλοντος.

Οι επόμενες λίγες ημέρες είναι εξαιρετικά κρίσιμες. Αυτό δεν μπορούμε να το αρνηθούμε. Τα δύσκολα αρχίζουν από σήμερα κιόλας: το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα συνεδριάσει για να αποφασίσει τι θα κάνει με τον ELA. Θα δώσει περισσότερη ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες (η ΤτΕ θα ζητήσει 3 δισ. ως απαραίτητα για να ανοίξουν οι τράπεζες), δίνοντας έτσι "οξυγόνο" προκειμένου να διεξαχθούν υπό ομαλές συνθήκες οι διαπραγματεύσεις για τη συνέχεια, ή θα "τραβήξει την πρίζα" της ρευστότητας και θα αφήσει τις ελληνικές τράπεζες στην τύχη τους, δίνοντας ένα μήνυμα σκλήρυνσης της ευρωπαϊκής στάσης;

Δεν είναι ξεκάθαρο το τι θα γίνει. Οι πιθανότητες πάντως είναι είτε ο ELA να παραμείνει αμετάβλητος, είτε να δοθεί κάποια (περιορισμένη) ρευστότητα. Δεν πιστεύω ότι ο Ντράγκι θα πάρει την πολιτική ευθύνη να συντρίψει μια χώρα-μέλος της ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δίχως να έχει στα χέρια του μια απόφαση από τα όργανα της Ε.Ε. Μια πολιτική απόφαση, πλέον.

Από τους Ευρωπαίους, το ηχηρό "όχι" διαβάζεται με δύο διαφορετικούς τρόπους. Ο ένας είναι ότι "οι Έλληνες δε θέλουν την Ευρώπη". Αυτή είναι μια κακοπροαίρετη ανάγνωση, την οποία πάντως θα κάνουν τα πιο συντηρητικά στοιχεία του γερμανικού και ευρωπαϊκού κεφαλαίου και το πολιτικό προσωπικό τους. Και αν γίνει μια τέτοια "ανάγνωση" του αποτελέσματος, ο Θεός της Ελλάδας ας μας βοηθήσει, γιατί η συνέχεια θα είναι πολύ δύσκολη, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Ο δεύτερος είναι πιο αισιόδοξος. Οι Έλληνες μίλησαν, απέρριψαν την ατελέσφορη λιτότητα, οπότε ελάτε να βρούμε μια λύση που να τους ικανοποιεί όλους. Αν και μοιάζει πολύ ελκυστικό να υιοθετήσουμε αυτήν την ανάγνωση, αυτή τη στιγμή θα ήταν μάλλον υπερβολικά αισιόδοξο να το κάνουμε άκριτα και δίχως να λάβουμε υπόψη τα πρώτα μηνύματα από το εξωτερικό.

Η Γερμανία δείχνει εκνευρισμένη. Το γερμανικό κεφάλαιο είναι από καιρό διχασμένο μεταξύ των υποστηρικτών του ευρώ και των αντιπάλων του, ένας διχασμός που φαίνεται και από τις αντικρουόμενες τάσεις μέσα στο κυβερνών CDU.

Οι πρώτες αντιδράσεις ήταν περίπου αναμενόμενες: σκληρές δηλώσεις από αρκετούς Γερμανούς παράγοντες, σιγή ιχθύος από την καγκελαρία. Τα πράγματα δε θα είναι εύκολα και το ότι η ελληνική πλευρά θα πάει στη νέα διαπραγμάτευση οπλισμένη με το 60% του δημοψηφίσματος σε καμία περίπτωση δεν εγγυάται οτιδήποτε.

Τι θέλουν οι Ευρωπαίοι

Παρότι οι αποφάσεις της Ε.Ε. στο τέλος λαμβάνονται πάντα με ομοφωνία, στην πραγματικότητα (και στην υπόθεση της Ελλάδας) σε όλα τα θέματα υπάρχουν πάντα σοβαρότατες διαφορές μεταξύ των χωρών-μελών. Διαφορές οι οποίες γίνεται πάντα προσπάθεια να γεφυρωθούν. Και οι διαφορές δεν αφορούν μόνο στις διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών, αλλά και μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων και των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων που αυτές αντιπροσωπεύουν.

Η μέχρι στιγμής δυναμική της Ε.Ε. και ιδιαίτερα της ευρωζώνης βασιζόταν σε έναν πολύ ισχυρό και δεδομένο σχεδιασμό. Ένα σχεδιασμό που προέκυψε μετά από το Μάαστριχτ και τις συνθήκες που ακολούθησαν και κάθε άλλο παρά "τυχαία" προέκυψε, καθώς προάγει συγκεκριμένες ομάδες συμφερόντων και κέντρα οικονομικής ισχύος.

Η Ελλάδα ουσιαστικά ζητά την ανατροπή αυτού του σχεδιασμού και αυτό δεν είναι ένα αίτημα που μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτό, ιδιαίτερα αν θεωρήσουμε (και έτσι φοβούμαι είναι) ότι εξαρχής, με το ξέσπασμα της "ελληνικής κρίσης", γίναμε το εύκολο παράδειγμα του πώς θα αντιμετωπίζονται οι χώρες και οι λαοί στο εξής.

Το ελληνικό δόγμα του σοκ είχε απρόβλεπτα αποτελέσματα, οπότε πλέον η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο των εταίρων. Τι θα κάνουν από εδώ και πέρα;

Ουδείς μπορεί να εκτιμήσει με ασφάλεια. Ο πρωθυπουργός δήλωσε και στο διάγγελμά του μετά τη θριαμβευτική επικράτηση του "όχι", ότι δεν έχει σε καμία περίπτωση ως στόχο του τη ρήξη, ζητώντας επανάληψη των διαπραγματεύσεων και εξεύρεση λύσης, στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών θεσμών και της λαϊκής εντολής.

Μπορούν να του δώσουν κάτι τέτοιο οι εταίροι; Επιθυμούν να του δώσουν κάτι τέτοιο οι εταίροι; Δεν μπορούμε να το απαντήσουμε αυτό έτσι απλά. Θα πρέπει να περιμένουμε. Η ουσία είναι ότι το "όχι" δεν έκανε κάτι πιο εύκολο, τα πράγματα παραμένουν εξαιρετικά δύσκολα και το ελληνικό δράμα απλώς έφτασε σε μια κορύφωση, πολύ μακριά από το τέρμα του.

Οι Ευρωπαίοι έχουν αυτή τη στιγμή ένα διπλό ηθικό δίλημμα. Από τη μια δε θέλουν να δώσουν στην Ελλάδα αυτά που δεν είναι διατεθειμένοι να δώσουν σε καμία χώρα. Φοβούνται ότι τυχόν υποχώρηση σε ελληνικά αιτήματα θα οδηγήσει σε ξήλωμα των πολιτικών που εφαρμόζουν, και οι οποίες έχουν έντονα νεοφιλελεύθερη εσάνς.

Από την άλλη, έχουν ένα λαό που είναι μέρος της ευρωζώνης, μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδώ και 35 χρόνια, να απορρίπτει με τον πλέον ηχηρό τρόπο, με την άμεση ψήφο του, τις πιο "άγριες" πλευρές της λιτότητας.

Θα αντέξει η Δημοκρατία στην Ευρώπη μια "κατά μέτωπον" επίθεση ενάντια στην Ελλάδα; Θα αντέξει η Δημοκρατία στην Ευρώπη να γίνει "κρανίου τόπος" μια χώρα, ο λαός της οποίας τόλμησε να πει ένα "όχι" στις προαποφασισμένες πολιτικές;

Επίσης, ποιος θα επωμιστεί το κόστος της διάλυσης του ευρώ, αν οι πιο δυσοίωνες προβλέψεις επαληθευτούν και τυχόν απομάκρυνση της Ελλάδας αποτελέσει την αφορμή για το ξήλωμα του πουκάμισου; Από την άλλη, ποιος θα επωμιστεί το κόστος αν αύριο οι λαοί της ανατολικής Ευρώπης αρχίσουν να ξηλώνουν μία-μία τις κυβερνήσεις τους, που έχουν εφαρμόσει αυτά που ζητούνται από την Ελλάδα - και ακόμη περισσότερα; Είναι ένας περίπλοκος γρίφος, που απαντήσεις εύκολες δεν έχει.

Από σήμερα αρχίζει η αγωνία ενός ολόκληρου λαού, που παρακολουθείται με κομμένη την ανάσα απ' όλη την υφήλιο.

Τα βλέμματα είναι όλα στραμμένα στην Ελλάδα. Ας ελπίσουμε για καλό…

Για το αποτέλεσμα: 5 διαπιστώσεις

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος μπορεί να ξένισε πολλούς, αλλά είναι ενδεικτικό μιας τάσης της ελληνικής κοινωνίας. Και ως τέτοιο πρέπει να ερμηνευτεί. Διότι τα δεδομένα που έχουν τεθεί... εξηγούν μόνα τους τον εαυτό τους.

Θα κάνουμε εδώ ορισμένες πρώτες διαπιστώσεις και στη συνέχεια θα προσπαθήσουμε να κάνουμε κάποιες προβλέψεις ως προς το μέλλον, με κάθε επιφύλαξη πάντα, καθώς τα μέχρι τώρα δεδομένα έχουν ανατραπεί πολλές φορές και παρότι σε γενικές γραμμές ο γράφων έχει προβλέψει εδώ και καιρό την πορεία των πραγμάτων, πλέον μπαίνουμε σε... αχαρτογράφητα νερά, όπως είναι η αγαπημένη έκφραση των τελευταίων ημερών.

Διαπίστωση πρώτη

Ο ελληνικός λαός συμμετείχε στο δημοψήφισμα σε αρκετά μεγάλους αριθμούς, αλλά η αποχή είναι τέτοια που να μας επιτρέπει τη διαπίστωση ότι ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας εξέλαβε το δημοψήφισμα ως κάτι αχρείαστο, το οποίο δε θέλησε να νομιμοποιήσει διά της συμμετοχής του. Τα κόμματα που σύστησαν άκυρο/λευκό/αποχή (δηλαδή... ουσιαστικά μόνο το ΚΚΕ) μπορούν να "δουν" στο αποτέλεσμα μία μικρή νίκη δική τους, αλλά δεν είναι αυτό που έχει σημασία. Αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι το ποσοστό της αποχής: ας το κρατήσουμε.

Διαπίστωση δεύτερη

Εξ αυτών που πείσθηκαν για το διακύβευμα του δημοψηφίσματος και θεώρησαν ότι έχουν κάτι να πουν μέσω της συμμετοχής τους, η μεγάλη πλειοψηφία αποφάσισε να συνταχθεί με την κυβέρνηση και ψήφισε "όχι". Να σημειώσουμε ότι το "όχι" ήταν η επίσημη γραμμή τριών κομμάτων (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝ.ΕΛ., Χ.Α.) και κατά τα φαινόμενα οι ψήφοι της Χ.Α. δεν πήγαν "μονοκούκι" στο "όχι". Πάντως η κυβερνητική "γραμμή" πήρε καθαρότατη ψήφο στήριξης και αυτό δεν μπορεί να παραβλεφθεί.

Διαπίστωση τρίτη

Η πόλωση ευνόησε την πιο "επαναστατική" γραμμή. Συνήθως έτσι γίνεται, τοπίο "ακραίο" μήνυμα είναι εκείνο που βρίσκει περισσότερους οπαδούς σε μια κατάσταση πόλωσης. Αυτή η "εκστρατεία-αστραπή" έδωσε την ευκαιρία στους οπαδούς του "όχι" (κυρίως το ΣΥΡΙΖΑ, που έριξε όλο το βάρος του στην υπεράσπιση της επιλογής του) να περάσουν ένα μήνυμα που λίγο διέφερε από εκείνο με το οποίο ανήλθε στην εξουσία: «εμείς σου προσφέρουμε ελπίδα, ψήφισέ μας για να σου δώσουμε ακόμη περισσότερη ελπίδα».

Διαπίστωση τέταρτη

Η αντιπολίτευση αποδείχτηκε για μία ακόμη φορά "λίγη". Πόνταρε ξανά στα ίδια, απολύτως φθαρμένα και καθόλου πειστικά, "όπλα", υποβάλλοντας ξανά τον κόσμο στην ίδια κουραστική ρητορική με την οποία πορεύεται τα τελευταία πέντε χρόνια και, όπως ήταν επόμενο, απέτυχε ξανά.

Βεβαίως το πρόβλημα δεν ήταν απλώς η επικοινωνιακή πολιτική (την οποία εξετάζουμε πιο ενδελεχώς και σε άλλο σημείο αυτής της ανάλυσης) ούτε και μόνο τα πρόσωπα (τα οποία ωστόσο είναι πλέον τόσο τραγικά φθαρμένα και απαξιωμένα που δεν μπορούν να πείσουν ούτε το θυρωρό της πολυκατοικίας τους). Το πρόβλημα είναι η ίδια η λειτουργία των παραδοσιακών κομμάτων. Και αν δε συλλάβουν ούτε αυτήν τη φορά τα μηνύματα των καιρών... το μέλλον τους είναι ζοφερό.

Διαπίστωση πέμπτη

Είμαστε συναισθηματικός λαός. Το δίχως άλλο. Παρακολουθούσα με ενδιαφέρον την αντιπαράθεση μεταξύ "ναι" και "όχι" τις τελευταίες ημέρες στα κοινωνικά δίκτυα και τον κοινωνικό μου περίγυρο, έχοντας επιλέξει την αποστασιοποίηση, καθώς θεωρούσα αυτό το δημοψήφισμα (και συνεχίζω να το θεωρώ) αχρείαστο και δυνητικά βλαπτικό για το λαό της χώρας.

Ακόμη και οι υποστηρικτές του "ναι" (που θεωρητικά ήταν η "επιλογή της σύνεσης") χρησιμοποιούσαν συναισθηματικά "όπλα" και συμπλεκόταν (ευτυχώς, λεκτικά) με την "αντίπαλη τάση" του "όχι". Η κατά κράτος επικράτηση του "όχι" είναι σαφώς αποτέλεσμα και της συναισθηματικής φόρτισης και του "να πάνε στα κομμάτια οι εκβιαστές". Έτσι είμαστε, για καλό ή για κακό. Το συναίσθημα πάντα έπαιζε ρόλο στις πολιτικές επιλογές των Ελλήνων.

Εκστρατεία φόβου - Δράση και αντίδραση: ήταν μοιραίο

Μια σημαντική διαπίστωση που θα πρέπει να γίνει - και να οδηγήσει σε μια πολύ, πολύ ενδελεχή ανάλυση και τις ανάλογες εκτιμήσεις - είναι τούτη: η εκστρατεία του φόβου και της απελπισίας για το "ναι" απέτυχε παταγωδώς.

Προσωπικά θεωρούσα αναμενόμενο κάτι τέτοιο. Είναι να απορεί κανείς πώς μπορεί έξυπνοι και καλοπληρωμένοι επαγγελματίες να κάνουν για τρίτη φορά το ίδιο ακριβώς λάθος: προσπάθησαν να τρομοκρατήσουν τον κόσμο, προσπάθησαν με κάθε τρόπο να του υποβάλουν την ανάγκη «να ψηφίσει ναι για να μην κινδυνεύσουμε» και πέτυχαν ακριβώς το αντίθετο!

Το έκαναν μια φορά και έπιασε το 2012, όταν η Ν.Δ. δεν ήταν τόσο φθαρμένη και ο κόσμος δεν είχε φθάσει στα όρια της απελπισίας. Το ξανάκαναν στις ευρωεκλογές και δεν έπιασε. Το έκαναν για τρίτη φορά στις εκλογές του Ιανουαρίου και αποδείχτηκε μπούμερανγκ. Αυτή τη φορά το έκαναν με περισσότερη ζέση και πάθος από κάθε άλλη φορά και απέτυχαν με τον πλέον ηχηρό τρόπο.

Ακόμη και εκείνοι που ήθελαν να ψηφίσουν "ναι", δεν πήγαν στην κάλπη - και ξέρετε τι σκέφτηκαν; «Μα, για ποιο λόγο να νομιμοποιήσουμε αυτούς που μας ζητούν να ψηφίσουμε "ναι"; Ποιοι είναι αυτοί; Το παλιό πολιτικό προσωπικό, δηλαδή εκείνοι που έφεραν τη χώρα στο τραγικό σημείο που βρίσκεται σήμερα, τα διαπλεκόμενα μίντια, ο ΣΕΒ, η σάπια ΓΣΕΕ, οι καλλιτέχνες του Κολωνακίου. Τι κοινό έχουμε εμείς, οι σκληρά εργαζόμενοι άνθρωποι της καθημερινότητας με αυτούς;».

Προσωπικά δεν μπορώ να σκεφτώ καλύτερο τρόπο για να απωθήσεις πιθανούς ψηφοφόρους από το να επιστρατεύσεις καθολικά αποτυχημένους και μισητούς από τον πολύ κόσμο, πρώην πρωθυπουργούς (ειδικά αυτό το σημείο αποτέλεσε Βατερλό της επικοινωνιακής εκστρατείας υπέρ του "ναι").

Αυτό σκεφτόταν ο μέσος Έλληνας αυτές τις μέρες. Πολλοί που αμφιταλαντεύονταν ψήφισαν "όχι" από καθαρή αντίδραση, αρκετοί που είχαν αποφασίσει "ναι", αντιδρώντας, γύρισαν στο "όχι" και ακόμη περισσότεροι - πολύ περισσότεροι - δεν πήγαν καν στην κάλπη. Και αν εξαιρέσεις εκείνους που επηρεάστηκαν από το μήνυμα του ΚΚΕ ή που γύρισαν συνειδητά την πλάτη στα κόμματά τους, οι υπόλοιποι δεν πήγαν αντιδρώντας σε αυτήν την πανστρατιά των μίντια για να τον πείσουν να ψηφίσει "ναι".

Καλό θα είναι οι επαγγελματίες των μίντια να εκτιμήσουν αυτήν την εικόνα, να αντιληφθούν κυρίως ετούτο: ποδηγετείται εύκολα με αρνητικά μηνύματα και εκφοβισμό ο χορτάτος και ικανοποιημένος, εκείνος που έχει πολλά να χάσει και του εγγυάσαι ότι δε θα τα χάσει αν ακούσει το μήνυμά σου.

Εκείνος που έχει λίγα ή τίποτε να χάσει (περίπου οι μισοί Έλληνες) ή που αισθάνεται ότι με το δικό σου μήνυμα έχει πολύ περισσότερα να χάσει απ' ό,τι με του "άλλου", θα σου γυρίσει την πλάτη. Πολλώ δε μάλλον, όταν ο "άλλος" του προσφέρει την ελπίδα (αόριστη; Έωλη; Ανόητη; Δεν έχει σημασία, στο κάτω-κάτω είναι δεδομένο ότι το μέσο είναι το μήνυμα) που εσύ του αρνείσαι.

Νομοτελειακό είναι αυτό και ειλικρινά απορώ πώς καλοπληρωμένοι επαγγελματίες που λειτουργούν στα μίντια δεκαετίες ολόκληρες δεν μπόρεσαν να αντιληφθούν αυτό το εντελώς οφθαλμοφανές και προφανές μήνυμα των καιρών.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News