default-image

Όταν το σήμερα θυμίζει το χθες

Απόψεις
Όταν το σήμερα θυμίζει το χθες

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δεν έχει άδικο ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν όταν συγκρίνει την κατάσταση στην Ελλάδα με τα όσα οδήγησαν στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν εκείνο το μοιραίο καλοκαίρι του 1914 κάποιοι έσπευδαν να θεωρήσουν ότι το ξέσπασμα μιας πολεμικής αναμέτρησης θα μπορούσε να λύσει όλα τα προβλήματα σε μια ανόητη, αν όχι τρομακτικά αφελή, διπλωματία της παράνοιας.

Του Σταύρου Μουντουφάρη

Οι τρομολάγνοι όχι απλά συνεχίζουν να υπάρχουν ανάμεσά μας, αλλά δεν έχουν διδαχθεί από βασικά πράγματα που έχουν να κάνουν με την ιστορία. Ξεχνούν ότι, αν εύχεσαι το χειρότερο, ίσως είσαι ο ίδιος που θα το συναντήσει μπροστά του και μάλιστα στην πιο εφιαλτική μορφή του, όπως επίσης λησμονούν ότι η ιστορία διδάσκει, αλλά μόνο όσους τη διαβάζουν.

Ο Κρούγκμαν δεν είναι τυχαίος. Λίγες μέρες πριν, επίσης σε άρθρο του στους "New York Times", προειδοποιούσε τους θιασώτες του τρόμου και τους εσχατολόγους μιας εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ για τους κινδύνους που εγκυμονεί ένα Grexit, ρωτώντας τους: «Είστε πραγματικά βέβαιοι ότι θέλετε να ξεκινήσετε να διαβαίνετε αυτό το δρόμο;».

Τo ίδιο κάνει και τώρα, θέτοντας το θέμα σε βάσεις που σηκώνουν πολλή συζήτηση, η οποία θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Τον κύκλο του προβληματισμού έχουν ανοίξει διάφοροι "σοφοί", κάνοντας τους παραλληλισμούς, και ακολούθησε ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ λίγο πριν και λίγο μετά τις ευρωεκλογές μαζί με αρκετούς άλλους Ευρωπαίους. Όμως καμιά προειδοποίηση, καμιά ανάσυρση μνημών από το σκονισμένο συρτάρι του χρόνου δε φάνηκε να αφυπνίζει συνειδήσεις. Φτάνοντας ως το σήμερα. Που θυμίζει τόσο πολύ το χθες.

Η Ευρώπη παραμένει διχασμένη τόσο όσο κάποτε, μοιρασμένη ανάμεσα σε φτωχούς - κυρίως του Νότου - και πλούσιους - κυρίως του Βορρά, σε πειθαρχημένους και απείθαρχους, σε ισχυρούς και ανίσχυρους. Η οικονομική κρίση των μισών μετατρέπεται στο όχημα για οικονομική ευημερία των υπόλοιπων και οι πολεμικές ιαχές με διάφορες μορφές, ξενοφοβικές, εθνικιστικές και κυρίως αναθηματικές (και όχι αναθεματικές), στο βωμό του μεγάλου Θεού του χρήματος, χτυπούν πολλά καμπανάκια, αν όχι σειρήνες, που θα έπρεπε να έχουν κάνει αρκετούς να ανοίξουν τα βιβλία της Ιστορίας για να διαπιστώσουν πόσο κακό παιδί ιστορικά είναι η Ευρώπη όταν εμφανίζεται διχασμένη και πόσο επικίνδυνα είναι τα παιχνίδια με τη μοίρα και τις συγκυρίες.

Η Ελλάδα βρίσκεται εδώ και χρόνια στο δοκιμαστικό σωλήνα ενός πειράματος, στον οποίο δοκιμάζονται αντοχές, αλήθειες και ψέματα και ελέγχονται τα όρια που μπορεί να φτάσει ο φόβος, το πιο αρχέγονο από τα ανθρώπινα συναισθήματα και το πιο ισχυρό. Το πείραμα συνεχίζεται με το ίδιο πρωτόκολλο, παραλλαγμένο μόνο στις λεπτομέρειές του, θυμίζοντας απόρρητες δοκιμές υλικών βιολογικού πολέμου σε εφτασφράγιστα υπόγεια εργαστήρια, όπου όλες οι προδιαγραφές ασφαλείας, στα χαρτιά τουλάχιστον, δείχνουν ότι δεν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής του παραγόμενου αλχημιστικού μείγματος μέσα στο δοκιμαστικό σωλήνα προς τα έξω.

 Όμως, κάθε πρωτόκολλο ασφαλείας έχει και τα δικά του κενά. Σε κάθε μυστικό εργαστήριο. Και σε κάθε φανερό πυρηνικό σταθμό, όπου ράβδοι ουρανίου "σιγοβράζουν" στο ζουμί τους, με τους πάντες να γνωρίζουν τον κίνδυνο και τις συνέπειες, την ίδια στιγμή που εθελοτυφλούν βολεμένοι στην ασφάλεια των πρωτοκόλλων, των ασκήσεων επί χάρτου και των κανόνων ασφαλείας. Όπως, στο Τσέρνομπιλ, στη Φουκουσίμα, στις δεκάδες άλλες γνωστές και στις ακόμα περισσότερες άγνωστες περιπτώσεις όπου έχει συμβεί ένα ατύχημα ή ένα δυστύχημα. Γνώριμο σκηνικό σε ταινίες τρόμου και πάντα τόσο εφιαλτικό, ικανό να γεννήσει τους μεγαλύτερους τρόμους.

Η κατάσταση στην Ελλάδα θυμίζει λοιπόν τις εξελίξεις στην Ευρώπη το καλοκαίρι του 1914, λίγο πριν το ξέσπασμα του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όπως εύστοχα παρατηρεί ο Πολ Κρούγκμαν σε άρθρο του στους "New York Times". Και όπως εξηγεί, μεταξύ των βασικών πρωταγωνιστών αυτού του δράματος ή της ελληνικής τραγωδίας, όπου αναμένεται πάντα ο από μηχανής θεός να δώσει τη λύση, υπάρχουν «μερικοί που προσπαθούν απεγνωσμένα να βρουν έναν τρόπο να αποτρέψουν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που όχι μόνο δε φαίνεται να προσπαθούν να αποτρέψουν την κατάρρευση, αλλά σχεδόν την καλωσορίζουν...».

Η συμφωνία δε θα αργήσει. Δε θα φέρει, όμως, μαζί της την κάθαρση. Γιατί η τραγωδία δε θα τελειώσει τόσο απλά. Θα είναι ένα απλό διάλειμμα για... διαφημίσεις μέχρι την επόμενη σεζόν ή κύκλο του σίριαλ από φθινόπωρο. Και το πρόβλημα δε θα βρει τη λύση του, απλά, όπως συμβαίνει όλα αυτό το διάστημα, θα ροκανιστεί ο χρόνος.

Κανείς όμως δεν έχει αναρωτηθεί μέχρι πόσο μπορεί να αντέξει κάποιος το μαρτύριο της κινεζικής σταγόνας προτού ξεχειλίσει το ποτήρι. Γιατί, αν και όταν συμβεί αυτό, κανένα σχέδιο Β, Γ, Δ και πάει λέγοντας δεν μπορεί να προσφέρει την απόλυτη ασφάλεια όπως αυτή πηγάζει από τον αφελή εφησυχασμό των ισχυρών. Γιατί όλοι αυτοί δεν έχουν να κάνουν μόνο με αριθμούς, αλλά με ανθρώπους. Και καθετί ανθρώπινο ενέχει τον κίνδυνο του απρόβλεπτου. Αρχή που δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Που συνεχίζει να ξεχνάει όσα της προκάλεσαν οι διχασμοί και τα λάθη του παρελθόντος.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News