Δύο απλές αλλά πολύ βασικές ερωτήσεις που άπτονται της αυτοκριτικής:
Ι. Αν η Ελλάδα λειτουργούσε σαν καλοκουρδισμένο ρολόι, όπως η Ελβετία (λέμε τώρα), το Δημόσιο δούλευε άψογα, οι νόμοι τηρούνταν στο έπακρον, δεν υπήρχε μέσον, μαύρο χρήμα, φοροδιαφυγή, λαμογιές κ.λπ., πόσο πιστεύετε ότι αυτή η χώρα θα το άντεχε, προτού καταρρεύσει εις τα εξ ων συνετέθη; Και φυσικά οι Έλληνες, αφού αυτή τη χώρα την κάνουν οι πολίτες της. Που ασυζητητί θα πάθαιναν νευρικό κλονισμό και θα έπεφταν στην κατάθλιψη αν όλα κυλούσαν άψογα, σαν το ρυάκι σε παραδείσιο τοπίο.
Οι Έλληνες, που αρέσκονται στην κριτική, όχι όμως και στην αυτοκριτική. Φανταστείτε τι θα γινόταν. Οι πολίτες θα διαμαρτύρονταν γιατί δε θα ένιωθαν ελεύθεροι, οι πολιτικοί δε θα μπορούσαν να παράγουν... έργο γιατί δε θα είχαν ψηφοφόρους, οι δημόσιοι υπάλληλοι θα ξεσηκώνονταν γιατί θα δούλευαν σε ασφυκτικά πλαίσια και η εξουσία του καθενός από εμάς, από το πόστο του βεβαίως, θα απειλούνταν, με αποτέλεσμα το καλοκουρδισμένο ρολόι να έβλεπε τα γρανάζια του να σπάνε ένα προς ένα, καθώς το... "μεσογειακό μας ταμπεραμέντο", όπως αρεσκόμαστε να λέμε, δε θα το άντεχε αυτό. Διότι, ως γνωστόν, του Έλληνα ο τράχηλος σκλαβιά δεν υπομένει. Τι θα έκαναν, για παράδειγμα, οι "οξύθυμοι" οδηγοί αν εγώ, εσύ ως πολίτης ή κάθε ένας από μας θα είχε το "θράσος" να τους προσπεράσει ή να τους επιπλήξει και δεν μπορούσαν να πουλήσουν τσαμπουκά γιατί dura lex sed lex, όπως έλεγαν οι Λατίνοι, ήτοι «σκληρός νόμος αλλά νόμος»; Ή πώς θα μπορούσε ο κάθε τεμπέλης κρατικοδίαιτος να συνεχίσει να πληρώνεται, την ώρα που άλλοι συνάδελφοί του "σκίζονται" με βάση το φιλότιμο; Ή πώς θα αντιδρούσε ο κάθε πολιτικός αν καταργούνταν τα πολιτικά γραφεία; Ή πώς θα τολμούσε ο κάθε έξυπνος να πετάξει ξανά το σκουπιδάκι του στο δρόμο ή το πάρκο αν έπεφτε "καμπάνα" το πρόστιμο χωρίς πολλές-πολλές διαδικασίες αλλά άμεσα, όπως κάνουν για παράδειγμα στη Σιγκαπούρη; Αλλά ξέρετε, εκεί δεν έχουν... μεσογειακό ταμπεραμέντο. Σωστά;
ΙΙ. Αν σας ρωτούσαν ποιο είναι το αγαπημένο παιχνίδι των Ελλήνων, ποιο θα απαντούσατε; Φυσικά όχι το ποδόσφαιρο. Αλλά το... πινγκ πονγκ. Με την αποποίηση κάθε ευθύνης για ό,τι συμβαίνει, πετώντας το μπαλάκι στους υπόλοιπους..! Βλέπετε, έχουμε συνηθίσει, όταν κάτι πάει στραβά ή όταν κάτι δε μας αρέσει, να δίνουμε τη συνηθισμένη δικαιολογία για να μπαλώσουμε τα αμπάλωτα. Εδώ είναι Ελλάδα. Έχουμε όμως αναρωτηθεί ποτέ τι ακριβώς είναι η Ελλάδα; Όχι ακριβώς η θάλασσα, οι κάμποι και τα ψηλά βουνά, αλλά όλοι εμείς. Γιατί εμείς κάνουμε αυτή τη χώρα, εμείς δίνουμε εξουσία στους πολιτικούς, εμείς επιτρέπουμε να συμβούν όλα εκείνα που μας συμβαίνουν, εμείς φταίμε για όσα χαρακτηρίζουν τον περίγυρο και την καθημερινότητά μας. Εμείς και μόνο εμείς. Απλά δε μας συμφέρει να το ομολογήσουμε. Ούτε αυτό, ούτε πολλά άλλα. Αν το συνειδητοποιούσαμε και το πιστεύαμε, τότε αυτή η χώρα θα ήταν διαφορετική. Και μαζί της όλοι εμείς. Γιατί δε θα ζητούσαμε τις ευθύνες μόνο απ' όλους τους άλλους, αλλά και από τους ίδιους μας τους εαυτούς.
Όταν γκρινιάζαμε ακόμα και στις εποχές των παχιών αγελάδων, μη γνωρίζοντας φυσικά τι μας περίμενε στη γωνία. Κάναμε ποτέ την αυτοκριτική μας για το πού πήγε το μεράκι για δημιουργία όταν έπεφταν "βροχή" οι επιδοτήσεις και τα προγράμματα από τις Βρυξέλλες; Όχι φυσικά. Τότε, η κακιά σήμερα Ευρώπη ήταν απλώς μια ταμειακή μηχανή. Και αυτό είναι ένα μόνο από τα πάμπολλα σχετικά παραδείγματα. Γιατί έτσι μας βολεύει. Τόσο απλά. Φιλτράρουμε τα πάντα μέσα από το πρίσμα των δικών μας θέλω, χωρίς ποτέ να έχουμε την παραμικρή ευθύνη για το οτιδήποτε. Γιατί, αν συνειδητοποιούσαμε ότι όλοι μας είμαστε μέρη ενός ζωντανού οργανισμού, θα λειτουργούσαμε ως σύνολο και όχι ως μονάδες. Και τότε ίσως υπήρχε μια ελπίδα να αλλάξει κάτι.
Όμως, δυστυχώς... Μετά από μια δεκαετία κρίσης, κανείς μα κανείς δεν έκανε την αυτοκριτική του. Και ποτέ δεν άνοιξε σε αυτή τη χώρα μια τέτοια συζήτηση όχι μόνο σε οικονομικό, αλλά κυρίως σε κοινωνικό επίπεδο. Γιατί τότε θα μπορούσε κανείς να πει ότι υπάρχει μια ακτίνα φωτός που να δείχνει προς το μέλλον. Τότε και μόνο τότε.
Του Σταύρου Μουντουφάρη
