Με νωπό το εκλογικό αποτέλεσμα, οι πρώτες σκέψεις όσον αφορά στους "νικητές" και τους "χαμένους" αυτών των εκλογών, που χαρακτηρίστηκαν από πολλούς ως "οι κρισιμότερες της μεταπολίτευσης" - μέχρι τις "επόμενες κρισιμότερες", θα προσέθετα εγώ, που δεν πιστεύω ότι η Ιστορία έχει "τέλος" παρά μόνο "σταθμούς" και δη διαδοχικούς.
Του Γιώργου Ψαρουλάκη
Η αναφορά έχει νόημα για τα δύο κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού, κυρίως τη Νέα Δημοκρατία και δευτερευόντως το ΠΑΣΟΚ. Μην ξεχνάμε ότι το 2009 το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία συνδυασμένα πήραν 77,4%. Δεν είναι καν από τα "μεγάλα" τους ποσοστά - σε παρελθούσες εκλογικές αναμετρήσεις είχαν προσεγγίσει ακόμη και το 85%. Ήταν οι εποχές της ευμάρειας, όπου τα δύο κόμματα του παγιωμένου δικομματικού μας συστήματος απλώς το μόνο που είχαν να κάνουν ήταν να πλειοδοτούν σε παροχές, γνωρίζοντας ότι σε κάθε περίπτωση η εκλογική τους πελατεία ήταν εξασφαλισμένη.
Αλλά... όλα αυτά μέχρι χθες. Σήμερα, η εικόνα έχει αλλάξει. Και έχει αλλάξει τόσο πολύ, που μέσα σε περίπου 4,5 χρόνια, από το 77,4% ΝΔ + ΠΑΣΟΚ μαζί, φτάσαμε σε ποσοστό ελάχιστα πάνω από 30%. Αν μη τι άλλο, πρόκειται για μια ιστορική εξέλιξη.
Οι απώλειες αφορούν κυρίως στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο έχασε από το 2009 μέχρι σήμερα περί το 40% της εκλογικής μερίδας. Αλλά η εξαφάνιση του ΠΑΣΟΚ είναι φαινόμενο το οποίο έχουμε ήδη αναλύσει - προσωπικά το είχα προκαταλάβει από το φθινόπωρο του 2010, παρά την ευφορία για την εξαιρετική εκλογική παρουσία του ΠΑΣΟΚ στις αυτοδιοικητικές εκλογές τότε, όταν και έγραφα στη "Νέα Κρήτη" ότι το ΠΑΣΟΚ μας αφήνει χρόνους και σύντομα θα εξαφανιστεί εκλογικά.
Ωστόσο το νεότερο φαινόμενο είναι η "πορεία ΠΑΣΟΚ" που - σύμφωνα με κάποιους - ακολουθεί και η Νέα Δημοκρατία. Ο Αντώνης Σαμαράς, βλέποντας τις σαφείς τάσεις απαξίωσης του κόμματός του ήδη από τις ευρωεκλογές (παρότι το διακύβευμα τότε ήταν ήσσονος σημασίας και επικράτησε η "χαλαρή ψήφος") προσπάθησε με τακτική χρονοτριβής σε σχέση με τις απαιτήσεις της τρόικας και των δανειστών να περάσει ένα "ανώδυνο εξάμηνο" ώστε τουλάχιστον να εξασφαλίσει την "επόμενη μέρα" του κόμματός του - και του ιδίου προσωπικά. Με τις προσπάθειες αυτές, κατόρθωσε να μην οδηγήσει τη Νέα Δημοκρατία στην εξαφάνιση και αυτό - από καθαρά κομματική σκοπιά - θα πρέπει να του πιστωθεί. Σε αντίθεση με τον Γιώργο Παπανδρέου, που ευρισκόμενος σε διατεταγμένη υπηρεσία προχώρησε στην υιοθέτηση πολιτικών που κυριολεκτικά εξαφάνισαν το ΠΑΣΟΚ (και οι αλλοπρόσαλλες, εξουσιομανείς επιλογές του Βαγγέλη Βενιζέλου ολοκλήρωσαν την διάλυση), ο Αντώνης Σαμαράς δεν είναι απλώς ένας υπάλληλος ξένων συμφερόντων, αλλά "πολιτικό ζώο". Και ως τέτοιο δε θα μπορούσε να πέσει αμαχητί "για να κάνει τη δουλειά του".
Και άλλες κινήσεις
Και δεν έμεινε μόνο στην "παρελκυστική" τακτική ως προς τις μνημονιακές υποχρεώσεις που ανέλαβε το κόμμα του, προκειμένου να εξασφαλίσει την επιβίωση της Ν.Δ. και του ιδίου. Προχώρησε και σε στρατηγικές κινήσεις: έβγαλε στα μανταλάκια τον Καρατζαφέρη, που εσχάτως είχε επανακάμψει σε "αξιοπρεπή" εκλογικά ποσοστά και τον εξουδετέρωσε. Προσπάθησε να εξουδετερώσει την εκ δεξιών απειλή για τη Ν.Δ. (ψηφοθηρικά), τη Χρυσή Αυγή, εξασφαλίζοντας παράλληλα και τη συνεργασία των "αφανών" χρηματοδοτών και των όχι και τόσο αφανών μιντιαρχών που την προέβαλλαν κατά το δοκούν τα προηγούμενα χρόνια: εδώ και ένα χρόνο η Χρυσή Αυγή εξαφανίστηκε από τα μίντια, των οποίων υπήρξε "αγαπημένο παιδί".
Παράλληλα, προβάλλοντας τη Ν.Δ. ως τη μοναδική εγγύηση για τους νοικοκυραίους, συνέχισε τη λεηλασία των μικρο-μεσοαστικών στρωμάτων που είχαν απομείνει να ψηφίζουν ΠΑΣΟΚ, τους "νοικοκυραίους" που, ενώ δεν είναι δεξιοί, είχαν το κατιτίς τους - μια στρωμένη δουλειά, μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ στην τράπεζα - και φοβούνται την "αναστάτωση". Αυτοί πήγαν μονοκκούκι Ν.Δ...
Συνοπτικά, οι λόγοι της ήττας
Παρ' όλα αυτά, λοιπόν, η Ν.Δ. υπέστη δεινή πολιτική ήττα. Δε θα γίνει ΠΑΣΟΚ, δεν πρόκειται να εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη. Ίσως διότι ο... δικός της ΣΥΡΙΖΑ (καίτοι ο ΣΥΡΙΖΑ "λεηλάτησε" τις ψήφους των μικροαστικών στρωμάτων του ΠΑΣΟΚ, τα οποία φτωχοποιήθηκαν λόγω της κρίσης) ήταν οι ΑΝ.ΕΛ., που δεν είναι ακριβώς ό,τι πιο αξιόπιστο και σοβαρό, ίσως για τους λόγους που περιγράψαμε παραπάνω. Πάντως η Ν.Δ. συνεχίζει να συγκρατεί τη μεγάλη πλειοψηφία των δεξιών ψηφοφόρων και δικαιούται (μετά το αναγκαίο "φρεσκάρισμα", το οποίο, πέραν της πιθανής απομάκρυνσης του Αντώνη Σαμαρά από την ηγεσία, ίσως να περιλαμβάνει και τους ακροδεξιούς που διώχνουν τους μετριοπαθείς κεντροδεξιούς) να θεωρεί ότι θα αποτελέσει ξανά στο μέλλον την πρόταση εξουσίας της συντηρητικής παράταξης.
Ως προς τους λόγους για τους οποίους η Νέα Δημοκρατία υπέστη τέτοια δεινή ήττα, δεν είναι δύσκολο να τους εντοπίσουμε και να τους καταγράψουμε:
- Ανέλαβε τη συνέχιση της μνημονιακής πολιτικής και μάλιστα με πολύ μεγαλύτερο ενθουσιαμό απ' ό,τι το ΠΑΣΟΚ! Μιλάμε για την πολιτική που οδήγησε 1,3 εκατ. Έλληνες στο ταμείο ανεργίας, προκάλεσε ύφεση 27%, οδήγησε σχεδόν δύο εκατομμύρια ανθρώπους να χάσουν την περιουσία τους και τους κατέστησε νεόπτωχους, έριξε στα τάρταρα τους μισθούς, διέλυσε την αγορά, αφαίρεσε κάθε εργασιακή κατάκτηση, διέλυσε τη δημόσια και δωρεάν υγεία και παιδεία... και άλλα, ων ουκ έστιν αριθμός. Και έδειξε απολύτως διατεθειμένη να συνεχίσει σε αυτόν το δρόμο, δίχως κανενός είδους μετάνοια. Αντίθετα, υπερασπιζόταν ως και την τελευταία στιγμή την ατελέσφορη και καταστροφική αυτή πολιτική, ως "υπεύθυνη" και "σοβαρή". Οι δηλώσεις των νεοδημοκρατών ακουγόταν σα να 'χουν γραφεί στο Βερολίνο και να έχουν μεταφραστεί πρόχειρα στα Ελληνικά. Σε αυτή τη χώρα οι "νενέκοι" ουδέποτε μακροημέρευσαν στην εξουσία...
- Ταυτόχρονα έδινε μια εικόνα "κυβέρνησης στα γόνατα", να υποτάσσεται στο κάθε καπρίτσιο των υπαλληλίσκων της τρόικας, να μην έχει ούτε για αστείο δική της φωνή, να μην μπορεί να αρθρώσει λόγο παρά να σέρνεται πίσω από τις απαιτήσεις των τροϊκάνων και τις αποφάσεις που λαμβάνονται σε ξένα κέντρα. Η κυβέρνησε αθέτησε ΟΛΕΣ τις προγραμματικές της υποσχέσεις, συνέχισε να λαμβάνει αιματηρά μέτρα έως και την ύστατη ώρα και για όλα αυτά η μόνιμη επωδός ήταν "μα, μας το είπε η τρόικα". Ε, και, τι με αυτό; Την τρόικα ψήφισαν οι Έλληνες για κυβέρνηση;
- Σχετικά με το παραπάνω: η διακυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεν ήταν ακριβώς η... καλύτερη στιγμή της δημοκρατίας μας. Διακυβέρνηση με διατάγματα, ο πρωθυπουργός να "σνομπάρει" συστηματικά τη Βουλή, εξωθεσμικοί παράγοντες (οι σύμβουλοι του πρωθυπουργού) να ασκούν καθήκοντα νομοθέτη και εκτελεστικής εξουσίας. Όλες οι κρίσιμες αποφάσεις να λαμβάνονται από τους υπαλλήλους της τρόικας και να τις ακολουθεί ασμένως η κυβέρνηση. Επίσης, η πάταξη των διαδηλώσεων και των λαϊκών αντιδράσεων έλαβαν μορφή πρωτοφανούς αγριότητας, η αστυνομοκρατία ενισχύθηκε, πολλές αποφάσεις της Δικαιοσύνης "μύριζαν" έντονα πολιτικοοικονομική διαπλοκή...
- Τέλος, η προεκλογική εκστρατεία της Νέας Δημοκρατίας ήταν πραγματικά ένα μνημείο ηλιθιότητας και κακού πολιτικού μάρκετινγκ. Επένδυσε αποκλειστικά πάνω στο φόβο, απευθύνθηκε στα ταπεινότερα ένστικτα της μάζας και, κατά τα φαινόμενα, απέτυχε να επηρεάσει οτιδήποτε, πέρα από ορισμένους συνταξιούχους που φοβήθηκαν... μην τους πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ τις καταθέσεις. Λιμοί, σεισμοί, καταποντισμοί, ζόφος... το μόνο που προκάλεσαν ήταν ακατάσχετα γέλια και αηδίασαν ακόμη και τους ίδιους τους οπαδούς της Ν.Δ., που ψήφισαν το κόμμα τους με μισή καρδιά. Πάμπολλα στελέχη της Ν.Δ. τις τελευταίες μέρες εξέφραζαν την έντονη αποδοκιμασία τους για την εκστρατεία του τρόμου, αλλά... ήταν λιγάκι αργά. Κακή τακτική και η αποφυγή του debate, αν και αντιλαμβάνομαι τους λόγους: ο Αντώνης Σαμαράς ως προσωπικότητα "χάνει" έντονα έναντι του Αλέξη Τσίπρα, κι επίσης η έλλειψη πειστικών επιχειρημάτων, καθώς το κυβερνητικό success story έχει αποδειχτεί πολλάκις παντελώς ανύπαρκτο.
Η επόμενη μέρα: Αυτοκριτική και αλλαγές
Η επόμενη μέρα για τη Νέα Δημοκρατία έχει μπόλικη αυτοκριτική και πολλές αλλαγές. Για το πόσο γρήγορα αυτές οι αλλαγές θα την οδηγήσουν ξανά στην εξουσία... εξαρτάται εν πολλοίς και από το ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, αυτό που εγώ προβλέπω είναι μια σειρά από ανακατατάξεις στο συντηρητικό χώρο, καθώς η Χρυσή Αυγή δείχνει να "κρατά", κάτι που υποδηλώνει ότι το πολιτικό σκηνικό της χώρας "σηκώνει" ίσως ένα "σοβαρό" ακροδεξιό κόμμα, ίσως ένα πιο φιλόδοξο (και πιο "καθαρά ακροδεξιό") ΛΑΟΣ. Τη "σοβαρή Χρυσή Αυγή", που λέγανε κάποια παπαγαλάκια. Και προς την κατεύθυνση αυτή - ιδιαίτερα αν επέλθει "ακροδεξιά κάθαρση" στη Νέα Δημοκρατία - αναμένεται να κινηθούν οι εξελίξεις.
