Διαβάζοντας κάποιος τα καθημερινά ρεπορτάζ (και αυτά που φιλοξενεί η "Ν.Κ.") για τον τουρισμό της Ελλάδας, το παρόν, τις προοπτικές του, πώς μας βλέπουν έξω, τι χρήματα θα μπουν στη χώρα κ.λπ. κ.λπ., αν μη τι άλλο θα μπερδευτεί. Και είναι κατανοητό αυτό.
Του Γιώργου Ψαρουλάκη
Τη μια μέρα διαβάζεις ότι "έχουμε μεγάλη αύξηση αφίξεων φέτος" και λες "καιρός για πανηγυρισμούς". Την επομένη διαβάζεις ότι "μειωμένες οι κατά κεφαλήν δαπάνες των τουριστών" και λες... μα τι γίνεται; Τη μεθεπόμενη διαβάζεις ότι "βούλιαξε το αεροδρόμιο Ηρακλείου από αφίξεις, από Μάη... Αύγουστος" και έρχεσαι στα ίσια σου, λες, οκ, εδώ είμαστε. Αλλά μετά διαβάζεις ότι "δεν πείθει η Ελλάδα τους Ευρωπαίους για να την επισκεφτούν" και αρχίζεις... να ψάχνεσαι.
Όχι, δε λένε ψέματα τα ρεπορτάζ. Την αλήθεια προσπαθούν να απεικονίσουν. Και η αλήθεια είναι περίπλοκη.
Ας ξεκινήσουμε από το αυτονόητο: για την Ελλάδα αλλά ιδιαίτερα για περιοχές όπως η Κρήτη, ο τουρισμός είναι μία από τις πλέον επικερδείς δραστηριότητες. Η συμμετοχή του στο ΑΕΠ είναι σημαντική και αποτελεί μια πηγή εσόδων για όλες τις βαθμίδες της κοινωνίας.
Ξεκινώντας από το σημείο αυτό, θα πρέπει να σημειώσουμε όμως ότι, παρά τη σημασία του, ο τουρισμός "παράγει" μόλις 5% του ελληνικού ΑΕΠ. Προφανώς στην Κρήτη το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο, αλλά σε καμία των περιπτώσεων δεν είναι τόσο ώστε να αναφωνήσουμε "ξεχνάμε όλα τα υπόλοιπα και πέφτουμε με τα μούτρα στον τουρισμό". Διότι, όσοι τουρίστες και να έλθουν, δεν πρόκειται να υποκαταστήσουν την ντόπια οικονομική δραστηριότητα και προφανέστατα δεν πρόκειται να διασώσουν την τοπική οικονομία αν αυτή δεν έχει βάσεις σε άλλους, περισσότερο παραγωγικούς, τομείς.
Οπότε να σημειώσω σε αυτό το σημείο ότι η σημασία του τουρισμού είναι τεράστια και μπορεί να προσφέρει ευημερία σε μια οικονομία που ήδη δουλεύει καλά. Αν μιλούσαμε για ένα χωριό ή έστω μια μικρή περιοχή (ας πούμε έναν καλλικρατικό δήμο) ίσως και να μπορούσε ο τουρισμός να λειτουργήσει ως "μονοκαλλιέργεια". Ίσως και όχι, πάντως, όπως μας διδάσκει η διεθνής εμπειρία.
Και βεβαίως και για ένα λόγο ακόμη: ο τουρισμός ΔΕΝ είναι σταθερή "βιομηχανία", είναι εξαιρετικά ευάλωτος σε φυσικές καταστροφές, πολιτικές κρίσεις, διπλωματικές αβελτηρίες, γενικώς είναι τόσο ευάλωτος που ένα οικοδόμημα που χτίζεις 20 χρόνια μπορεί να καταρρεύσει σε ένα βράδυ. Κυριολεκτικά, όχι μεταφορικά. Το έχουμε δει εκατοντάδες φορές να γίνεται.
Ένα το κρατούμενο λοιπόν: ο τουρισμός δεν είναι μονοκαλλιέργεια, λειτουργεί επικουρικά σε μια ζωντανή οικονομία.
Το δεύτερο στοιχείο είναι "τι τουρισμό θέλουμε". Αυτή τη στιγμή, στην Κρήτη το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό επισκεπτών είναι "φθηνός" τουρισμός. Άνθρωποι που με 200-300 άντε 400 ευρώ παίρνουν εισιτήρια και διαμονή 7-10 ημερών και προσπαθούν να "τη βγάλουν" στην Κρήτη για αυτό το διάστημα, ξοδεύοντας καθημερινά λιγότερα από 50 ευρώ. "Βραχιολάκηδες", που παίρνουν πακέτο all inclusive και εκτός ξενοδοχείου ξοδεύουν... φραγκοδίφραγκα. Αυτού του είδους οι τουρίστες μπορούν να φέρουν ευμάρεια σε κάποιες περιοχές (λ.χ. έχουμε το παράδειγμα των Μαλίων, που "ζουν" από τέτοιους τουρίστες) και σίγουρα μπορούν να κάνουν πλούσιους μεμονωμένους ξενοδόχους, αλλά δεν μπορείς να βασίσεις σε αυτούς το τουριστικό οικοδόμημα της Κρήτης. Σε καμία περίπτωση. Οπότε θέλουμε τουρίστες υψηλού οικονομικού προφίλ. Για την προσέλκυση των οποίων ωστόσο χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο απ' αυτό που προσφέρουμε.
Διότι τέτοιοι επισκέπτες έχουν απαιτήσεις. Σε επίπεδο καταλύματος (λίγα είναι τα κρεβάτια για VIP ή έστω μέσης/ανώτερης τάξης επισκέπτες στην Κρήτη), σε επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών (όταν τα 2/3 των ξενοδοχείων πληρώνουν - αν πληρώνουν - μισθούς πείνας στους υπαλλήλους τους, το επίπεδο υπηρεσιών πέφτει κατακόρυφα), σε επίπεδο υποδομών (που στην Κρήτη είναι απολύτως τραγικές), σε επίπεδο οργάνωσης (που είναι... ακόμη χειρότερο από τραγικό), σε επίπεδο φιλοξενίας (εδώ πάμε καλύτερα, αλλά υπάρχουν πολλοί αρπακολλατζήδες και αεριτζήδες, που χαλάνε το καλό όνομα των Κρητικών).
Επίσης, ο "στοχευμένος" τουρισμός, για τον οποίο τόσα λόγια έχουν ειπωθεί και ακόμη περισσότερα γραφεί, έχει μείνει ακόμη σε επίπεδο... προθέσεων. Η Πολιτεία και η αυτοδιοίκηση κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου, η πλειονότητα των τουριστικών επιχειρηματιών πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες και προσπαθούν να τα κονομήσουν με την ελάχιστη δυνατή επένδυση, γενικώς επικρατεί μια κατάσταση νιρβάνας που δεν επιτρέπει αισιοδοξία.
Θα ήταν πολύ εύκολο να γράψω "τι πρέπει να γίνει" και να γίνω ακόμη ένας μυαλοπώλης από τους πάρα πολλούς που ευδοκιμούν σε αυτόν τον τόπο (και στη δημοσιογραφία). Αλλά ο τόπος αυτός έχει χορτάσει από μυαλοπώληδες.
Μένουν πάντως πολλά ακόμη επί του θέματος να γράψω, οπότε θα επανέλθω συντόμως. Επί του παρόντος θα σας αφήσω με αυτό: Αν θέλουμε σωστό, προσοδοφόρο, τουρισμό, πρέπει να επενδύσουμε κόπο και χρήμα και προσπάθεια. Τα ευχολόγια και τα λόγια από καθέδρας δε βοηθάνε. Δουλειά και χρήμα.
