Υπάρχουν κάποιες πόλεις που προσπαθούν να κρύψουν τις αδυναμίες τους. Να τις στολίσουν με λίγο μπετόν παραπάνω, με λίγη βιτρίνα, με κάνα-δυο καλλωπιστικά δέντρα, με μια έξυπνη καμπάνια τουρισμού. Και υπάρχουν κι άλλες πόλεις που δεν μπαίνουν καν στον κόπο να το κρύψουν. Το φωνάζουν. Το δείχνουν σε κάθε επισκέπτη τους από το πρώτο κιόλας λεπτό.
Στο Ηράκλειο, η λεωφόρος Ικάρου είναι το μεγαλύτερο μνημείο αυτής της φωνής. Είναι ο δρόμος που οδηγεί από το κέντρο στο αεροδρόμιο “Νίκος Καζαντζάκης”. Δηλαδή, ο δρόμος που πατάει πρώτα ο επισκέπτης που έρχεται στην Κρήτη και ο ίδιος δρόμος που πατάει τελευταία φεύγοντας. Και τι βλέπει; Μποτιλιάρισμα, σκόνη, λακκούβες, πρόχειρα “μπαλώματα”, φανάρια εκτός ρυθμού, χαοτικές διασταυρώσεις, μηδέν προοπτική. Είναι λες και η πόλη αποφάσισε συνειδητά να πει: «Αγαπητέ τουρίστα, αυτό είμαστε. Μη φανταστείς ότι θα βρεις κάτι καλύτερο πιο μέσα». Το κυκλοφοριακό πρόβλημα στη λεωφόρο Ικάρου δεν είναι πια πρόβλημα. Είναι κανονική επιδημία και, όπως κάθε επιδημία, όλοι παριστάνουν τους ειδικούς, οι οδηγοί ρίχνουν το φταίξιμο στους ποδηλάτες, οι ποδηλάτες στους οδηγούς, οι ταξιτζήδες στο “χαζό φανάρι”, οι δημότες στους τουρίστες, οι τουρίστες στο GPS που τους μπλέκει σε στενά, οι πολιτικοί στην κακή συγκυρία.
Στην πραγματικότητα, όλοι ξέρουν την αλήθεια, το πρόβλημα λέγεται αδιαφορία. Και αυτή δεν μπαίνει σε τροχονόμο, ούτε ρυθμίζεται με φανάρι. Πόσα χρόνια συζητάμε για λύσεις; Δέκα; Είκοσι; Τριάντα; Η λεωφόρος Ικάρου έχει γίνει πειραματόζωο κάθε δημοτικής και περιφερειακής Αρχής. Άλλοι μιλούν για υπογειοποιήσεις, άλλοι για ανισόπεδους κόμβους, άλλοι για νέες λωρίδες και τελικά τι βλέπουμε; Πρόχειρες ασφαλτοστρώσεις, που διαλύονται στον πρώτο χειμώνα. Το “βλέποντας και κάνοντας” έχει γίνει στρατηγική. Μόνο που δε βλέπουν και δεν κάνουν τίποτα. Περιμένουν μάλλον να κλείσει το αεροδρόμιο “Νίκος Καζαντζάκης” και να ανοίξει το νέο στο Καστέλι. Και μετά; Να αφήσουμε την Ικάρου να σαπίσει εντελώς; Να την κάνουμε μουσείο του κυκλοφοριακού χάους;
Κάθε πόλη έχει τον δρόμο-βιτρίνα της. Στο Ηράκλειο, ο δρόμος-βιτρίνα είναι δρόμος-ρεζιλίκι. Σκεφτείτε, έρχεται ο ξένος, κατεβαίνει από το αεροπλάνο, παίρνει το ταξί του και μπαίνει στη λεωφόρο Ικάρου. Στα πρώτα 10 λεπτά της εμπειρίας του καταλαβαίνει ακριβώς πού ήρθε, σε μια πόλη που έχει παραδοθεί στην τύχη της. Αν τύχει και είναι high season, θα ζήσει και το full experience, δηλαδή να προλάβει την πτήση του μέσα σε κυκλοφοριακή κόλαση, να αγχωθεί αν θα χάσει το check-in, να βρίζει για τον “καταραμένο δρόμο”. Μιλάμε για δρόμο, αλλά στην πραγματικότητα μιλάμε για ανθρώπους. Για τον εργαζόμενο που πρέπει να πάει στη δουλειά του και χάνει μισή ώρα κάθε πρωί και κάθε απόγευμα. Για τον γονιό που κουβαλάει το παιδί του στο σχολείο και αγχώνεται μην αργήσει. Για τον ηλικιωμένο που φοβάται να περάσει τη διάβαση, γιατί κανείς δε σταματά. Για τον τουρίστα που βρίζει γιατί νόμιζε ότι η Ελλάδα είναι χαλαρή, αλλά βλέπει ότι είναι μόνο μπλοκαρισμένη.
Όλοι αυτοί είναι τα “θύματα” της λεωφόρου Ικάρου. Αλλά, ας είμαστε ειλικρινείς, δε φταίνε μόνο οι φορείς. Φταίμε κι εμείς. Γιατί έχουμε αποδεχτεί την κατάσταση. Γιατί μουρμουράμε στο αυτοκίνητο, βρίζουμε στο τιμόνι, αλλά μετά πάμε σπίτι μας και το ξεχνάμε. Γιατί θεωρούμε φυσιολογικό να θες μισή ώρα να φτάσεις από την πλατεία Ελευθερίας στο αεροδρόμιο. Γιατί στο τέλος, η γκρίνια μας είναι πιο βολική από την απαίτηση για λύση και αυτή η σιωπή είναι συνενοχή. Μάλιστα, όταν παρατάμε το αυτοκίνητο όπου μας βολεύει, βεβαίως και είμαστε συνένοχοι στο κυκλοφοριακό “έγκλημα”.
Το πρόβλημα της λεωφόρου Ικάρου δεν είναι μόνο κυκλοφοριακό. Είναι βαθιά πολιτισμικό. Δείχνει την παντελή έλλειψη οράματος που χαρακτηρίζει την πόλη εδώ και πολλά χρόνια. Μια πόλη που αναπτύσσεται άναρχα, που “φουσκώνει” τουριστικά, αλλά δε χτίζει υποδομές, που επενδύει στο σήμερα και αδιαφορεί για το αύριο. Αν η λεωφόρος Ικάρου ήταν πίνακας ζωγραφικής, θα ήταν ένα κακόγουστο κολλάζ με λίγο μπετόν, λίγη σκόνη, λίγη τσαπατσουλιά, λίγη υπομονή οδηγών και πολλή μα πάρα πολλή αδιαφορία. Η λύση δε θα έρθει με μισά μέτρα. Χρειάζεται ρήξη. Χρειάζεται πολιτική τόλμη. Χρειάζεται να καταλάβουν οι ιθύνοντες ότι δεν μπορείς να μιλάς για τουρισμό 5 αστέρων όταν έχεις δρόμους 2 αστέρων. Ότι δε γίνεται να οραματίζεσαι Κρήτη πρώτη στον κόσμο και να έχεις την πύλη του μεγαλύτερου νησιού σου μποτιλιαρισμένη κάθε μέρα. Χρειάζεται να πουν «τέρμα πια με τα “μπαλώματα”, κάνουμε ριζική αναβάθμιση». Γιατί αν δεν το απαιτήσουμε, θα μείνουμε κολλημένοι στην κίνηση, αλλά κυρίως στο μυαλό.
Η λεωφόρος Ικάρου δεν είναι απλώς ένας δρόμος. Είναι καθρέφτης. Καθρέφτης μιας πόλης που αρνείται να μεγαλώσει. Καθρέφτης μιας κοινωνίας που βολεύεται στη μετριότητα. Καθρέφτης πολιτικών που περιμένουν πάντα την επόμενη μέρα για να δράσουν. Μόνο που η επόμενη μέρα δεν έρχεται ποτέ και μέχρι τότε εμείς θα συνεχίζουμε να “κολλάμε” στα φανάρια, να μετράμε λεπτά, να βρίζουμε τη μοίρα μας και ο ξένος που φεύγει από το Ηράκλειο θα λέει στον διπλανό του στο αεροπλάνο «ωραία θάλασσα, ωραίο φαγητό, αλλά αυτός ο δρόμος για το αεροδρόμιο... τραγωδία».
Αλήθεια, έχουμε μετρήσει πόσες λεωφόρους Ικάρου έχουμε στο Ηράκλειο;
