Σε μια περίοδο όπου η διαφάνεια και οι έλεγχοι στον αγροτικό και κτηνοτροφικό τομέα προβάλλονται ως κορωνίδα της εθνικής αγροτικής πολιτικής, πίσω από τις γραφειοκρατικές διαδικασίες επιδοτήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ φαίνεται να λειτουργεί ένα πολύπλοκο δίκτυο στρεβλώσεων και καταχρήσεων. Στο επίκεντρο βρίσκονται περιφερειακές υπηρεσίες, ιδιωτικά ΚΥΔ, παραγωγοί, κτηνίατροι και άλλοι εμπλεκόμενοι, που με ή χωρίς πρόθεση φαίνεται να συντελούν στην απορρόφηση κοινοτικών πόρων με τρόπους που προκαλούν σοβαρά ερωτήματα.
Η αρχή του φαύλου κύκλου: η χειρόγραφη δήλωση ζώων
Η διαδικασία ξεκινά με τον κτηνοτρόφο, ο οποίος δηλώνει χειρόγραφα στην Κτηνιατρική Υπηρεσία τον αριθμό των ζώων που κατέχει. Η δήλωση συνοδεύεται από αιματολογικές εξετάσεις, που υποτίθεται πως καλύπτουν το σύνολο του ζωικού κεφαλαίου, ενώ στην πραγματικότητα διενεργούνται δειγματοληπτικά και με υποτιμημένο κόστος.
Παράλληλα, ο παραγωγός προμηθεύεται σκουλαρίκια (ενώτια) με μοναδικό κωδικό, τα οποία αγοράζει από ιδιώτες, με κόστος 1,70 ευρώ ανά ζώο. Το επόμενο βήμα είναι η έγκριση της Περιφέρειας, άρα η ύπαρξη στο Κτηνοτροφικό Μητρώο και η καταχώρηση στο σύστημα, όπου αποδίδεται ο μοναδικός κωδικός EL σε κάθε μονάδα εκτροφής.
Ωστόσο, οι Περιφέρειες λειτουργούν με σοβαρές ελλείψεις προσωπικού. Ενδεικτικά, στην Κρήτη από 40 κτηνιάτρους το 2018, απέμειναν μόλις 18, καθιστώντας ανεπαρκή κάθε προσπάθεια ουσιαστικού ελέγχου.
Η τεχνητή συσχέτιση με βοσκοτόπια
Η δεύτερη φάση του κυκλώματος ξεκινά με τη συμμετοχή των ΚΥΔ και του ΟΠΕΚΕΠΕ. Οι δηλώσεις ζώων συσχετίζονται με βοσκοτόπια - πολλές φορές άσχετα με την τοποθεσία ή την πραγματικότητα. Με εικονικά ή υπερβολικά στοιχεία, “νοικιάζονται” εκτάσεις με ετήσιο συμβολικό μίσθωμα ή παρουσιάζονται ως ιδιόκτητες μέσω Ε9. Βοσκοτόπια που τα ίδια μπορεί να μισθώνονται έως 57 φορές σε διαφορετικούς ενδιαφερόμενους ή για την ακρίβεια σε διαφορετικούς ΑΦΜ.
Απουσία διασταυρούμενων ελέγχων και επιτόπιων επιθεωρήσεων, οι ψευδείς δηλώσεις παραμένουν ατιμώρητες, επιτρέποντας την εκταμίευση ευρωπαϊκών χρημάτων χωρίς ουσιαστική βάση.
Μεταβιβάσεις στα χαρτιά και αγοραπωλησίες “δικαιωμάτων”
Πέρα από τις ψευδείς δηλώσεις, ιδιαίτερη έξαρση έχουν πάρει οι εικονικές μεταβιβάσεις ζώων και επιδοματικών δικαιωμάτων. Με προσχηματικές συμβάσεις ή δήθεν αποχωρήσεις από την παραγωγική διαδικασία, δικαιώματα πωλούνται με 10 ευρώ ανά ζώο, δημιουργώντας μια παράλληλη “αγορά επιδοτήσεων”, αποκομμένη από την πραγματική παραγωγή.
Η τεχνική μετάλλαξης των αρνιών σε πρόβατα την κατάλληλη χρονική στιγμή ενισχύει το φαινόμενο, καθώς αποφέρει επιπλέον χρηματοδότηση.
Έγκριση πληρωμών χωρίς ουσιαστικούς ελέγχους
Μετά την αντιστοίχιση βοσκοτόπων και ζώων, το πληροφορικό σύστημα του ΟΠΕΚΕΠΕ, πολλές φορές σε συνεργασία με εξωτερικές εταιρείες, εγκρίνει τις πληρωμές, χωρίς διασταυρώσεις ή ανεξάρτητους ελέγχους. Πίσω από αυτές τις διαδικασίες, φημολογείται η ύπαρξη πολιτικών διαβουλεύσεων, παρεμβάσεων και χειραγώγησης.
Φορολογικά κενά, “νεκροί” ΑΦΜ και η αδράνεια της ΑΑΔΕ
Οι ενισχύσεις υποτίθεται πως διασταυρώνονται με τις φορολογικές δηλώσεις Ε1 και Ε3, ωστόσο στην πράξη δεν εξετάζεται αν υπάρχει αντιστοίχιση με εισοδήματα από παραγωγή, σφαγεία ή πωλήσεις προϊόντων. Εντοπίζονται περιπτώσεις χρήσης ανενεργών ΑΦΜ, ακόμα και μεταναστών, χωρίς παραγωγική δραστηριότητα, που λαμβάνουν επιδοτήσεις χωρίς καμία επιβεβαίωση.
Παρά τη δυνατότητα της ΑΑΔΕ να εντοπίζει τέτοια φαινόμενα μέσω αλγορίθμων, δεν ενεργοποιούνται οι προβλεπόμενοι έλεγχοι.
Συμπέρασμα: Ώρα για ριζική αναδιοργάνωση και λογοδοσία
Το μοντέλο των επιδοτήσεων μέσω ΟΠΕΚΕΠΕ έχει μετατραπεί σε ένα σύνθετο σύστημα καταστρατήγησης, με υψηλό πολιτικό και θεσμικό κόστος. Η διαρκής απουσία προσωπικού, ελέγχων και διασταυρωμένων δεδομένων αφήνει περιθώριο για συστηματικές στρεβλώσεις, που τελικά πλήττουν τους πραγματικούς παραγωγούς και νοθεύουν τον στόχο της ευρωπαϊκής αγροτικής ενίσχυσης.
Η ανάγκη για άμεσες και ουσιαστικές παρεμβάσεις, πλήρη ψηφιοποίηση, ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και λογοδοσία καθίσταται επιτακτική. Αλλιώς, η επιδότηση θα συνεχίσει να είναι εργαλείο κατάχρησης, αντί για εργαλείο ανάπτυξης.
Η εξουσία ενός κομματοκρατούμενου πελατειακού κράτους, όσο κι αν αυτοβαυκαλίζεται ως “επιτελικό”, είναι που εκτρέφει ένα τέτοιο σύστημα, βαθιά παρασιτικό, στα όρια λειτουργιών υποκόσμου, σε ευθεία συναλλαγή και ψηφοθηρία με τους “ειδήμονες” του λευκού κολάρου...
