Το φράγμα Πλατύ είναι ένα εμβληματικό έργο για τον τόπο μας αλλά και για ολόκληρη την Κρήτη.
Ο πρώτος που το οραματίστηκε ήταν ο σπουδαίος αγωνιστής και βουλευτής της ΕΡΕ o Μανόλης Μ. Παπαδογιάννης, ο περίφημος “παππούς της Αντίστασης”.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 είχαν ξεκινήσει οι διεργασίες.
Τη σκυτάλη στη συνέχεια έλαβε ο αείμνηστος Ιωάννης Κεφαλογιάννης, ο πατέρας της υπουργού Τουρισμού, Όλγας Κεφαλογιάννη.
Αποτίνοντάς τους φόρο τιμής, αλλά και λόγω της συνεχώς επιδεινούμενης λειψυδρίας θέλαμε από καιρό και συλλέξαμε στοιχεία για να κάνουμε ένα αφιέρωμα σε αυτό το έργο που θα ενισχύσει τον ταμιευτήρα της Φανερωμένης και το ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο της Μεσαράς.
Με δυνατότητα άρδευσης 106.000 στρεμμάτων στον νομό Ηρακλείου και στον νομό Ρεθύμνου, άλλα 45.000 στρέμματα.
Όποιος μας παρακολουθεί το γνωρίζει ότι εδώ και καιρό είχε πέσει στην αντίληψή μας μία εμπλοκή με τις απαλλοτριώσεις.
Στόχος μας είναι να θέσουμε στον δημόσιο διάλογο τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος, ώστε να ξέρουν όλοι τι συμβαίνει, και όχι μόνο εμείς και από εκεί και μετά να διεκδικήσουμε όλοι μαζί αυτό που μας αναλογεί, για την επιβίωσή μας.
Στις 12 Δεκεμβρίου 2024 ακούσαμε όλοι τον ίδιο τον πρωθυπουργό στο Ρέθυμνο να εξαγγέλλει το συγκεκριμένο έργο από το βήμα του Αναπτυξιακού Συνεδρίου.
Από την άλλη πάλι, η δημοπράτησή του συνεχώς αναβάλλεται εδώ και τόσα χρόνια, σαν να το καθηλώνει μονίμως κάποια αόρατη δύναμη, με το νερό του Πλατύ να χάνεται στη θάλασσα.
Γεννιούνται εύλογα ερωτήματα:
Γιατί μετατίθεται συνεχώς η δημοπράτησή του; Και πότε θα κατασκευαστεί αυτή η τόσο κρίσιμη υποδομή για τη Μεσαρά;
Ένα άλλο θέμα που μας έκανε εντύπωση και θα θέλαμε να το μοιραστούμε μαζί σας είναι ότι στις 12 Δεκεμβρίου 2024 ο πρωθυπουργός το ανακοίνωσε από το Αναπτυξιακό Συνέδριο στο Ρέθυμνο, ενώ την αμέσως επόμενη μέρα, στις 13 Δεκεμβρίου 2024, τέθηκε από την κυβέρνηση ρήτρα απαγόρευσης ανάληψης νομικών δεσμεύσεων στο συγκεκριμένο έργο για όλο το 2025.
Με αυτή τη ρύθμιση “πάγωσε” η διαδικασία δημοπράτησης, τουλάχιστον για όλο το 2025. Ποιος ο λόγος που έγινε κάτι τέτοιο;
Το μόνο βέβαιο είναι ότι αποκλείεται ο πρωθυπουργός να έχει οποιαδήποτε πρόθεση παραπλάνησης της κοινής γνώμης.
Από την άλλη, το υπουργείο Οικονομικών απάντησε εγγράφως, στις 13 Μαΐου 2025, σε σχετική κοινοβουλευτική ερώτηση ότι δεν έχει αντίρρηση να διαθέσει τις απαιτούμενες πιστώσεις εφόσον του ζητηθούν από το υπουργείο Υποδομών. Τότε γιατί δεν έρχονται σε συνεννόηση τα δύο υπουργεία για να ξεμπλοκάρει ο διαγωνισμός του έργου;
Πολλά τα ερωτήματα...
Δε θα σας κουράσω με τα τεχνικά στοιχεία του έργου, θα σας παρουσιαστούν στη συνέχεια από τη συνεργάτη του γραφείου μας.
Επισημαίνω μόνο, και αυτό είναι το σημαντικό, ότι με τη λειτουργία του φράγματος στη δυτική Μεσαρά θα μπορούν αρδεύονται εκτάσεις περίπου 48.000 στρεμμάτων, με πρόβλεψη επεκτάσεων ακόμη 27.000 στρεμμάτων σε Πιτσίδια, Καμηλάρι, Καλαμάκι, Καστέλι, Πλάτανο, Αντισκάρι, Πηγαϊδάκια και Καλούς Λιμένες.
Και επαναλαμβάνω ότι η συνολική δυνατότητα άρδευσης μπορεί να φτάσει στα 106.000 στρέμματα.
Το έργο αυτό ήταν αρμοδιότητα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Οι μελέτες είχαν γίνει στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ήδη από το 2017. Το 2018 μεταφέρθηκε η αρμοδιότητα στο υπουργείο Υποδομών. Το 2019 δρομολογήθηκαν από το υπουργείο Υποδομών οι απαιτούμενες ενέργειες για τη δημοπράτηση.
Δηλαδή, έπρεπε να επικαιροποιηθούν οι μελέτες και τα τεύχη δημοπράτησης, ευτυχώς υπήρχαν εγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι που ισχύουν μέχρι το 2031, έπρεπε να γίνει η κτηματογράφηση για τις απαλλοτριώσεις, έπρεπε να βρεθεί η απαιτούμενη χρηματοδότηση ύψους περίπου 200 εκατ. ευρώ, έπρεπε να κηρυχθούν οι απαλλοτριώσεις, και στο τέλος να αποσταλεί η προκήρυξη στην Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σήμερα υπάρχουν οι εγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι έχουν επικαιροποιηθεί τα τεύχη δημοπράτησης από Τεχνικό Σύμβουλο, έχει ολοκληρωθεί από πέρυσι η κτηματογράφηση και δεν ισχύει μία φήμη που ακούστηκε ότι σε ένα εξάμηνο από σήμερα θα ολοκληρωθούν οι κτηματογραφήσεις.
Δεν είναι σωστό να αποπροσανατολίζουμε την κοινή γνώμη. Ούτε να αδικούμε την κυβέρνηση για όσα, τουλάχιστον, έχει ήδη κάνει.
Έχουν βγει και οι εκτιμήσεις των ακινήτων που θα απαλλοτριωθούν. Γιατί δεν προχωρήσαμε;
Γιατί μέχρι το 2024 δεν υπήρχε χρηματοδότηση.
Και είναι απορίας άξιον, γιατί ένα τόσο ώριμο έργο δεν προτάθηκε από κανένα, δεν ενδιαφέρθηκε κανείς για να μπει στο Ταμείο Ανάκαμψης. Στο Ταμείο που εντάχθηκαν άλλα έργα που δεν ήταν και τόσο ώριμα, τα οποία βλέπουμε σήμερα να απεντάσσονται.
Στις 16 Φεβρουαρίου 2024 καταρτίστηκε δανειακή σύμβαση μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου και των Ευρωπαϊκών Τραπεζών για ποσό 160 εκατομμυρίων ευρώ. Στο ποσό αυτό δε συμπεριλαμβανόταν ο ΦΠΑ του έργου, ύψους 33 εκατ. ευρώ.
Πέρυσι τον Απρίλιο και χωρίς να έχει λυθεί το πρόβλημα του ΦΠΑ ο υφυπουργός Υποδομών ανακοίνωσε από το Αμάρι ότι η δημοπράτηση θα γίνει μέχρι το τέλος του 2024. Τι είχε στο μυαλό του, μόνο εκείνος γνωρίζει.
Τις 12 Δεκεμβρίου 2024 το ανακοίνωσε και ο πρωθυπουργός από το Ρέθυμνο, που σημαίνει ότι τέλειωσαν τα ψέματα.
Αλλά στις 13 Δεκεμβρίου 2024 μπήκε ειδική διάταξη στον προϋπολογισμό του έργου, που απαγόρευε κάθε πράξη ανάληψης για ολόκληρο το 2025.
Κι έτσι από τότε, τις 13 Δεκεμβρίου 2024, όλη η γραφειοκρατική μηχανή είναι εγκλωβισμένη σε έναν αστερίσκο, ναι καλά ακούσατε, σε έναν αστερίσκο, και δεν προχωράει ούτε η κήρυξη απαλλοτριώσεων, για ένα ποσό 13,2 εκατ. ευρώ.
Ο διαγωνισμός, αν δεν υπήρχε το εμπόδιο των απαλλοτριώσεων, θα μπορούσε να ξεκινήσει άμεσα, γιατί αποτελεί προπαρασκευαστική ενέργεια.
Μέχρι να ολοκληρωθεί θα είχε στο μεταξύ παρέλθει ο χρονικός περιορισμός του αστερίσκου. Αλλά χωρίς απαλλοτριώσεις, διαγωνισμός δεν μπορεί να γίνει.
Το υπουργείο Οικονομικών στις 13 Ιουνίου 2025 απάντησε σε κοινοβουλευτική ερώτηση ότι δεν έχει αντίρρηση να προχωρήσει στην έγκριση πίστωσης εφόσον το ζητήσει το υπουργείο Υποδομών.
Γιατί δε ζητάει το ποσό των απαλλοτριώσεων το υπουργείο Υποδομών από το υπουργείο Οικονομικών;
Αυτή τη στιγμή κανείς δεν ξέρει σίγουρα το πότε θα είναι διαθέσιμο το ποσό των απαλλοτριώσεων.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτός ο αστερίσκος κολλάει τα πάντα μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Αυτή η διοικητική αγκύλωση θα πρέπει να λυθεί άμεσα.
Δεν είναι δυνατόν 75 χρόνια μετά από την πρώτη καταγραφή της αναγκαιότητας αυτού του έργου σήμερα να είναι όλα έτοιμα για τη δημοπράτηση, με τη σφραγίδα του Κυριάκου Μητσοτάκη, και να κολλάμε σε έναν αναιτιολόγητο αστερίσκο, ο οποίος διαψεύδει ακόμη και τα λόγια του ίδιου του πρωθυπουργού.
Ούτε έχει λογική να μην υπάρχει εικόνα για το τι θα γίνει με τη χρηματοδότηση από την 1η Ιανουαρίου 2026 και μετά.
Δεν υπάρχει η πολυτέλεια να περιμένουμε χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα.
Με μόνη μία ελπίδα, που κι αυτή μεταφέρθηκε στην επόμενη προγραμματική περίοδο του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης. Δηλαδή στα τέσσερα επόμενα χρόνια. Ό,τι είναι να γίνει θα πρέπει να γίνει τώρα. Είτε να ανακληθεί ο αστερίσκος, είτε να προχωρήσουν άμεσα οι απαλλοτριώσεις με το 10% του ποσού.
Γιατί έχει πέσει και αυτό στο τραπέζι, δηλαδή με αρχική διάθεση πίστωσης 1,3 εκατομμύρια ευρώ, και αν δεν υπάρχει ούτε αυτό το ποσό, να μας το πούνε, να κάνουμε έρανο στην Κρήτη για να το βρούμε.
Είτε να αλλάξει άμεσα το θεσμικό πλαίσιο των απαλλοτριώσεων στις δημοπρατήσεις έργων, ώστε η κήρυξη των απαλλοτριώσεων να μην αποτελεί τροχοπέδη στις δημοπρατήσεις έργων.
Έτσι κι αλλιώς, το κράτος είναι ο πιο αξιόπιστος οφειλέτης.
Είτε να μας πουν ότι δεν τους ενδιαφέρει το έργο. Αναλόγως με το τι θα γίνει στο εξής, θα λυθούν και οι απορίες που ευλόγως δημιουργήθηκαν από την έρευνά μας.
* Πότε αντελήφθησαν τα υπουργεία ότι λείπει το κονδύλιο των 33 εκατ. ευρώ για τον ΦΠΑ;
* Τι έκαναν γι’ αυτό;
* Γιατί δεν προστάτεψε κανείς τον πρωθυπουργό στις 12/12/2024, όταν ανακοίνωνε το έργο από το Ρέθυμνο;
* Γιατί μπήκε ο αστερίσκος που “παγώνει” τη δημοπράτηση του έργου μία μέρα μετά την εξαγγελία από τον ίδιο τον πρωθυπουργό;
* Ποιος κρύβεται πίσω από την καθυστέρηση ενός τόσο σημαντικού έργου που θα αρδεύσει χιλιάδες στρέμματα καλλιεργήσιμης γης, με νερό που πάει χαμένο στη θάλασσα;
* Γιατί δεν μπορούν να βρεθούν άμεσα, έστω 13,2 εκατ. ευρώ τη στιγμή που τα έσοδα του κράτους δείχνουν υπερπλεόνασμα, ήδη από τους πρώτους μήνες του 2025;
* Πού θα φτάσει αυτή η κατάσταση με τη λειψυδρία στις περιοχές μας;
Φίλες και φίλοι,
Μόνο ο πρωθυπουργός μπορεί να κάνει την κατάλληλη παρέμβαση, για να ξεκαθαρίσει το τοπίο και να διασφαλίσει την τροχιά υλοποίησης του έργου.
Δε διανοούμαστε ότι το φράγμα Πλατύ θα ξαναπάει στις “καλένδες”. Ούτε ότι πληρώθηκαν χωρίς λόγο τόσοι μελετητές και σύμβουλοι για την προετοιμασία του διαγωνισμού.
Τουλάχιστον αποκλείεται να είχε κάτι τέτοιο υπόψη του ο πρωθυπουργός, όταν εξήγγειλε τη δημοπράτηση του έργου, στις 12/12/2024 από το Ρέθυμνο. Απόδειξη γι’ αυτό είναι ότι ελπίζουμε ότι τα πράγματα θα διορθωθούν άμεσα.
Να ενωθούν τώρα όλοι οι βουλευτές στης Κρήτης για να πάνε στον Κωστή τον Χατζηδάκη, που είναι συντοπίτης και φίλος, και κυρίως γιατί αυτός συντονίζει την κυβερνητική επιτροπή για το Εθνικό Σχέδιο για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.
Είναι πολύ σημαντικά όλα αυτά οι στρατηγικοί σχεδιασμοί, τα νομοσχέδια, οι πολιτικές διαβουλεύσεις, η διαμόρφωση πολιτικής κουλτούρας και οι επιτελικές δράσεις.
Η κοινωνία, όμως, “καίγεται” παράλληλα για λύσεις στα προβλήματα του παρόντος. Και σήμερα έχουμε μπροστά μας ένα τέτοιο πρόβλημα. Ένα έργο που πρόκειται να ξεδιψάσει τη Μεσαρά. Με πρώτη καταγραφή της αναγκαιότητας του έργου πριν από 75 χρόνια, με μελέτες από το 2017, πριν από σχεδόν μία δεκαετία δηλαδή, έτοιμο προς άμεση δημοπράτηση ανακοινωμένο από τον ίδιο τον πρωθυπουργό να κολλάει από κάποιο αστερίσκο που τέθηκε άγνωστο για ποιο λόγο, μία μέρα μετά από την εξαγγελία του ίδιου του πρωθυπουργού. Να βρουν τη λύση ΤΩΡΑ. Όλοι μαζί. Ή τουλάχιστον όσοι ενδιαφέρονται ειλικρινά για τον τόπο μας...
Η επιβίωσή μας, η αντιμετώπιση της λειψυδρίας στις περιοχές μας είναι ένα θέμα που μας ενώνει όλους.
* Ο Νίκος Αντωνακάκης είναι στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας. Το παρόν άρθρο είναι η ομιλία του στη χθεσινοβραδινή εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Τυμπάκι με θέμα το φράγμα του Πλατύ ποταμού.
