Σε κάθε πολιτικό ή κοινωνικό διάλογο των τελευταίων ετών, σε κάθε μεγάλο θέμα που προκύπτει στο εσωτερικό ή το εξωτερικό, η ερώτηση «είναι η Δημοκρατία σε κρίση;» μοιάζει να επιστρέφει σταθερά. Το πιο χαρακτηριστικό σημάδι μιας Δημοκρατίας της οποίας οι αντοχές δοκιμάζονται είναι η απομάκρυνση των πολιτών από τη δημόσια σφαίρα.
Η συνεχώς μειούμενη συμμετοχή στις κάλπες δείχνει πως οι πολίτες αποστρέφονται την πολιτική, καθώς νιώθουν ότι «δεν αλλάζει τίποτα», πως «όλοι είναι ίδιοι» και πως η πολιτική είναι ένα παιχνίδι που παίζεται ερήμην τους. Από τη χαμηλή συμμετοχή στις εκλογές, έως την άνοδο λαϊκιστικών ρευμάτων και την απογοήτευση των πολιτών από το πολιτικό σύστημα και τους θεσμούς, τα σημάδια είναι ανησυχητικά...
Μέσα σε αυτό το κλίμα αναδεικνύονται ως “μεγάλοι παίκτες” τα social media. Εκεί σήμερα κυριαρχεί η ταχύτητα, η εικόνα και ο διχαστικός λόγος και δεν ενθαρρύνεται ο διάλογος, αλλά η αντίδραση. Σχηματίζονται “στρατόπεδα” που γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από όποιους έχουν συμφέρον από την αφιλτράριστη κριτική. Αυτή ακριβώς τη συνθήκη ήρθαν να εκμεταλλευτούν ακροδεξιές δυνάμεις παγκοσμίως, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα χώρες της Ευρώπης. Η ιστορική αναδρομή δείχνει ότι οι ακροδεξιές ιδεολογίες έχουν βαθιές ρίζες στην ευρωπαϊκή ιστορία, αλλά η σύγχρονη άνοδός τους συνδέεται στενά με τις οικονομικές κρίσεις, την αυξανόμενη μετανάστευση, την αντίθεση προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την εργαλειοποίηση των νέων μέσων που τους δίνονται.
Ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα της εποχής είναι η άνοδος αυταρχικών και λαϊκιστικών δυνάμεων, που, ειρωνικά, χρησιμοποιούν τα εργαλεία της Δημοκρατίας για να την υπονομεύσουν. Πατώντας πάνω στην οργή ή την κούραση των πολιτών, υπόσχονται απλές λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. Όταν οι δημοκρατικοί θεσμοί δείχνουν να μην προσφέρουν ελπίδα, οι άνθρωποι στρέφονται αλλού. Ίσως, τελικά, το ερώτημα δεν είναι αν η Δημοκρατία είναι σε κρίση, αλλά αν εμείς οι ίδιοι έχουμε απομακρυνθεί από τον ουσιαστικό προβληματισμό, την κριτική των όσων γύρω μας γίνονται και των όσων μας δίνονται στο πιάτο ως τροφή προς κατανάλωση αλλά... “αμάσητη”.
Η Δημοκρατία μας με τα οποία προβλήματα παραμένει ισχυρή και αδιαμφισβήτητα το μόνο πολιτικό σύστημα που δίνει τη δυνατότητα διόρθωσης των ατελειών του. Στηρίζεται όμως στη συμμετοχή, στη γνώση και την ελπίδα. Δεν είναι λοιπόν μόνο εκείνη υποχρεωμένη να σταθεί στο ύψος της, αλλά κι εμείς απέναντί της αν θέλουμε να τη διαφυλάξουμε.
