Ζούμε σε μια χώρα που έχει καταφέρει το ακατόρθωτο, δηλαδή να πληρώνουμε τα μακαρόνια σαν να είμαστε στη Γενεύη, αλλά να πληρωνόμαστε σαν να είμαστε στο Βουκουρέστι του 1993. Η Ελλάδα του 2025 είναι ο ορισμός της οικονομικής σχιζοφρένειας, ένας τόπος όπου ο βασικός μισθός δεν αρκεί ούτε για τα βασικά και οι τιμές στα ράφια θυμίζουν τουριστικά θέρετρα της Ελβετίας.
Ας μιλήσουμε με νούμερα. Ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα αγγίζει μόλις τα 830 ευρώ καθαρά, ενώ στην Ελβετία ο μέσος μισθός είναι πάνω από 5.000 ελβετικά φράγκα. Κι όμως, το γάλα, το τυρί, τα ζυμαρικά, ακόμα και το χαρτί υγείας κοστίζουν σχεδόν τα ίδια. Η μεγάλη διαφορά; Ο Ελβετός τα αγοράζει με το 10% του μισθού του, ενώ ο Έλληνας με το 50%. Και μετά σου λένε ότι «οι τιμές είναι παγκόσμιες». Όχι αγαπητοί. Οι μισθοί είναι τοπικοί. Και οι δικοί μας παραμένουν στον πάτο της Ευρώπης.
Δεν είναι όμως μόνο η σύγκριση με την Ελβετία. Σε όλη την Ευρωζώνη η Ελλάδα φιγουράρει στις πρώτες θέσεις της ακρίβειας σε βασικά αγαθά και ταυτόχρονα στην τελευταία στους μισθούς και την αγοραστική δύναμη. Πώς γίνεται αυτό; Μα φυσικά, χάρη στην ελεύθερη αγορά, που στην Ελλάδα σημαίνει ανεξέλεγκτη αισχροκέρδεια. Οι πολυεθνικές ανεβάζουν τις τιμές όπως θέλουν, οι εγχώριες αλυσίδες ακολουθούν και το κράτος περιορίζεται στο να μοιράζει κουπόνια και να κάνει επικοινωνιακές εξορμήσεις σε σούπερ-μάρκετ. Χρειάζεται πολιτική ουσίας και αυτό στην Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια είναι είδος προς εξαφάνιση. Η κατάσταση έχει ξεφύγει. Σήμερα, μια τετραμελής οικογένεια χρειάζεται πάνω από 1.200 ευρώ τον μήνα μόνο για τρόφιμα, χωρίς να υπολογίζουμε ενοίκιο, ρεύμα, νερό, καύσιμα, μετακινήσεις και σχολικά. Οι γονείς εργάζονται σε δύο και τρεις δουλειές, πολλές φορές ανασφάλιστοι και στο τέλος του μήνα μετρούν τα ρέστα για να πάρουν γάλα στο παιδί. Η μεσαία τάξη ήταν κάποτε η “ραχοκοκκαλιά” της οικονομίας και σήμερα έχει γίνει απλώς μια εξαφανισμένη στατιστική.
Πανάκριβα και τα “φθηνά”
Ακόμα και τα φθηνά προϊόντα, τα λεγόμενα ιδιωτικής ετικέτας, έχουν πάρει την ανιούσα. Εκεί που άλλοτε υπήρχε μια εναλλακτική για τον οικονομικά πιεσμένο πολίτη, τώρα βλέπουμε τα “φθηνά” να είναι πανάκριβα. Και σαν να μην έφτανε αυτό, έρχεται και το παιχνίδι της εικονικής τιμής, δηλαδή το κόλπο της μείωσης της ποσότητας στη συσκευασία, χωρίς αντίστοιχη μείωση της τιμής. Δηλαδή πληρώνεις το ίδιο για λιγότερο προϊόν και πρέπει να είσαι μαθηματικός για να το καταλάβεις. Όμως το πιο εξοργιστικό δεν είναι μόνο η ίδια η ακρίβεια. Είναι η υποκρισία που τη συνοδεύει. Πολιτικοί που κάνουν λόγο για μείωση του πληθωρισμού, ενώ ο καταναλωτής βλέπει τις τιμές να ανεβαίνουν εβδομάδα με την εβδομάδα. Υπουργοί που κάνουν διθυράμβους για τις επενδύσεις, ενώ ο μέσος πολίτης δεν μπορεί να επενδύσει ούτε σε μια τυρόπιτα. Μέσα ενημέρωσης που προσπαθούν να μας πείσουν ότι φταίμε εμείς επειδή ψωνίζουμε λάθος, δεν κάνουμε έρευνα αγοράς ή δεν ακολουθούμε τις προσφορές. Λες και μπορείς να οργανώσεις νοικοκυριό με Excel και στρατηγική τύπου ΝΑΤΟ.
Κι όμως, αυτή είναι η καθημερινότητα για εκατομμύρια Έλληνες. Ανθρώπους που εργάζονται σκληρά, πληρώνουν φόρους, παλεύουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια και το μόνο που λαμβάνουν είναι “ψίχουλα” και ειρωνεία. Σε μια χώρα που το μερίδιο των φόρων στην τελική τιμή είναι τεράστιο, που οι έλεγχοι είναι ανεπαρκείς ή προσχηματικοί και που οι πραγματικοί υπεύθυνοι για την ακρίβεια σπάνια τιμωρούνται. Το πρόβλημα δεν είναι απλώς οικονομικό. Είναι βαθιά πολιτικό. Η ακρίβεια στην Ελλάδα δεν είναι φυσικό φαινόμενο.
Δεν είναι ανεξέλεγκτο τσουνάμι, που απλώς πρέπει να υπομείνουμε. Είναι το αποτέλεσμα συγκεκριμένων επιλογών και κυρίως πολιτικών που προωθούν τη συγκέντρωση του πλούτου σε λίγα χέρια, κρατικής ανικανότητας ή απροθυμίας να ελέγξει την αγορά και μιας νοοτροπίας που θεωρεί τον πολίτη υποζύγιο και όχι δικαιούχο αξιοπρεπούς διαβίωσης. Το ερώτημα είναι: μέχρι πότε; Πόσο ακόμα θα ανεχτούμε να πληρώνουμε τα βασικά προϊόντα λες και κάνουμε επένδυση σε αγορά ακινήτου; Πόσοι μήνες απογοήτευσης, πόσες ληγμένες προσφορές και κουπόνια αξιοπρέπειας θα χρειαστούν για να πούμε το αυτονόητο, δηλαδή ότι αυτό το μοντέλο δε δουλεύει. Ότι δε γίνεται να επιβιώνουμε με ευχολόγια και επικοινωνιακές παραστάσεις και “καλάθια του νοικοκυριού”.
Η οργή διογκώνεται
Η ακρίβεια στην Ελλάδα δεν είναι απλώς ακριβή. Είναι κοινωνικά άδικη και ηθικά εξοργιστική και πολιτικά επικίνδυνη. Και όσο οι υπεύθυνοι προσποιούνται πως δεν τη βλέπουν, τόσο θα μεγαλώνει η οργή εκείνων που τη βιώνουν καθημερινά στο ράφι στο ταμείο, και στον άδειο λογαριασμό. Έχετε πάει σε λαϊκές αγορές να δείτε τα άλλοτε υπερήφανα γηρατειά να πηγαίνουν στο τέλος της μέρας για να αγοράσουν μια ντομάτα ή ένα πορτοκάλι; Για ρωτήστε τους ανθρώπους των λαϊκών αγορών να σας πουν το δράμα ανθρώπων που δεν τα βγάζουν πέρα ακόμα και στην Κρήτη του πλούτου, όπως κάποιοι προσπαθούν να παρουσιάσουν.
Ίσως έρθει η ώρα που η ανοχή θα τελειώσει. Και τότε δε θα αρκεί καμία πλατφόρμα καταγγελιών. Θα χρειαστεί πραγματική πολιτική βούληση. Μέχρι τότε, καλή μας τύχη με τα μακαρόνια των 2,30 ευρώ. Δυστυχώς, ζούμε με τον παραλογισμό της ακρίβειας σε μια χώρα που πληρώνει μισθούς πείνας.
