Ο Ντόναλντ Τραμπ, με τις κινήσεις του γύρω από τους δασμούς, ουσιαστικά ακολουθεί μια στρατηγική που βασίζεται στην οικονομική εθνικιστική πολιτική. Με τους δασμούς, κυρίως προς την Κίνα αλλά και προς την Ευρώπη, πάρα το “πάγωμα” για ενενήντα μέρες θέτει ξεκάθαρα τη λογική που έχουν αρκετοί Αμερικανοί και βασίζεται στη φράση “Πρώτα η Αμερική”.
Αρχικά, με βάση τους οικονομικούς όρους, ο Τραμπ επιχειρεί την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, επιβάλλοντας δασμούς στα ξένα προϊόντα, τα κάνει πιο ακριβά στην αμερικανική αγορά, δίνοντας έτσι πλεονέκτημα στα αμερικανικά προϊόντα. Αυτό αποτελεί και μια πίεση για καλύτερες εμπορικές συμφωνίες, μιας και χρησιμοποιεί τους δασμούς ως “όπλο διαπραγμάτευσης”, πιέζοντας άλλες χώρες να δεχτούν όρους που ευνοούν τις ΗΠΑ. Μέσα από αυτήν την πολιτική ο “πλανητάρχης” εξυπηρετεί και την εσωτερική επικοινωνιακή εικόνα στα πρότυπα Ερντογάν, μιας και δείχνει στους ψηφοφόρους του ότι “μάχεται” για τα αμερικανικά συμφέροντα, ιδιαίτερα σε περιοχές με βιομηχανικό παρελθόν που έχουν πληγεί από την παγκοσμιοποίηση.
Οι πολιτικοί αναλυτές κάνουν λόγο και για ένα μήνυμα ισχύος που θέλει να περάσει στον κόσμο, ότι οι ΗΠΑ δεν είναι διατεθειμένες να παίζουν με τους κανόνες της παγκοσμιοποίησης, αν αυτοί δεν τις εξυπηρετούν. Αυτό που προσπαθεί να αποδείξει είναι ότι η οικονομική κυριαρχία και η γεωπολιτική επιρροή μπορούν να επιβληθούν με μονομερείς κινήσεις. Δηλαδή, ότι οι ΗΠΑ δε χρειάζονται απαραίτητα “συναίνεση” για να οδηγήσουν τις εξελίξεις. Εδώ βεβαίως υπάρχει και ένα πολύ μεγάλο ρίσκο, μιας και οι δασμοί συχνά οδηγούν σε αντίποινα, αύξηση τιμών και πιέσεις στις διεθνείς σχέσεις. Ήδη η Ευρώπη δεν κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια, ωστόσο στην παρούσα φάση δε διαμορφώνει τις εξελίξεις, αλλά τις ακολουθεί.
Στο μάθημα του Οικονομικού Δικαίου, όταν ήμουν φοιτητής έμαθα πως την ισχύ την έχει αυτός που με την οικονομική δυναμική του μπορεί να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού και εδώ κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως η ισχύς των ΗΠΑ είναι διαχρονική και σε πολλά μέτωπα.
Αλήθεια, πέφτουμε από τα σύννεφα με την πολιτική που ακολουθεί ο Αμερικανός πρόεδρος;
Ο Τραμπ, τόσο στην πρώτη του προεδρική θητεία όσο και τώρα, που ξαναμπαίνει δυναμικά στο προσκήνιο, κρατάει συχνά μια επιθετική στάση απέναντι στην Ευρώπη. Οι λόγοι είναι αρκετοί και μπλέκονται μεταξύ στρατηγικών, οικονομικών και ιδεολογικών σκοπών, για παράδειγμα η πίεση για αύξηση αμυντικών δαπανών στο ΝΑΤΟ θα μπορούσε να είναι ένας από τους λόγους. Μάλιστα, ο Τραμπ θεωρεί ότι η Ευρώπη και κυρίως η Γερμανία εκμεταλλεύεται το εμπορικό πλεόνασμα εις βάρος των ΗΠΑ. Από την άλλη, υπάρχει και μια διαχρονική αντιπαλότητα ενός μέρος του αμερικανικού ονείρου με τον θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το παρελθόν έχει αποδείξει πως η Ευρωπαϊκή Ένωση συχνά συγκρούεται με την αμερικανική λογική κυριαρχίας. Ο Τραμπ βλέπει την Ε.Ε. περισσότερο ως ανταγωνιστή παρά ως σύμμαχο. Από την άλλη, η λογική “ήξεις αφήξεις” του Τραμπ για τον Πούτιν προκαλεί μια επιπλέον ανησυχία.
Το σίγουρο είναι πως ξεκίνησε ένα παγκόσμιο “σίριαλ”, με την Ευρώπη απλά να ακολουθεί τις εξελίξεις και τον Τραμπ μάλλον να έχει επιστρέψει θυμωμένος, έχοντας και την ανοχή του αμερικανικού ακροατηρίου.
Αλήθεια, η Ελλάδα μπορεί να διαχειριστεί προς όφελός της αυτήν την πραγματικότητα, μιας και οι πολιτικές της Ευρώπης μέχρι στιγμής μάλλον είναι γερμανο-γαλλικές πολιτικές τουλάχιστον στο κομμάτι της οικονομίας.
Βεβαίως, με βάση τις τελευταίες εξελίξεις από το “πάγωμα” προς την Ευρώπη, αλλά και την αντίστοιχη διαδικασία να ακολουθούν και οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τις ΗΠΑ, καταγράφονται και ερωτηματικά για την πιθανότητα επικοινωνιακών “πυροτεχνημάτων”, με την Ευρώπη όμως και πάλι να παρακολουθεί και να ακολουθεί τις ΗΠΑ στις αποφάσεις. Το “σίριαλ” Τραμπ έχει ακόμα πολλά επεισόδια και το σίγουρο είναι πως ο Τραμπ ξανά ανακατεύει την... τράπουλα και, όπως όλα δείχνουν, έχει και τους μπαλαντέρ.
