Βγαίνοντας από τα μνημόνια και τη σκληρή δημοσιονομική επιτήρηση, η οποία κράτησε εννιά ολόκληρα χρόνια, από το 2010-2019, αφήσαμε πίσω μας την απόλυτη συμφορά του οικονομικού μαρασμού και μπήκαμε σε μία νέα περίοδο δημιουργίας και ανάπτυξης. Μάλιστα, άκουσα και τον κεντρικό τραπεζίτη, τον κύριο Στουρνάρα, να δηλώνει προ ημερών ότι οι αριθμοί ευημερούν και ότι η χώρα θα παρουσιάσει διπλάσιους ρυθμούς ανάπτυξης, σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης.
Τα πράγματα είναι, όντως, τόσο ρόδινα όπως μας τα παρουσιάζει ο κεντρικός τραπεζίτης; Και αν ναι, γιατί ακούμε γύρω μας παράπονα, όπως για παράδειγμα ότι δεν μπορούμε να βγάλουμε τον μήνα με τους μισθούς που παίρνουμε; Γιατί ακούς παντού ότι πλέον δεν έχουμε τη δυνατότητα να αγοράσουμε ούτε τα τελείως απαραίτητα για να ζήσουμε; Γιατί τους περισσότερους δεν τους έχει ακουμπήσει ούτε στο ελάχιστο αυτή η οικονομική ευμάρεια που υποστηρίζουν οι “στυλοβάτες” της χώρας; Και στο κάτω-κάτω, τι είδους ανάπτυξη είναι αυτή που ευτυχούν οι αριθμοί, αλλά δυστυχούν οι πολίτες;
Τις προάλλες δημοσιεύτηκε η έρευνα του ΙΕΛΚΑ, η οποία αφορούσε την πορεία των τιμών στα είδη πρώτης ανάγκης την τελευταία 15ετία. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε είναι ότι οι τιμές στα βασικά αγαθά από το 2010-2025 έχουν αυξηθεί κατά 40%. Τα λαγωνικά, όμως, για να ελαφρύνουν λίγο την παραπάνω δυσάρεστη διαπίστωση προχώρησαν σε μία σύγκριση με τις αντίστοιχες αυξήσεις τιμών στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Ανέφεραν, λοιπόν, ότι η Ελλάδα σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες παρουσίασε μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης τιμών 2,59%, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση 3,74%.
Ειλικρινά, μόνο γέλιο προκαλούν τέτοιου είδους συγκρίσεις. Αρκεί να πούμε ότι στην Ελλάδα οι μισθοί και η αγοραστική δύναμη των πολιτών είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρωζώνη και βεβαίως δεν πρέπει να μας διαφεύγει ούτε στιγμή ότι προερχόμαστε από μία πρόσφατη χρεωκοπία, τα αποτελέσματα της οποίας δεν έχουν εξαλειφθεί ακόμα. Επί παραδείγματι, όταν ο κ. Στουρνάρας ρωτήθηκε για το ενδεχόμενο να επανέλθει ο 13ος και 14ος μισθός στον δημόσιο τομέα, κάτι που θα προσφέρει μία μεγάλη ανάσα σε ένα σημαντικό μέρος των συμπολιτών μας που απασχολούνται στον συγκεκριμένο τομέα, ήταν απόλυτα αρνητικός. Επισήμανε ότι στην παρούσα φάση δεν υπάρχουν δημοσιονομικά περιθώρια για μία τέτοια κίνηση.
Η κυριότερη διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα και τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης εντοπίζεται στο διαθέσιμο εισόδημα. Συγκεκριμένα, την εξεταζόμενη περίοδο οι τιμές τροφίμων στην Ελλάδα - 2010-2023, καθώς για το 2024 - αυξήθηκαν κατά 34,81%, αλλά το διαθέσιμο εισόδημα την περίοδο 2010-2023 αυξήθηκε μόνο 14,79%, δηλαδή από 17.005 ευρώ έφτασε στα 19.520 ευρώ κατά κεφαλήν.
Την ίδια περίοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι τιμές τροφίμων μπορεί να αυξήθηκαν κατά 52,64%, κατά 51% δηλαδή περισσότερο από την Ελλάδα, αλλά το διαθέσιμο εισόδημα από το 2010 έως το 2023 αυξήθηκε κατά 46,29%, από 19.174 ευρώ σε 28.050 ευρώ κατά κεφαλήν και 214% περισσότερο απ’ ό,τι στην Ελλάδα.
Στα ποιοτικά στοιχεία αναφέρεται, επίσης, ότι το μεγαλύτερο ποσοστό της αύξησης στα βασικά προϊόντα καταγράφηκε από το 2021 και μετά, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα, από το 2010 έως το 2021 η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση τιμών 8,14%, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 0,67%, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση 21,11%, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 1,75%, δηλαδή τριπλάσιο αυτού της Ελλάδας.
Από το 2021 έως το 2024 οι τιμές στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 28,50%, με μέση ετήσια αύξηση 9,50%, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 28,94% με μέση ετήσια αύξηση 9,64%. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τη δεκαετία 2010-2020 οι τιμές στην Ελλάδα παρέμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα σταθερές, με σημαντικά χαμηλότερους ρυθμούς από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Βέβαια, όλα αυτά δεν περιμέναμε το ΙΕΛΚΑ να μας το πει, το ζούμε καθημερινά μέσα από τις επισκέψεις στα σούπερ-μάρκετ, αλλά και στις λαϊκές αγορές, που κάποτε ήταν το καταφύγιο του φτωχού Έλληνα, ο οποίος έβρισκε και φτηνά προϊόντα, ειδικά στο κομμάτι των τροφίμων και ποιοτικότερα, γιατί αγόραζε απευθείας από τον παραγωγό. Είναι πραγματικά θλιβερό να βλέπεις ανθρώπους να γυρίζουν με άδεια χέρια στα σπίτια τους, γιατί δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε ένα κιλό ντομάτες που λέει ο λόγος. Το φαινόμενο αυτό είναι συχνό στις λαϊκές αγορές όλης της χώρας, κυρίως της Αθήνας.
Όσον αφορά στα σούπερ-μάρκετ, δεν περνάει βδομάδα που να μην παρατηρήσεις αλλαγές στις τιμές των προϊόντων, πάντοτε προς τα πάνω. Αλήθεια, θα υπάρξει καμία σοβαρή παρέμβαση από το υπουργείο Ανάπτυξης στον τρόπο λειτουργίας των μεγάλων αλυσίδων; Γιατί, όπως μαθαίνουμε, τα τελευταία χρόνια έχουν θησαυρίσει, συσσωρεύοντας τεράστια υπερκέρδη. Για τη μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα - ένα άλλο μέτρο που θα μπορούσε να βοηθήσει τα νοικοκυριά - δε τίθεται συζήτηση, όπως ακούσαμε πρόσφατα, γιατί και πάλι το μέτρο δεν ευνοεί την πορεία της οικονομίας μας, όπως διαπιστώνουν οι λαμβάνοντες τις αποφάσεις... Κάποιος θα πρέπει να πει στο υπουργείο Ανάπτυξης ότι με τα “καλάθια” και με μέτρα που χαρακτηρίζονται «χάπι» μπροστά στο μέγεθος του προβλήματος δε χτυπάς την ακρίβεια...
Και επειδή έρχεται Πάσχα σε λίγες μέρες, οπότε η κατανάλωση αυξάνεται, να πούμε ότι οι αναλυτές της αγοράς δεν είναι καθόλου αισιόδοξοι για το πώς θα κινηθούν οι τιμές φέτος, καθώς βλέπουν νέες ανατιμήσεις στα περισσότερα προϊόντα. Ενδεικτικά, καταγράφεται αύξηση στις τιμές του κρέατος, το αρνί και το κατσίκι θα φτάσει έως και 16 ευρώ το κιλό, το τσουρέκι σε κάποιες περιπτώσεις θα αγγίξει τα 15 ευρώ, ενώ αύξηση κατά 180% παρουσιάζεται σε όλα τα προϊόντα σοκολάτας.
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε πως πίσω από τους αριθμούς και τα οικονομικά μεγέθη βρίσκονται άνθρωποι και ζωές. Αν δεν ευτυχούν οι πολλοί και δεν μπορούν να καρπωθούν τα θετικά αποτελέσματα μίας υποτίθεται ευημερούσας οικονομικής συγκυρίας, τότε όσα και να λέγονται περί του αντιθέτου είναι απλά “κούφια λόγια”.
