Η Ελλάδα τίμησε τη μνήμη των τριών αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού που έχασαν τη ζωή τους στα Ίμια τον Ιανουάριο του 1996, σε μια από τις πιο κρίσιμες στιγμές της σύγχρονης ελληνοτουρκικής ιστορίας. Η χθεσινή εκδήλωση στο Ίλιον για τα αποκαλυπτήρια της προτομής του αρχικελευστή Έκτορα Γιαλοψού, παρουσία του υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια, ήταν μια ακόμη υπενθύμιση της θυσίας των Χριστόδουλου Καραθανάση, Παναγιώτη Βλαχάκου και Έκτορα Γιαλοψού.
Η τελετή πραγματοποιήθηκε σε κλίμα συγκίνησης, παρουσία εκατοντάδων πολιτών, συγγενών των θυμάτων, βουλευτών και τοπικών Αρχών. Η Ελλάδα, όπως τόνισε ο Νίκος Δένδιας, «δεν ξεχνά τους νεκρούς της», αλλά αντίθετα τους τιμά όχι μόνο με μνημόσυνα, αλλά με τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και της ετοιμότητας έναντι κάθε απειλής.
Ενώ, με τη σειρά του, στο συμβάν αναφέρθηκε και ο υπουργός Επικρατείας, Μάκης Βορίδης, σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δηλώνοντας πως «τιμούμε τη μνήμη των ηρώων, Χριστόδουλου Καραθανάση, Παναγιώτη Βλαχάκου και Έκτορα Γιαλοψού, που έπεσαν στα Ίμια, υπηρετώντας την πατρίδα. Αθάνατοι».
Την ίδια στιγμή, ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού πέταξε χαμηλά πάνω από τον χώρο της εκδήλωσης ως φόρος τιμής στους τρεις πεσόντες. Το γεγονός αυτό, μαζί με τη στιγμή της ενός λεπτού σιγής και την ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου, αποτύπωσε τη βαρύτητα της θυσίας των αξιωματικών εκείνης της νύχτας.
Παράλληλα, ενός λεπτού σιγή επικράτησε και εντός του Ελληνικού Κοινοβουλίου, ως μια ένδειξη τιμής προς τη μνήμη των αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού, που θυσιάστηκαν και έχασαν τη ζωή του στα Ίμια.
Η κρίση των Ιμίων: Πώς φτάσαμε στα γεγονότα του Ιανουαρίου του 1996
Η κρίση των Ιμίων ήταν το αποκορύφωμα μιας περιόδου πολιτικής αστάθειας τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία. Η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας από την Τουρκία ξεκίνησε στα τέλη Δεκεμβρίου του 1995, όταν τουρκικό φορτηγό πλοίο προσάραξε κοντά στις βραχονησίδες. Ο πλοίαρχος αρνήθηκε τη βοήθεια του ελληνικού Λιμενικού, υποστηρίζοντας ότι η περιοχή ανήκε στην Τουρκία.
Λίγες ημέρες αργότερα, η Άγκυρα επιχείρησε να “νομιμοποιήσει” τις αξιώσεις της, ισχυριζόμενη πως τα Ίμια ανήκαν διοικητικά στον νομό Μούγλων της Τουρκίας. Επ’ αυτού, η ελληνική κυβέρνηση απάντησε απορρίπτοντας τις τουρκικές διακοινώσεις, ωστόσο το θέμα είχε ήδη πάρει διαστάσεις, με τα τουρκικά Μέσα Ενημέρωσης να ενισχύουν την προπαγάνδα περί «τουρκικής κυριαρχίας».
Στις 26 Ιανουαρίου 1996, ο τότε δήμαρχος της Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, ύψωσε την ελληνική σημαία στη μία από τις δύο βραχονησίδες, συνοδευόμενος από έναν ιερέα, τον αστυνομικό διευθυντή της περιοχής και δύο κατοίκους. Την επόμενη ημέρα, Τούρκοι δημοσιογράφοι της “Hurriyet” κατέβασαν τη σημαία και ύψωσαν την τουρκική, καταγράφοντας το περιστατικό σε βίντεο.
Η ελληνική πλευρά απάντησε άμεσα. Στις 28 Ιανουαρίου, άνδρες των Ειδικών Δυνάμεων του Πολεμικού Ναυτικού αποβιβάστηκαν στη Μεγάλη Ίμια, αποκαθιστώντας την ελληνική σημαία. Ωστόσο, η κατάσταση κλιμακώθηκε ραγδαία, με τα τουρκικά Μέσα να μιλούν για «τουρκικό έδαφος» και την τουρκική κυβέρνηση να προειδοποιεί πως «αύριο η ελληνική σημαία δε θα υπάρχει στα Ίμια».
Η νύχτα της 30ής προς 31η Ιανουαρίου 1996
Τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου αποδείχτηκαν τραγικά. Τουρκικές ειδικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στη Δυτική Ίμια, εκμεταλλευόμενες το γεγονός ότι η νησίδα δε φυλασσόταν. Στις 04:50, ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού απογειώθηκε από τη φρεγάτα “Ναβαρίνο” για αναγνώριση. Το πλήρωμά του, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, ανέφερε την παρουσία Τούρκων κομάντος στη νησίδα. Λίγα λεπτά αργότερα, το ελικόπτερο συνετρίβη στη θάλασσα υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες.
Η ελληνική πλευρά ανακοίνωσε ότι το δυστύχημα προκλήθηκε από απώλεια προσανατολισμού λόγω κακών καιρικών συνθηκών, ωστόσο μέχρι και σήμερα παραμένουν ανοιχτά ερωτήματα σχετικά με το ενδεχόμενο κατάρριψης του ελικοπτέρου.
Υπό την πίεση των ΗΠΑ, που διαμεσολάβησαν για αποκλιμάκωση, Ελλάδα και Τουρκία συμφώνησαν στην αποχώρηση όλων των στρατιωτικών δυνάμεων από τα Ίμια, διατηρώντας το “status quo ante bellum”, δηλαδή την κατάσταση που ίσχυε πριν από την κρίση. Έκτοτε, καμία πλευρά δεν έχει επίσημη στρατιωτική παρουσία στη νησίδα.
Με την Ελλάδα να τιμά μέσα από εκδηλώσεις μνήμης και, κυρίως, με την προσήλωση στην υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας. Το μήνυμα της θυσίας των τριών αξιωματικών παραμένει ζωντανό, ενώ οι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες υπογράμμισαν την ανάγκη ετοιμότητας απέναντι σε κάθε πρόκληση.
Η στρατιωτική και πολιτική διαχείριση της κρίσης
Επ’ αυτού, η κρίση των Ιμίων έφερε στο φως σοβαρά κενά στη στρατιωτική και πολιτική διαχείριση της εθνικής ασφάλειας. Σύμφωνα με τον τότε διοικητή της 80ής ΑΔΤΕΑ, αντιστράτηγο Αθανάσιο Νικολοδήμο, η ελληνική πλευρά είχε αρχικά σχεδιάσει την παρουσία ειδικών δυνάμεων στη Δυτική Ίμια, αλλά την τελευταία στιγμή δόθηκε εντολή να μετακινηθούν στην Καλόλιμνο. Η απόφαση αυτή άφησε τη βραχονησίδα αφύλακτη, γεγονός που εκμεταλλεύτηκαν οι Τούρκοι.
Σε επίπεδο πολιτικής διαχείρισης της κρίσης, αυτή χαρακτηρίστηκε από αντιφάσεις και έλλειψη σαφούς στρατηγικής. Ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης επέλεξε τη διπλωματική οδό, προκρίνοντας την αποκλιμάκωση έναντι στρατιωτικής δράσης. Η απόφαση αυτή απέτρεψε μια πολεμική σύγκρουση, αλλά έδωσε χώρο στην Τουρκία να αναπτύξει το αφήγημα των “γκρίζων ζωνών”, αμφισβητώντας την ελληνική κυριαρχία σε διάφορες βραχονησίδες του Αιγαίου.
Έκτοτε, η ελληνική πλευρά έχει ενισχύσει την αμυντική της θωράκιση και επιδιώκει τη διεθνή διπλωματική στήριξη για την αντιμετώπιση τέτοιων προκλήσεων. Ενώ η χθεσινή ημέρα συμπλήρωσε 29 χρόνια ευθύνης και υπενθύμισης ότι η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με προκλήσεις που δεν έχουν εκλείψει, καθώς ο νεο-οθωμανικός αναθεωρητισμός εμφανίζεται δυναμικότερος από ποτέ. Και σε αυτό, το μήνυμα από τα Ίμια παραμένει επίκαιρο: «Δεν ξεχνάμε. Τιμούμε. Προετοιμαζόμαστε».
