Μετά από πολλές προσπάθειες από διάφορες πλευρές, η Συρία οδεύει προς το προδιαγεγραμμένο τέλος της. Και είναι απολύτως προφανές ότι θα είναι “η νέα Λιβύη”. Στην “πυριτιδαποθήκη του πλανήτη”, μάλιστα, τη Μέση Ανατολή, και όχι στο συγκριτικά πολύ πιο ήσυχο, ήρεμο και γεωπολιτικά ουδέτερο Μαγκρέμπ, που είναι η χώρα που διαφέντευε για δεκαετίες ο Μουαμάρ Καντάφι και τώρα... κάνουν κουμάντο οι φύλαρχοι, η αναρχία και η αστάθεια - και φυσικά τα πανταχού παρόντα δυτικά συμφέροντα.
Μια μίνι ιστορική αναδρομή πιστεύω ότι θα χρησιμεύσει στην κατανόηση αυτών που συμβαίνουν σήμερα στις περιοχές αυτές. Διότι, πριν φτάσουμε εδώ, είχαν προηγηθεί άλλα, καθώς οι αραβικές χώρες είχαν ναρκοθετηθεί ήδη από τη δημιουργία τους.
Γραμμές στον χάρτη
Για παράδειγμα η Συρία, η οποία δεν είναι βεβαίως “κανονικό” έθνος-κράτος. Ήταν μία από τις “γραμμές στον χάρτη” που χάραξαν οι Αγγλο-γάλλοι την επομένη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κάποιες εκ των γραμμών αυτών έγιναν μοναρχικά καθεστώτα που ταυτίστηκαν με μια οικογένεια - λ.χ. η Σαουδική Αραβία με τον οίκο των Σαούντ που πήραν από τους Βρετανούς την εξουσία και τα τρισεκατομμύρια των πετρελαίων. Ή τα διάφορα σόγια που διαφεντεύουν τα εμιράτα. Ή η δυναστεία των Χασεμιτών, που ανέλαβε την Ιορδανία.
Τα περισσότερα όμως υπολείμματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που έγιναν ανεξάρτητες χώρες, δε βασίστηκαν σε κάποια αντικειμενικά κριτήρια ή δεδομένα, ούτε είχαν κάποιον “συγκολλητικό ιστό”, έστω ένα σόι φυλάρχων που μετατράπηκαν σε μονάρχες. Απλώς οι Βρετανοί και οι Γάλλοι χάραξαν γραμμές στον χάρτη και είπαν «να, εδώ θα είναι η Συρία, εδώ το Ιράκ, εδώ η Παλαιστίνη» κ.λπ., κ.λπ. Όπως έγινε και στην Αφρική, όπου οι χώρες που δημιουργήθηκαν μετά το τέλος της αποικιοκρατίας απέκτησαν τα σύνορα που είχαν οι κτήσεις των Ευρωπαίων αποικιοκρατών, δίχως να δίνουν καμία σημασία στην εθνική και φυλετική σύνθεση των χωρών αυτών.
Ο Άσαντ, οι ισλαμιστές και... οι άλλοι
Οι χώρες αυτές είχαν στην πλειονότητά τους πληθυσμό που ήταν μουσουλμάνοι και μιλούσαν Αραβικά, οπότε εξαρχής βρίσκονταν πολύ κοντά στον Ισλαμισμό. Μάλιστα οι μοναρχίες της Αραβικής Χερσονήσου είναι όλες χώρες με επίσημο νόμο τη Σαρία. Η Σαουδική Αραβία, με “όπλο” τα πετροδολάρια και την προνομιακή της σχέση με τις ΗΠΑ (“ταΐζει” εκατοντάδες Αμερικανούς πολιτικούς η οικογένεια των Σαούντ και έχει υψηλές διασυνδέσεις με δεκάδες αμερικανικούς επιχειρηματικούς κολοσσούς), προσπαθεί από την επαύριο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου να παίξει σημαντικό ρόλο διεθνώς και να “εξάγει” το μοντέλο της (δηλαδή... τη θεοκρατία) και στον υπόλοιπο μουσουλμανικό κόσμο. Μια σειρά χωρών με μουσουλμανικό πληθυσμό, επέλεξαν έναν διαφορετικό δρόμο.
Οι χώρες της βορείου Αφρικής, πλην Μαρόκου (το οποίο είναι θεοκρατική μοναρχία, στο ίδιο περίπου πλαίσιο με τη Σ.Α.), η Συρία και το Ιράκ ήταν οι χώρες που διάλεξαν τον δρόμο του “κοσμικού” Ισλάμ, όχι τη θεοκρατία. Βεβαίως οι χώρες αυτές δεν είχαν ακριβώς δημοκρατική παράδοση, οπότε οι “δημοκρατίες” τους στην πραγματικότητα ήταν αυταρχικά καθεστώτα με “ισχυρούς άνδρες” και κυβερνήσεις-ενεργούμενα. Ωστόσο, τα μπααθικά καθεστώτα είχαν μια επίφαση έστω φιλολαϊκού και κινούνταν στον αντίποδα της μεσαιωνικής θεοκρατίας, που ήταν το καθεστώς στο μεγαλύτερο μέρος του μουσουλμανικού κόσμου.
Οι ανταγωνισμοί των μεγάλων
Οι δυτικοί (αρχικά Βρετανοί και Γάλλοι και στη συνέχεια οι Αμερικανοί, που “κληρονόμησαν” τη δυτική ηγεμονία) μπορεί να μην ήταν άμεσα κυρίαρχοι στις χώρες αυτές, αλλά συνέχιζαν να εξασκούν σημαντική επιρροή και να προσπαθούν να καθορίσουν τις εξελίξεις. Το μοναδικό κοσμικό κράτος του μουσουλμανικού κόσμου, που στήριξαν εξαρχής οι Αμερικανοί, το Ιράν, δεν... έμεινε για πολύ κοσμικό: η επανάσταση των αγιατολάδων έριξε τη μοναρχία του Σάχη και εγκαθίδρυσε ένα θεοκρατικό καθεστώς, το οποίο με ρωγμές και κάποιες εκκοσμικεύσεις, επιβιώνει και σήμερα. Και φυσικά έκτοτε κινούνται στον αντίποδα των ΗΠΑ, οι οποίες το ανακήρυξαν μετά την πτώση της ΕΣΣΔ ως μέρος του “άξονα του κακού”, προκειμένου να παίξουν τον ρόλο του σκιάχτρου και του “εχθρού”, μαζί με άλλες ανάλογες χώρες, όπως η Λ.Δ. της Κορέας.
Το Αφγανιστάν προσπάθησε να ακολουθήσει τον δρόμο της δημοκρατίας και στη συνέχεια του σοσιαλιστικού εκσυγχρονισμού με τη βοήθεια της ΕΣΣΔ, αλλά οι Αμερικανοί μαζί με τους Σαουδάραβες σκότωσαν την αφγανική δημοκρατία εν τη γενέσει της, δημιουργώντας, εκπαιδεύοντας, εξοπλίζοντας και χρηματοδοτώντας τους μουτζαχεντίν. Και ρίχνοντας το Αφγανιστάν σε έναν αέναο εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των διαφόρων φυλάρχων, που μετά την παύση της αμερικανικής χρηματοδότησης άρχισαν να καλλιεργούν και να πουλάνε ηρωίνη για να βγάλουν κέρδη, υπό τη στοργική φροντίδα των μουτζαχεντίν, που στη συνέχεια εξελίχθηκαν στους Ταλιμπάν.
Ναι, άλλη μια ιστορική ειρωνεία: Η πρώτη έκφραση σε ευρεία κλίμακα του “ριζοσπαστικού Ισλάμ” δημιουργήθηκε από τις ΗΠΑ! Και αυτό είναι κάτι που παραλείπεται από το επίσημο αφήγημα των δυτικών ιστορικών, διότι είναι... άβολο.
Οι αραβικές χώρες στον Ψυχρό Πόλεμο
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, τα ημι-δεσποτικά κοσμικά αραβικά καθεστώτα (σε αντίθεση με τα 100% δεσποτικά και θεοκρατικά, όπως εκείνα της Αραβικής Χερσονήσου - Σαουδική Αραβία και Εμιράτα) βρέθηκαν αντιμέτωπα με το ΝΑΤΟ και τη Δύση. Τα καθεστώτα αυτά τα στήριξε η Σοβιετική Ένωση και για τον λόγο αυτό κατόρθωσαν να διαγράψουν μια πορεία δεκαετιών με σχετική σταθερότητα. Ωστόσο, μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, οι χώρες αυτές έμειναν εκτεθειμένες στη δράση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και γενικά των δυτικών συμφερόντων - μην ξεχνάμε ότι “έπαιξαν μπαλίτσα” (κυρίως στη Λιβύη) και οι Γάλλοι και οι Βρετανοί.
Είχε προηγηθεί, βεβαίως, δουλειά δεκαετιών από τη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ, δύο ισχυροί “παίκτες” στην περιοχή, που δρουν κυρίως υπογείως, με τη δημιουργία και στήριξη φονταμενταλιστικών οργανώσεων και τη χρηματοδότηση ανάλογων κινημάτων. Ας πούμε, πόσοι γνωρίζουν ότι η φονταμενταλιστική και αδιάλλακτη Χαμάς δημιουργήθηκε στην Παλαιστίνη με λεφτά και υποστήριξη του... επίσημου Ισραήλ, σε συνεργασία με τους (εκ Σαουδικής Αραβίας ορμώμενους) Μουσουλμάνους Αδελφούς;
Στα νεότερα χρόνια, μετά το 2000, ο άξονας Ουάσινγκτον- Ιερουσαλήμ- Ριάντ προκάλεσε σειρά “αραβικών ανοίξεων”, όπως ακριβώς ο άξονας Ουάσινγκτον-Βερολίνου προκάλεσε την “ουκρανική άνοιξη”. Και στις δύο περιπτώσεις, στόχος ήταν ημιαυταρχικά καθεστώτα, προκειμένου να αντικατασταθούν από... σκληρούς ισλαμιστές στην πρώτη περίπτωση και ναζί στη δεύτερη.
Σε γενικές γραμμές, οι αραβικές χώρες σήμερα βρίσκονται μεταξύ σφύρας και άκμονος, με το Ιράκ και τη Συρία να έχουν διαλυθεί από τους πολέμους (στη Συρία ο εμφύλιος πόλεμος που υποδαύλισαν οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοί τους - στο Ιράκ η εισβολή των Αμερικανών και των συμμάχων τους), την Αίγυπτο να έχει υποκύψει για να μη γνωρίσει την τύχη των άλλων χωρών, τη Λιβύη να έχει πάψει ουσιαστικά να υφίσταται ως κανονική χώρα και να είναι ένα... μεσογειακό Αφγανιστάν, δίχως τους Ταλιμπάν - γενικώς το “κοσμικό Ισλάμ” ζει πολύ δύσκολες εποχές.
Θα επανέλθουμε με ένα πιο αναλυτικό σημείωμα για την κατάσταση, η οποία αναμένεται να εξελιχθεί με τρόπο που δε θα είναι, δυστυχώς, ο “ιδανικός” για τους λαούς της περιοχής.
