Όλοι οι άνθρωποι γύρω μας υπήρξαν κάποτε παιδιά. Αυτοί που σήμερα είναι γιατροί, δικηγορίνες, σερβιτόροι, εργάτριες, πολιτικοί μηχανικοί και οδηγοί κάποτε καθόντουσαν σε ένα σχολικό θρανίο. Κάποτε υπήρξαν καλοί ή κακοί μαθητές. Ίσως και κάποιος δάσκαλος να είπε στους γονείς τους ότι δεν το έχουν με τα γράμματα. Κάπου εκεί, αποδεχόντουσαν τη φυσική τους κατωτερότητα και συνέχιζαν τις ζωές τους με τις ανάλογες επιλογές. Επιλογές που «να φτάνει το χεράκι τους».
Κάποια άλλα παιδιά - πιο “έξυπνα” - απέρριπταν το σχολείο πριν προλάβει να τα απορρίψει αυτό. Η σχολική επιτυχία των παιδιών δε φαίνεται να είναι μία τυχαία διαδικασία, αλλά περισσότερο ένα κοινωνικό αποτέλεσμα. Παιδιά, προϊόντα ενός πλούσιου πολιτιστικού περιβάλλοντος, χαρακτηρίζονται συχνά από μία υπεροχή στις σχολικές τους επιδόσεις, η οποία αντιμετωπίζεται ως φυσική και αυτονόητη.
Αυτή η φυσικοποίηση της σχολικής υπεροχής οδηγεί στη νομιμοποίηση της κοινωνικής και σχολικής ανισότητας, ενώ τα παιδιά των λιγότερο προνομιούχων οικογενειών, ακόμα και όταν δεν απορρίπτονται πλήρως από το εκπαιδευτικό σύστημα, αναγκάζονται να καταβάλουν υπερβολική προσπάθεια για να ακολουθήσουν το σχολικό σύστημα.
Η σχέση του παιδιού με τα πολιτιστικά αγαθά (όπως τα βιβλία) και ο τρόπος αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου του στενού του περιβάλλοντος συνδέονται στενά με τις σχολικές επιδόσεις. Οικογένειες με περιορισμένα πολιτιστικά κεφάλαια περιορίζουν τις δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου σε πιο βασικές επιλογές, όπως η παιδική χαρά ή ο ζωολογικός κήπος. Αντιθέτως, οικογένειες με πλουσιότερο πολιτιστικό κεφάλαιο επενδύουν σε δραστηριότητες όπως η ανάγνωση βιβλίων, η επίσκεψη σε χώρους τέχνης και εκδρομές, ενισχύοντας έτσι την εξοικείωση των παιδιών με τη σχολική γλώσσα και την κουλτούρα του σχολείου.
Παράλληλα, η επιτυχία των παιδιών στο σχολείο εξαρτάται και από τη στρατηγική επένδυση των γονέων στην εκπαίδευση. Συχνά, η έλλειψη γνώσης σχετικά με το πώς να επενδύσουν στην εκπαίδευση των παιδιών τους μπορεί να περιορίσει τις δυνατότητες των παιδιών αυτών να επιτύχουν στο σχολικό σύστημα. Αντιθέτως, οι οικογένειες με μεγαλύτερο πολιτιστικό κεφάλαιο έχουν την ικανότητα να επενδύουν στρατηγικά στην εκπαίδευση, ενισχύοντας τις πιθανότητες επιτυχίας των παιδιών τους.
Οι παραπάνω διαπιστώσεις είναι απαραίτητες για να κατανοήσουμε ότι το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα απορρίπτει άτομα λόγω του κοινωνικού τους περιβάλλοντος. Έτσι, στην ανώτερη εκπαίδευση δίνει προβάδισμα στα παιδιά τα οποία έχουν κατασκευαστεί γι’ αυτήν, δηλαδή τα παιδιά που φέρουν την κουλτούρα την οποία αναγνωρίζει το σύστημα ως νόμιμη.
Αυτό το σύστημα, με τον μανδύα των ίσων ευκαιριών, συγκαλύπτει και αναπαράγει εσαεί τις πιο βαθιές κοινωνικές ανισότητες.
