Η ραγδαία ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, όπως η βιοτεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη, δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου οι υπάρχουσες μέθοδοι αξιολόγησης κινδύνου δεν είναι πλέον επαρκείς για να καλύψουν τα νέα δεδομένα. Η κοινωνία συχνά δεν προλαβαίνει να προσαρμοστεί στις τεχνολογικές αλλαγές, με αποτέλεσμα η αγορά να κατακλύζεται από προϊόντα που δεν έχουν αξιολογηθεί επαρκώς, γεγονός που μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον (Εικ. 1).
Ο καθηγητής Αριστείδης Τσατσάκης τόνισε εμφατικά τη σημασία της αξιολόγησης νέων τεχνολογιών και προϊόντων προτού εισαχθούν στην αγορά, αναλύοντας τους κινδύνους που μπορούν να προκύψουν από την ανεπαρκή αξιολόγηση και την προτεραιότητα που δίνεται στα βραχυπρόθεσμα κέρδη έναντι των μακροπρόθεσμων ωφελειών για την κοινωνία (Εικ.2). Ιστορικά άλλωστε, η ανισότητα μεταξύ της ταχύτητας της τεχνολογικής προόδου και της αργής προσαρμογής της κοινωνίας και των κανονιστικών αρχών έχει προκαλέσει κοινωνικές αναταράξεις.
Η Έννοια της Πραγματικής Προσομοίωσης Κινδύνου (RLRS)
Στην παρουσίασή του, ο καθηγητής εισήγαγε την έννοια της Πραγματικής Προσομοίωσης Κινδύνου (RLRS), μια καινοτόμο μεθοδολογία που προτείνει την αξιολόγηση των κινδύνων με τρόπο πιο ρεαλιστικό και περιεκτικό. Η RLRS αναγνωρίζει ότι οι άνθρωποι εκτίθενται σε πολλαπλούς χημικούς, βιολογικούς και φυσικούς παράγοντες ταυτόχρονα και όχι μόνο σε μεμονωμένες ουσίες (Εικ. 3). Αυτή η προσέγγιση λαμβάνει υπόψη τη συσσώρευση των ουσιών στο σώμα, τις διαφορετικές οδούς έκθεσης (όπως η αναπνοή ή η απορρόφηση από το δέρμα), καθώς και τις επιπτώσεις σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, όπως τα παιδιά, οι έγκυες γυναίκες και οι ηλικιωμένοι.
Η εφαρμογή της RLRS μέσω πειραματικών μελετών έδειξε πως οι συνδυασμένες εκθέσεις σε χαμηλές δόσεις χημικών ουσιών που θεωρούνται ασφαλείς μεμονωμένα, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως διαταραχές στην ανάπτυξη και τη λειτουργία ζωτικών οργάνων. Αυτές οι επιδράσεις, ειδικά όταν πρόκειται για ενδοκρινικούς διαταράκτες και νευροτοξικές ουσίες, υποδεικνύουν την αναγκαιότητα αξιολόγησης των συνδυαστικών επιδράσεων πολλαπλών παραγόντων.
Η Επίδραση της Βιομηχανίας στην Αξιολόγηση Κινδύνου
Ο καθηγητής Αρ. Τσατσάκης ανέδειξε επιπλέον την επιρροή που ασκούν διάφοροι βιομηχανικοί τομείς, όπως η χημική, η φαρμακευτική και η αγροτική βιομηχανία, στη διαδικασία της τοξικολογικής αξιολόγησης και ρύθμισης (Εικ. 4). Αυτή η επιρροή μπορεί να καθυστερήσει την ανάπτυξη αυστηρότερων κανονισμών και να υποβαθμίσει την αξιολόγηση κινδύνων, καθώς πολλές φορές δίδεται προτεραιότητα στα οικονομικά συμφέροντα αντί για τη δημόσια υγεία. Ο Καθηγητήςεπισήμανε την ανάγκη για ανεξάρτητη επιστημονική έρευνα που θα προστατεύει την αξιοπιστία των επιστημονικών δεδομένων και θα ενισχύει την εμπιστοσύνη του κοινού στην επιστήμη.
Η Σημασία της Αναθεώρησης των Κανονιστικών Πλαισίων
Καθώς οι κίνδυνοι αυξάνονται και διαφοροποιούνται, οι κανονιστικές αρχές πρέπει να αναθεωρήσουν τα υπάρχοντα πρότυπα και να τα προσαρμόσουν στις πραγματικές συνθήκες έκθεσης. Οι τρέχουσες μέθοδοι αξιολόγησης επικεντρώνονται σε μεμονωμένα στοιχεία και αγνοούν τις συνεργιστικές και συνδυαστικές επιδράσεις. Ωστόσο, με την ενσωμάτωση της RLRS και άλλων καινοτόμων προσεγγίσεων, οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν να παρέχουν πιο ακριβείς και πλήρεις αξιολογήσεις των κινδύνων που απειλούν την υγεία και το περιβάλλον.
EUROTOX 2025: Αξιολόγηση Κινδύνων για τη Βιώσιμη Υγεία και Ευημερία
Οι πραγματικοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζει η κοινωνία απαιτούν μια προσέγγιση που ενσωματώνει τις εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία, διασφαλίζοντας ότι οι νέες τεχνολογίες δεν απειλούν την υγεία και το περιβάλλον. Η τοξικολογία πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτές τις νέες προκλήσεις, δημιουργώντας βιώσιμες λύσεις που θα προστατεύουν τη δημόσια υγεία σε βάθος χρόνου. Το θέμα του Επιστημονικού Διεθνούς Συνεδρίου EUROTOX 2025, "Toxicology addresses Society's real-life risks for sustainable health and well-being", αντικατοπτρίζει ακριβώς αυτή την ανάγκη. Το Συνέδριο αυτό θα διεξαχθεί 14 - 17 Σεπτεμβρίου 2025 στην Αθήνα και συνδιοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Τοξικολογίας και την Πανευρωπαϊκή Εταιρεία Τοξικολογίας με τη συμμετοχή πλήθους επιστημόνων και φορέων εν γένει.
Η τοξικολογία του μέλλοντος πρέπει να εστιάσει στους πραγματικούς κινδύνους της κοινωνίας, αναγνωρίζοντας ότι η αξιολόγηση των κινδύνων πρέπει να είναι πολυδιάστατη και να περιλαμβάνει τόσο τις τεχνολογικές εξελίξεις όσο και τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Το Συνέδριο EUROTOX 2025 θα αποτελέσει το κατάλληλο φόρουμ για την προώθηση αυτής της φιλοσοφίας, με στόχο τη δημιουργία εφαρμοστικών προγραμμάτων που θα εξασφαλίσουν την προστασία της υγείας και τη βιωσιμότητα της κοινωνίας.
