Από τότε που οι μονάρχες του Μεσαίωνα έχαναν τον αριθμό των υπηκόων τους και δεν μπορούσαν να τους ελέγξουν γιατί, σύμφωνα με τους ιστορικούς, κανένας ηγεμόνας δε γνώριζε πόσους υπηκόους είχε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η εξουσία στην εκσυγχρονιστική της εκδοχή, θέλοντας να έχει μια πλήρη εικόνα, προσέφυγε στην καταμέτρηση και στους αριθμούς.
Βέβαια, πριν από τους μονάρχες, η καταμέτρηση είχε ξεκινήσει από την ιατρική με τον διαχωρισμό του “παθολογικού” υπηκόου σε σχέση και αναφορά με τον υπήκοο που ήταν πλήρως υγιής. Να λοιπόν από πότε ξεκινάει η ιατροπολιτική.
Έτσι ο αριθμός αποτέλεσε ένα πολύτιμο εργαλείο ελέγχου, δύναμης και προσδιορισμού ταυτότητας. Ο Ηλίας Βενέζης το περιγράφει με το έργο του “Το νούμερο 31328”, όπου καταγράφει τις αναμνήσεις από την αιχμαλωσία του. Μια αιχμαλωσία που “κορέννυται” από φόβους, αγωνίες και αναμενόμενο θάνατο. Οι αριθμοί στην πολιτική εξουσία αναφέρονται σε ναρκωμένες ψυχές και σε μαρτυρικά σώματα, δηλαδή σε ανθρώπους που έχουν παραδώσει τα πάντα στην εξουσιαστική δύναμη. Η ψυχή και τα σώματα αποτελούν νούμερα εξουσιαστικής ιδιοκτησίας, δεν έχουν αυτοτέλεια, ταξινομούνται αριθμητικά στην ανώνυμη παρουσία τους, έχοντας μόνο μια αριθμητική καταγραφή ως μέγεθος και τίποτε άλλο.
Ο Ρώσος Γιεβγκένι Ζαμιάτιν με το έργο του “Εμείς” (ένα έργο που πιθανά ενέπνευσε τον Όργουελ να γράψει το “1984”, δεδομένου ότι ο Όργουελ είχε προτείνει στον φίλο του και εκδότη του Φρεντ Βάρτμπουργκ να μεταφράσει το ρωσικό μυθιστόρημα στα Αγγλικά) περιγράφει τη ζωή σ’ ένα φανταστικό μέρος στο “Μοναδικό Κράτος”, δίνοντας την εικόνα μιας μελλοντικής ολοκληρωτικής δυστοπικής κοινωνίας. Κυβερνήτης στο “Μοναδικό Κράτος” είναι ο “Ευεργέτης” που ασκεί ολοκληρωτικό έλεγχο σε κάθε σωματική και πνευματική εκδήλωση των κατοίκων.
Η επίβλεψη και η καταστολή βρίσκονται στα χέρια της πολιτικής αστυνομίας, δηλαδή τους “Φρουρούς” - διακρίνεται κανείς την αναφορά του Ζαμιάτιν στον Πλάτωνα. Οι υπήκοοι του “Ευεργέτη” μένουν σε σπίτια από πάγο που υπόκεινται σε συνεχή έλεγχο και έρευνα. Οι γυναίκες και οι άνδρες υπήκοοι δεν έχουν ονόματα αλλά αριθμούς. Όλα διανέμονται με δελτίο, ακόμη και ο έρωτας, ο οποίος υπάρχει στο πρόγραμμα που αποκαλείται ως ο “πίνακας της ζωής”, σ’ αυτόν τον πίνακα βρίσκεται και η “ώρα του έρωτα”.
Το συγκεκριμένο έργο του Ζαμιάτιν (“Εμείς”) διηγείται την εξέγερση του “D-503”, που ερωτεύεται την “Ι-330”, η οποία καπνίζει, πίνει και ξεδιάντροπα φλερτάρει με το “D-503”, αντί να κάνει αίτηση για απρόσωπη σεξουαλική επίσκεψη. Όλα αυτά είναι παράνομα σύμφωνα με τους νόμους του “Μοναδικού Κράτους” και καταγγέλλονται ως συνωμοσία. Αρχικά συλλαμβάνεται ο “D-503”, ο οποίος και καταδίδει την “I-330” αλλά και άλλους συνεργούς. Η τιμωρία είναι ο θάνατος της “I-330” εξαναγκάζοντας τον “D-503” να δει τον θάνατό της “I-330” ώστε να παραδειγματιστεί. Ενώ στη συνέχεια ο “D-503” θα υποβληθεί σε θεραπεία μέσω ακτινοθεραπείας, η οποία και θα τον θεραπεύσει από την ασθένειά του, την οποία αποκαλούν “φαντασία”. Ο “D-503” θα επιζήσει αλλά θα είναι για πάντα υποχρεωμένος να αναγνωρίζει τη φιλευσπλαχνία του “Ευεργέτη”.
Το παραπάνω έργο του Ζαμιάτιν αποτελούσε και μια προσωπική εμπειρία του που είχε με την εξουσία της Ρωσίας.
Ο Ζαμιάτιν είχε φυλακιστεί στο ίδιο ακριβώς κελί με νούμερο 112, τόσο από την τσαρική αστυνομία το 1906, όσο και από την μπολσεβίκικη το 1922. Βλέπετε η εξουσία επιστρέφει πάντα στον τόπο του εγκλήματος.
* Ο Απόστολος Αποστόλου είναι καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας.
