Είναι διαχρονικά διαπιστωμένο το μεγάλο πρόβλημα της μάστιγας των υγρών αποβλήτων των ελαιουργείων (κατσιγάρων), των οποίων η ανεξέλεγκτη διάθεση σε ρέματα έχει προκαλέσει περιβαλλοντικές καταστροφές, όπως είναι η υποβάθμιση της πανίδας και της χλωρίδας της ευρύτερης περιοχής του Ηρακλείου, αλλά και της Κρήτης γενικότερα, καθώς και η ρύπανση αρδευτικών φραγμάτων.
Η Πολιτεία αρκείται σε ευχολόγια. Σε πρόσφατη, μάλιστα, επίσκεψη αρμόδιου κυβερνητικού παράγοντα τονίστηκε η ευχή να είναι τα ελαιουργεία φιλικότερα στο περιβάλλον, παροτρύνοντας μάλιστα τους ελαιοπαραγωγούς να... ποτίζουν τα ελαιόδεντρά τους με... κατσίγαρο, δηλαδή διασπείροντας στη φύση, απόβλητα με μεγάλο βιολογικό φορτίο, το οποίο με την αναπόφευκτη σήψη του θα βρομίσει υπερβολικά το περιβάλλον και θα μυρίζει όλος ο τόπος. Αφήσετε δε το γεγονός ότι, αν ποτιστεί με κατσίγαρο το ελαιόδεντρο, λόγω της ποσότητας του λαδιού που εμπεριέχει, θα καταστήσει, μόνιμα, λασπώδες το έδαφος και θα είναι δύσκολη η συλλογή των ελαιών...
Μέχρι σήμερα, βέβαια, οι περισσότεροι ελαιουργοί οδηγούν τους κατσιγάρους σε “κατσιγαρόλακκους”, απομονώνοντάς τους, προκαλούν δε ζημιά στο περιβάλλον μόνο όταν η βροχή τούς υπερχειλίσει και οδεύσουν τα εκχυλίσματα στα ρέματα.
Η λύση στο μεγάλο αυτό πρόβλημα υπάρχει και μάλιστα άλλα προηγμένα κράτη το έχουν επιλύσει. Άρα χρειάζεται πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα. Όλα τα άλλα που λέγονται είναι ανεύθυνα και παραπλανητικά.
Πριν 13 ολόκληρα χρόνια (2005), πολυμελής αντιπροσωπία από φορείς του νομού μας, με επικεφαλής τον τότε νομάρχη Ηρακλείου, επισκέφτηκε την Ισπανία και επέστρεψε εντυπωσιασμένη διαπιστώνοντας, πως έχουν εκεί, προ πολλού, λύσει το πρόβλημα υποκατάστασης του πετρελαίου, προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον από τους κατσίγαρους, που το ρυπαίνουν και καταστρέφουν την πανίδα και τη χλωρίδα, όπως γίνεται στην Κρήτη και όχι μόνο. Έχουν καταργήσει τους “κατσιγάρους” με την μετατροπή των τριφασικών ελαιουργείων (λάδι- πυρήνα- κατσίγαρος) με διφασικά (λάδι- πούλπα), δηλαδή “λάσπη” από πυρήνα και κατσίγαρο, η οποία μετά από αποξήρανση και καύση παράγει ατμό και στη συνέχεια, με ατμοστρόβιλο, ηλεκτρική ενέργεια.
Η λύση λοιπόν βρέθηκε, όμως οι επόμενοι υπεύθυνοι του νομού την έβαλαν στο... συρτάρι της λήθης. Όμως, τι είναι οι επίμαχες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από καύση βιομάζας; Μετά τις μεγάλες πετρελαϊκές κρίσεις στη δεκαετία του ’70 και τη στροφή της ανθρωπότητας στην παραγωγή ενέργειας από τα παραδοσιακά καύσιμα σε εναλλακτικές πηγές, ένα σημαντικό “όπλο” αποτέλεσε και η κατασκευή μονάδων βιομάζας.
Η δημιουργία τέτοιων μονάδων γνώρισε μεγάλη άνθηση, κυρίως στη Βόρεια Ευρώπη, στην αμέσως επόμενη δεκαετία, χρησιμοποιώντας ως καύσιμο βιομάζα, για την παραγωγή ηλεκτρισμού, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν και θέρμανση στις περιοχές εγκατάστασής τους. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το σύνολο της ενέργειας που παράγεται από βιομάζα στην Ευρωπαϊκή Ένωση να ανέλθει, αρχικά, σ’ ένα ποσοστό 4%, με προοπτική να φτάσει το 8%.
Η βιομάζα ως καύσιμο είναι φιλικό προς το περιβάλλον, αρκετά καθαρό και μπορεί να αντικαταστήσει τα γνωστά στερεά καύσιμα σε μεγάλο βαθμό. Στην περιφέρεια Κρήτης, η κυριότερη πηγή ενέργειας, η οποία αξιοποιείται, προς το παρόν, είναι η βιομάζα που προέρχεται από ελαιοπυρήνα και τα καυσόξυλα. Επίσης, πηγές βιομάζας - όχι ιδιαιτέρως διαδεδομένες - αποτελούν τα γεωργικά απόβλητα, υποπροϊόντα, υπολείμματα κ.λπ. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν πηγές όπως το λάδι και ο ελαιόκαρπος, το αμπέλι, η μπανάνα και το χαρούπι.
Με περισσότερο απλά λόγια, το Decanter αυτό, επονομαζόμενο και οικολογικό, μεταφέρει τα απόνερα στον ελαιοπυρήνα, που έχει ήδη διαχωριστεί κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας της ελιάς.
Έτσι, η πούλπα που εξάγεται διαπιστώθηκε ότι περιέχει ενέργεια, κάτι που την καθιστά ιδανικό καύσιμο βιομάζας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ενέργειας, με θερμογόνο δύναμη αντίστοιχη εκείνης του μαζούτ. Όλα αυτά οδήγησαν την ΕΙ TEJAR να εγκαταστήσει εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας από πούλπα στην Κόρδοβα, το οποίο και τροφοδοτεί με ηλεκτρικό ρεύμα 12,6 MW την περιοχή από τον Ιούνιο του 1995.
Αυτά είναι συνοπτικά τα στοιχεία που αναφέρονται στη μονάδα παραγωγής ενέργειας από βιομάζα. Πρόκειται ουσιαστικά για μία λύση που δίνει πειστικές απαντήσεις σε ενεργειακά προβλήματα, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει με επιτυχία και το θέμα περιβάλλον.
Επιστρέφοντας στα καθ’ ημάς, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως υπάρχουν δυνατότητες εγκατάστασης ανάλογης μονάδος και στην Κρήτη, η οποία είναι σε θέση να συμβάλλει αποτελεσματικά και αυτοδύναμα στον ενεργειακό αλλά και στον οικολογικό τομέα.
Όλα αυτά, από την άλλη μεριά, είναι δυνατό να δρομολογηθούν κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Από μία απλή οικονομική ανάλυση των στοιχείων-δεδομένων διαπιστώνουμε τα οικονομικά οφέλη που προσδοκώνται, τα οποία καθιστούν εκ του ασφαλούς την επένδυση όχι μόνο παραγωγική, αλλά και προσοδοφόρα.
Η επένδυση αυτή εντάσσεται στα πλαίσια των προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας και υποκατάστασης του πετρελαίου από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και τυγχάνει κρατικής ενίσχυσης. Θα είναι, δε, βιώσιμη, καθότι η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια, σύμφωνα με τον νόμο, θα πωλείται στη ΔΕΗ.
Η παραπάνω λύση είναι μονόδρομος για την ελαχιστοποίηση μέχρι μηδενισμού (εφόσον όλα τα τριφασικά μετατραπούν σε διφασικά) των δυσμενών επιπτώσεων από την ανεξέλεγκτη διάθεση του κατσιγάρου, προστατεύοντας το περιβάλλον, αλλά και τη φήμη του κρητικού ελαιολάδου, του οποίου η ποιότητα είναι μεν αρίστη, αλλά δέχεται κριτική για το υποβαθμισμένο περιβάλλον παραγωγής του.
* Ο Δημήτρης Κων. Σαρρής είναι πρώην υφυπουργός, πρώην γ.γ. Αθλητισμού και πρώην νομάρχης Ηρακλείου.
