Τα μέσα της δεκαετίας του 1970 είχα την τύχη να συναντηθώ με ένα Έλληνα σοφό ιστορικό, τον αείμνηστο Νίκο Σβορώνο, και να έχω μια ενδιαφέρουσα συζήτηση μαζί του, για ιστορικά κυρίως θέματα. Κάποια στιγμή αποτόλμησα να του θέσω ένα παρακινδυνευμένο ερώτημα, που με απασχολούσε αρκετό καιρό: «Είχε δίκιο ή όχι ο Γερμανός Φαλμεράιερ όταν διατύπωνε την άποψη ότι οι Νεοέλληνες δεν έχουν καμιά σχέση με τους Αρχαίους Έλληνες, αλλά είναι ένα ετερόκλητο κράμα Βλάχων, Σλάβων, Τούρκων, Αρβανιτών κ.λπ.;».
Ο σοφός γέροντας με κοίταξε κατάματα και με αυστηρό ύφος μου είπε: «Αγαπητέ μου, εγώ διδάσκω Ιστορία και όχι Ζωολογία. Από ζωολογική άποψη δε γνωρίζω αν είχε δίκιο. Στην επιστήμη της ζωολογίας υπάρχουν οι όροι “καθαρόαιμο άλογο”, “ημίαιμο σκυλί”, “υβρίδιο μουλάρι”. Για τους ανθρώπους τέτοιου είδους “καθαρότητα γενετική” είχε σαν σημαία του ο ναζισμός, ο οποίος εξόντωσε εκατοντάδες χιλιάδες ψυχές, που το μόνο τους “έγκλημα” ήταν ότι δεν πληρούσαν τις ρατσιστικές προδιαγραφές του Χίτλερ, καθόσον δεν ήσαν μέλη της Αρίας Φυλής, των καθαρόαιμων, δήθεν, Γερμανών, που έπρεπε να είναι ξανθοί με γαλανά μάτια, ενώ ο ίδιος ο Φύρερ ήταν μελαχρινός με μαύρα μάτια! Στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες τέτοιοι φασιστικοί διαχωρισμοί δεν έχουν θέση. Επιμιξίες είχαν και έχουν όλοι οι λαοί, χωρίς να έχει απειληθεί η εθνολογική τους υπόσταση. Αντίθετα ενισχύθηκαν βιολογικά.
Συνεκτικό στοιχείο των εθνών είναι κατά βάση η Παιδεία και ο Πολιτισμός.
Άλλωστε ο Ισοκράτης, πριν 2.500 περίπου χρόνια, είχε πει ότι «Έλληνες είναι οι της ημετέρας παιδείας μετέχοντες», δηλαδή όσοι εμφορούνται από τα νάματα και τις αξίες του Ελληνικού Πολιτισμού.
Μπορώ λοιπόν να σε διαβεβαιώσω, αγαπητέ μου, ότι ο Ελληνικός Πολιτισμός με την ασύγκριτη δύναμή του αποτέλεσε ένα τεράστιο “χωνευτήρι”, που αφομοίωσε και ομογενοποίησε ντόπιους, κατακτητές, δούλους, μετανάστες κ.λπ. σε ένα ενιαίο σύνολο με κοινό στοιχείο το Πολιτιστικό (Ελληνική Γραμματεία, γλώσσα, ήθη, έθιμα κ.λπ.), π.χ. το έπος του Ερωτόκριτου το έγραψε ο Βενετοκρητικός Βιτσέντζος Κορνάρος.
Οι σημερινοί Νεοέλληνες έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με τους Αρχαίους Έλληνες, τα ίδια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της φυλής μας.
Πλάι στον Μαραθώνα και τις Θερμοπύλες μπορούμε να βάλουμε ισότιμα το 1821, το Κούγκι, το Αρκάδι, το έπος του 1940, τη Μάχη της Κρήτης, αλλά και δίπλα στον Εφιάλτη του Λεωνίδα ένα Πήλιο Γούση ή ένα Θανάση Βάγια, ή ένα δωσίλογο της Κατοχής...
Άρα, παρά τη σκλαβιά αιώνων, υπάρχει ιστορική συνέχεια του λαού μας, από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας».
Η απάντηση αυτή του σοφού ιστορικού με συγκλόνισε και με προβλημάτισε και την αποτύπωσα στην ιστορική μου μνήμη. Πέρασαν δύο δεκαετίες και πλέον, από την επίμαχη συνάντησή μου αυτή με τον σοφό ιστορικό, όταν έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο με τίτλο “Αφορισμοί και διαλογισμοί”.
Στο βιβλίο αυτό δύο πανεπιστημιακοί καθηγητές βρήκαν και μετέφρασαν, από τα Λατινικά, κάποιους αραχνιασμένους πάπυρους, που βρέθηκαν πλάι σε μια αναποδογυρισμένη σαρκοφάγο, στην αρχαία Οξύρρυγχο, τη σημερινή Μπενέζα της Αιγύπτου. Οι πάπυροι αυτοί περιείχαν επιστολές ενός Ρωμαίου Συγκλητικού, του Μενένιου Άπιου, προς ένα νεαρό ανθύπατο της Αχαΐας, τον Ατίλιο Νάβιο, τον οποίο συμβούλευε πως θα διοικήσει ειρηνικά τους Έλληνες υπηκόους της Ρώμης, περιγράφοντας τον χαρακτήρα τους.
Η περιγραφή αυτή αποτελεί ένα ολοκληρωμένο ψυχογράφημα των προγόνων μας, που μπορεί να αποτελέσει μέτρο σύγκρισης με τον ψυχισμό των Νεοελλήνων, στοιχείο που μπορεί να επιβεβαιώσει η μη την άποψη Σβορώνου περί ιστορικής συνέχειάς τους στο πέρασμα των αιώνων. Τα κύρια σημεία του ψυχογραφήματος αυτού των Αρχαίων Ελλήνων, σε περίληψη, είναι:
Α. «Ο Έλληνας είναι πολύ εγωιστής. Κατά τον Πρωταγόρα το άτομό του είναι πάντων χρημάτων μέτρον. Το “εγώ” του Έλληνα είναι ατίθασο και αχαλίνωτο, γεγονός που δεν τον αφήνει να είναι δίκαιος».
Β. «Ο Έλληνας δεν παραδέχεται άλλη κρίση δικαίου από τη δική του».
Γ. «Οι Έλληνες αλλάζουν τους νόμους συχνά, ενώ εμείς στη Ρώμη έχουμε το Ρωμαϊκό Δίκαιο επί αιώνες αναλλοίωτο. Χαίρονται να παραβιάζουν εύστροφα τους νόμους με σοφιστικές ερμηνείες, σύμφωνα με τα συμφέροντά τους».
Δ. «Ο Έλληνας έχει ασθενική ιστορική μνήμη. Η Εκκλησία του Δήμου σαγηνεύεται όταν τους πεις θα αλλάξεις όλους τους νόμους».
Ε. «Ο Έλληνας βοηθά τον ασθενέστερο όχι τόσο από φιλανθρωπία, αλλά γιατί με αυτήν την πράξη επιδεικνύει την υπεροχή του».
ΣΤ. «Ο Έλληνας δε συγχωρεί στον συμπολίτη του την προκοπή και αν είναι στο χέρι του να τον εμποδίσει θα το κάνει. Χαρακτηριστικό του δε, εκτός του φθόνου, είναι και η αχαριστία».
Ζ. «Δεν του αρέσει η χοντροκομμένη δολοφονία με στιλέτο, όπως κάνουμε εμείς στη Ρώμη, αλλά η καλυμμένη συκοφαντία, ένα είδος αναίμακτου ηθικού φόνου, ενός φόνου που αφήνει ανέπαφη τη σάρκα και το θύμα περιφέρει την ηθική του ατίμωση σε δρόμους και σε πλατείες.
Ο Έλληνας κατέχει άριστα την τέχνη της συκοφαντίας. Βρίσκει τον διφορούμενο λόγο, ώστε αυτός να λέει ότι ον λέει με την καλή έννοια, ενώ εσύ που τον ακούς να τον εννοείς με την κακή του σημασία».
Η. «Η αγάπη του για την ισότητα δεν απορρέει από την αγάπη του στη δικαιοσύνη, αλλά από τον φόβο μην τον ξεπεράσει κάποιος πιο άξιος από αυτόν».
Θ. «Δεν είναι σπάνιο οι Έλληνες να επιλέγουν να τους εκπροσωπούν μετριότητες, με όλες τις αυτονόητες δυσμενείς επιπτώσεις για το ίδιο το μέλλον τους, γιατί φθονούν τους ικανότερους από αυτούς και ακόμη θεωρούν ότι μπορούν να επηρεάσουν τις μετριότητες από το παρασκήνιο, αποσκοπώντας σε οφέλη, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι με τη γνωστή ατάκα “γιατί καλύτεροι είναι οι άλλοι;;;” έχει ελπίδα να κατακτήσει, κάποτε, μια επίμαχη θέση εξουσίας».
Ι. «Ο εγωισμός όμως κάνει τους Έλληνες καλούς στρατιώτες στον πόλεμο και άξιους μαχητές, γιατί η γενναιότητα είναι ατομική πράξη».
Κ. «Δώσε στους Έλληνες δυνατότητας έντιμης υποχώρησης. Να μη φανεί ότι τους διατάζεις, γιατί από τον εγωισμό, προστατεύοντας την αξιοπρέπειά τους, θα σηκώσουν τα όπλα εναντίον σου».
Λ. «Δώσε τους πλασματική ισοτιμία. Αυτή η παροχή θα είναι ο σιωπηρός όρος της αναίμακτης υποταγής τους».
Μ. «Να φοβάσαι όχι εκείνους τους Έλληνες που απροκάλυπτα εκφωνούν λόγους εναντίον μας, αλλά εκείνους που με το αόρατο στιλέτο της συκοφαντίας διεισδύσουν στους προθαλάμους της εξουσίας του Καίσαρα για να σου καταφέρουν θανάσιμο χτύπημα...».
Ν. «Μην ξεχνάς ότι οι Έλληνες που είναι υπερήφανοι για το ένδοξο παρελθόν τους και έχουν την υπερηφάνεια του ξεπεσμένου ευγενή είναι οι ίδιοι που τιμώρησαν αυτούς που τους προσέφεραν τον υπέρτατο πολιτισμό που ανέπτυξαν.
Είναι αυτοί, όμως, που εξόρισαν τον Περικλή, τον Αριστείδη, τον Θεμιστοκλή, εξοστράκισαν τον Αριστείδη και στον Σωκράτη έδωσαν να πιει κώνειο...».
Οι δε Νεοέλληνες φυλάκισαν τον Κολοκοτρώνη και αποπειράθηκαν, τρεις φορές, να δολοφονήσουν τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Το ψυχογράφημα αυτό των Αρχαίων Ελλήνων του Ρωμαίου Συγκλητικού δε χρειάζεται και πολλή σκέψη να καταλάβει κάποιος ότι ταιριάζει “γάντι” και για τους Νεοέλληνες, γεγονός που δικαιώνει την επιστημονική άποψη του αείμνηστου Σβορώνου.
Οι Νεοέλληνες είναι, λοιπόν, από ιστορική άποψη, η συνέχεια των Αρχαίων Ελλήνων. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να αγωνιστούμε να αποβάλλουμε τις κακές έξεις της φυλής μας. Δύσκολο, αλλά αναγκαίο. Άλλως θα είμαστε καταδικασμένοι, σαν τον Σίσυφο, να κουβαλούμε τον ογκόλιθο στη δική μας Ακροκόρινθο, για να κατρακυλά στη συνέχεια κάτω κι εμείς να προσπαθούμε να τον ανεβάσουμε ξανά από την αρχή σε έναν αέναο φαύλο κύκλο.
* Ο Δημήτρης Κων. Σαρρής είναι πρώην υφυπουργός, πρώην γ.γ. Αθλητισμού και πρώην νομάρχης Ηρακλείου.
