Η νέα τάση παρουσίασης γνωστών έργων τέχνης μέσα σε εμβυθιστικά περιβάλλοντα έχει εγείρει τον προβληματισμό, την κριτική αλλά και τον ενθουσιασμό των επισκεπτών σε πολλές δυτικές μητροπόλεις.
Δεν γνωρίζουμε αν όντως πρόκειται για ένα νέο συν-αισθητικό αφήγημα στο πλαίσιο της επαυξημένης πραγματικότητας (augmented reality) ή για μια ακόμα ευκαιρία κάποιες εταιρείες να βγάλουν χρήματα εκμεταλλευόμενες την πολιτιστική κληρονομιά που πολλάκις έχει εμπορευματοποιηθεί.
Η εμβυθιστική παρουσίαση της τέχνης (Immersive art) για πολλούς θεωρείται ένα τεχνολογικό επίτευγμα που συντελεί στη μύηση της νέας γενιάς στις πλαστικές τέχνες και μια νέα χρυσή εποχή των μουσείων και ανεξάρτητων χώρων που τις φιλοξενούν, ενώ για άλλους ένα νοσηρό σύμπτωμα του δυτικού ναρκισσιστικού πολιτισμού, που μας υπενθυμίζει ότι μια απλή παρατήρηση ενός πίνακα μας αφήνει παγερά αδιάφορους, αν δεν συμπεριλαμβανόμαστε ως πρωταγωνιστές μέσα στο κεντρικό αφήγημα.
Ποια είναι η συναισθηματική διάδραση μεταξύ του επισκέπτη και του έργου πέραν της VR εμπειρίας; Η δημιουργία ενός έργου δεν έχει να κάνει μόνο με το αισθητικό αποτέλεσμα αλλά και με το ψυχολογικό, κοινωνικό, πολιτικό και φιλοσοφικό πλαίσιο μέσα στο οποίο παράγεται. Για παράδειγμα ποιο είναι το νόημα να εμβυθιστούμε στις grotesque φιγούρες του Φρειδερίκου Γκόγια αν δεν γνωρίζουμε ότι στην ουσία αποτελούσε μια πολιτική δήλωση έντονης κριτικής προς την βασιλική οικογένεια της Ισπανίας του 18ου αιώνα;
Τι ενσυναίσθηση θα μπορούσε να προκαλέσει ένα περιβάλλον εμβύθισης στην Τζοκόντα όταν μας είναι άγνωστο ότι αυτό που προκαλεί μεγάλη αίσθηση στους πίνακες του Λεονάρντο - και το οποίο ακόμα δεν έχει εξηγηθεί επαρκώς - είναι ότι πάντα ζωγραφίζει στο βάθος απόκοσμα τοπία που φλερτάρουν ανοιχτά με το υπερφυσικό;
Κοινώς, μας λείπει το πλαίσιο που πάντα αποτελεί μέρος του αφηγήματος και συμβάλλει καθοριστικά στο να θεωρηθεί ή όχι ένα έργο τέχνης, αριστούργημα.
Η νέα εμμονή του σύγχρονου marketing που ένα προϊόν – ακόμα και τέχνης – για να θεωρηθεί επιτυχημένο θα πρέπει να προσφέρει οπωσδήποτε μια «εμπειρία», φαίνεται να ανοίγει ένα πεδίον δόξης λαμπρόν για τους εμπορικούς επιμελητές σε διάφορα μουσεία. Να σημειωθεί δε ότι στην τελευταία εμβυθιστική παρουσίαση των έργων του Βαν Γκογκ το εισιτήριο κόστιζε 30 ευρώ, ενώ για να μπεις στον Λούβρο, μόλις 20 ευρώ.
Η VR 360ο απεικόνιση των ηλιοτροπίων του Van Gogh θα μπορούσε να αποτελέσει μια ωραία ταπετσαρία στον τοίχο ενός καφέ ή ενός έντονα χρωματικού background σε βίντεο του TikTok, αλλά όχι και ένα καλλιτεχνικό έργο που στέκει από μόνο του!
Για να μπούμε κυριολεκτικά μέσα στον κόσμο ενός έργου τέχνης ή ενός καλλιτέχνη σίγουρα είναι αστείο να πιστεύουμε ότι γίνεται απλά ξαπλώνοντας μέσα σε μια τρισδιάστατη απεικόνισή του.
