Γράφει ο Χρήστος Θεοδωρόπουλος*
Η trap είναι ένα μουσικό υποείδος που τα τελευταία χρόνια έχει μια ανοδική πορεία και απήχηση στην Ελλάδα, με σημαντική επιρροή στους νέους και ειδικά στους εφήβους. Σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους, η μουσική αποτελεί ένα εγγενές χαρακτηριστικό του ανθρώπου ως κομμάτι της φύσης του. Η μουσική που επιλέγουμε να ακούσουμε δεν αποτελεί απλώς ένα σημαντικό κομμάτι της παρουσίασής μας για το ποιοι θέλουμε να γίνουμε, αλλά για το ποιοι είμαστε.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η σύγχρονη trap σε ένα μεγάλο βαθμό της προβάλλει το χρήμα, τα ναρκωτικά, την κατοχή όπλων και τον σεξισμό. Είναι η μουσική, όμως, που προκαλεί την κατάρρευση των κοινωνικών ηθών ή μήπως τα συγκεκριμένα ζητήματα έχουν μεγάλη απήχηση επειδή αντανακλούν το σύγχρονο σύστημα αξιών που επικρατεί στην κοινωνία; Διαπιστώνεται, πάντως, η τάση σε αρκετούς ανθρώπους να επιζητούν εύκολη κοινωνική ανέλιξη μέσω της απόκτησης κύρους, γοήτρου και χρήματος.
Αν παρατηρήσουμε όλα αυτά σε ένα δεύτερο επίπεδο, η σύγχρονη trap παρουσιάζει κάτι που υπάρχει στις αντιλήψεις σημαντικής μερίδας της κοινής γνώμης, αλλά ποτέ δεν έχει ειπωθεί ξεκάθαρα.
Όπως ανέφερα και παραπάνω, οι νέοι αποτελούν τον κύριο αποδέκτη της trap μουσικής. Μέσω της κοινωνικοποίησης, το άτομο μαθαίνει και εσωτερικεύει τα στοιχεία του πολιτισμού της κοινωνίας μέσα στην οποία ζει, και έτσι διαμορφώνει τη δική του προσωπικότητα και εντάσσεται στις διάφορες ομάδες. Τα παιδιά αρχίζουν να γνωρίζουν την κοινωνική τους υπόσταση από μικρή ηλικία και ξεκινούν να αναζητούν ομάδες για να ενταχθούν, και μέσω του μιμητισμού δύνανται να καλλιεργούν κοινωνικές αξίες και πρότυπα συμπεριφοράς. Η μουσική διαδραματίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην κατασκευή, διαμόρφωση, αλλά και διατήρηση της ταυτότητας (ατομικής ή συλλογικής) από οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα, καθώς παρείχε και παρέχει έναν τρόπο για τον καθορισμό του ατόμου που ανήκει ή συνδέεται με μια συγκεκριμένη ομάδα και τον καθορισμό των άλλων που ανήκουν σε άλλες ομάδες ξεχωριστές από τη δική του. Η μουσική μπορεί να είναι από τις πιο ισχυρές και γεμάτες νόημα δραστηριότητες ως προς τη δημιουργία μιας ισχυρής ταυτότητας. Ένας έφηβος επιλέγει πώς θα δράσει βάσει οικογενειακών, κοινωνικών και πολιτισμικών παραγόντων. Αν οι παραπάνω παράγοντες δεν είναι υποστηρικτικοί στο να δημιουργηθεί μια δυνατή προσωπικότητα, τότε υπάρχει σημαντική πιθανότητα ο έφηβος να κρυφτεί μέσα στη μάζα.
Η trap εκφράζει κυρίαρχες τάσεις της κοινωνίας. Η πατριαρχία, η οπλοκατοχή, η βία, το εύκολο χρήμα, τα ναρκωτικά και ο σεξισμός αποτελούν βασικές θεματικές στους στίχους των τραγουδιών της, γεγονός που δημιουργεί ανησυχία για το πώς μπορεί να επηρεάσει τις συμπεριφορές και τις σχέσεις των νέων ανθρώπων που παρακολουθούν αυτό το είδος μουσικής. Επιπλέον, μέσα από τον κακοποιητικό λόγο συντηρούνται οι κοινωνικές ανισότητες, οι οποίες ούτως ή άλλως υπάρχουν στην κοινωνία μας και προβάλλονται έμφυλα στερεότυπα, τα οποία υποβαθμίζουν τον ρόλο της γυναίκας.
Απ’ όλα αυτά που αναφέρουμε μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η trap αποτελεί ένα είδος μουσικής που δύναται να προκαλέσει αρνητικές επιρροές στους νέους. Κάθε είδος μουσικής είναι κι αυτό προϊόν της κουλτούρας της κοινωνίας που το παράγει. Δεν ξέρω κατά πόσο βοηθητικό είναι να επικεντρωθούμε απόλυτα στην trap μουσική και να στοχοποιήσουμε τη νεολαία που είναι και αποδέκτης αυτής. Είναι σαν να κοιτάμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος.
Η κοινωνία μας νοσεί, και αυτό αποδεικνύεται με την έξαρση της βίας σε όλα τα επίπεδα, τις δεκάδες γυναικοκτονίες που συμβαίνουν, και φυσικά την κλιμάκωση των κοινωνικών ανισοτήτων κ.ά. Η μουσική αποτελεί ένα κομμάτι της κοινωνίας και επηρεάζεται απ’ αυτήν. Δε γνωρίζουμε πραγματικά πώς αυτά τα ερεθίσματα θα επιδράσουν στους νέους, γι’ αυτό οφείλουμε να είμαστε κοντά τους και να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες τους. Να προσπαθούμε να καταλάβουμε τι θέλουν να μας πουν, χωρίς να είμαστε αφοριστικοί.
Όλα αυτά που διαδραματίζονται αποτελούν μια ευκαιρία για κοινωνική αλλαγή. Είναι μια πρόκληση για την αποδόμηση μιας σαθρής νοοτροπίας και συμπεριφοράς και την ανάδειξη μιας υγιούς συλλογικής συνείδησης, η οποία θα μας βοηθήσει να πάμε μπροστά και να προοδεύουμε, στηριζόμενοι σε υγιή κοινωνικά πρότυπα. Μπορούμε να μάθουμε απ’ όλα αυτά και να προχωρήσουμε στη διαμόρφωση άλλων νοοτροπιών, οι οποίες θα μας βοηθήσουν στη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα.
* Ο Χρήστος Θεοδωρόπουλος είναι κοινωνιολόγος MSc.
