Μετά την ανακάλυψη των κοιτασμάτων του Πρίνου, αργού πετρελαίου, και Νοτίου Καβάλας, φυσικού αερίου, το 1973, από την αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία Oceanic, η εκμετάλλευση πέρασε στην καναδική εταιρεία North Aegean Petroleum Co. (NAPC). Αρχικά η εταιρεία παρήγαγε 25.000 βαρέλια ημερησίως που κάλυπταν το 1/4 των ημερήσιων αναγκών της Ελλάδας. Ταυτόχρονα η ίδια εταιρεία έκανε έρευνα ανατολικά της Θάσου, όπου ανακάλυψε και άλλους 6 στόχους (εικόνα 1).
Αυτή η περιοχή σήμερα ανήκει κατά 75% στην καναδική Calfrack (Calgary Fracking Co.) και κατά 25% στα ΕΛ.ΠΕ. Αυτά τα 6 κοιτάσματα εκτιμάται ότι έχουν 1,5 δισ. βαρέλια αργού πετρελαίου, που θα μας έδιναν μια ημερήσια παραγωγή των 150.000 βαρελιών, με θέσεις εργασίας στον πρωτογενή τομέα 5.000 ατόμων και στον δευτερογενή 15.000 ατόμων - σύνολο 20.000 άτομα.
Στις αρχές του 1988 άρχισε η παραγωγή αργού πετρελαίου από το κοίτασμα East Thassos (εικόνα 1), η οποία διακόπηκε μετά από τη συμφωνία Α. Παπανδρέου-Τ. Οζάλ στο Νταβός τον χειμώνα του 1988. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν αυτός που έλεγε, όταν ήταν στην αντιπολίτευση, «βουλιάξτε το τουρκικό ερευνητικό σκάφος “Hora”». Βεβαίως η ζημιά που έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου στην Ελλάδα, με τη μη εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων πέραν των 6 μιλίων, ήταν πολύ μεγάλη, γεγονός που το αναγνώρισε με τη φράση «Mea culpa». Το κακό όμως είχε γίνει... Αντί να παράγουμε ημερησίως 175.000 βαρέλια που κάλυπταν τις τότε ανάγκες της Ελλάδας, περιοριστήκαμε στα 25.000 βαρέλια ημερησίως. Και όχι μόνο...
Σταμάτησαν οι έρευνες υδρογονανθράκων και περιορίστηκαν μόνο μέσα στον Θερμαϊκό Κόλπο, όπου έγιναν επί ημερών Π. Σιβένα, διευθύνοντα συμβούλου της ΔΕΠ-ΕΚΥ την εποχή εκείνη. Έγιναν 5 γεωτρήσεις στον Θερμαϊκό Κόλπο και μία στην Άρτα, στη Δυτική Ελλάδα. Ο Π. Σιβένας μού έδωσε δείγματα από όλες τις γεωτρήσεις, τα οποία μελετήσαμε με τον δρ. Θ. Γιεντζή, σήμερα διευθυντή της Core Lab, Houston, Texas. Στη μελέτη που δώσαμε στη ΔΕΠ-ΕΚΥ γνωστοποιήσαμε ότι στον Θερμαϊκό Κόλπο δεν υπάρχει μητρικό πέτρωμα γένεσης υδρογονανθράκων, άρα οι ποσότητες του φυσικού αερίου που μπορεί να υπάρχουν στους ψαμμιτικούς ταμιευτήρες είναι αβιογενούς προέλευσης και προέρχονται από την ηφαιστειακή δραστηριότητα που υπάρχει κάτω από τον πυθμένα του Θερμαϊκού. Αυτό το έχει υποδείξει ο καθηγητής Α. Ζεληλίδης.
Εκείνο όμως που μας έκανε τρομερή εντύπωση είναι η διαπίστωση ότι η γεώτρηση στο γεωσύγκλινο του Αγίου Γεωργίου στη νεροτριβιά της Άρτας είχε ένα μητρικό πέτρωμα πάχους 410 μέτρων, που στην κυριολεξία “ξερνούσε” πετρέλαιο. Η ανθρακοπετρογραφία έδειξε ότι ο οργανισμός που έδινε τόσο πολύ πετρέλαιο προερχόταν από το φίκο Tasmanales, το οποίο είχε ενταφιαστεί σε ασβεστολιθικά πετρώματα πλούσια σε πεντοξείδιο του φωσφόρου. Αυτά τα μητρικά πετρώματα παράγουν το καλύτερο αργό πετρέλαιο στον κόσμο, διότι έχουν κυρίως αλειφατικές και κυκλοαλειφατικές ενώσεις με αρκετές αρωματικές ενώσεις με πολύ λίγα ασφαλτένια και ενώσεις αζώτου και θείου. Η παραγωγή αυτού του τύπου πετρελαίου, που υπάρχει στον νομό Άρτας, έχει αξία σε σημερινές τιμές 71 δολάρια/βαρέλι έως 72 δολάρια/βαρέλι. Είναι η περιοχή που πριν λίγες ημέρες εγκατέλειψαν τα ΕΛ.ΠΕ. Είναι η περιοχή που ο καθηγητής Α. Ζεληλίδης μαζί με τους συνεργάτες του λένε ότι έχει πολύ πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Την εργασία τους τη δημοσίευσαν το 2003 στο επιστημονικό περιοδικό “Canadian Science of Petrοleum Geology”.
Το έργο του κυρίου Π. Σιβένα συνέχισε η κυρία Τ. Φωκιανού, η οποία έδωσε έμφαση στο Ιόνιο και τη Δυτική Ελλάδα. Κάνει γεωφυσικές έρευνες δυτικά της Κέρκυρας και ανακαλύπτει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου “Πύρρος” και “Αχιλλέας” στο Ιόνιο. Ταυτόχρονα η British Gas (BG) ανακαλύπτει αργό πετρέλαιο, 60 εκατ. βαρέλια, και φυσικό αέριο, 2,5 τρισ. κυβ. πόδια, βορείως των Ιωαννίνων. Είναι η εταιρεία στην οποία δούλευε ο Α. Μαυροματίδης επί 5 χρόνια. Επίσης η αμερικανική Triton ανακαλύπτει το κοίτασμα πετρελαίου στον Πατραϊκό Κόλπο με ποσότητες που υπερβαίνουν τα 250 εκατ. βαρέλια, ενώ ήδη γνωρίζουμε από το 1985 ότι στο Κατάκολο υπάρχουν 17 εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου.
Το μήνυμα είναι σαφές. Στη Δυτική Ελλάδα έχουμε κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Έχουμε το λιγότερο 325 εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου, δηλαδή δύο Πρίνους. Επιπροσθέτως η ΔΕΠ-ΕΚΥ, με διευθύνουσα σύμβουλο την κυρία Τ. Φωκιανού, συμμετέχει στο πρόγραμμα IME.RSE μαζί με δύο αγγλικά πανεπιστήμια, ένα εκ των οποίων είναι το Imperial College, το γαλλικό Πανεπιστήμιο “Marie Curie”, το γερμανικό Πανεπιστήμιο του Κίελου και τον διάσημο γεωλόγο J. Mascle. Στόχος η μελέτη της Μεσογειακής Ράχης (Mediterranean Ridge), όπου πολύ πιθανόν να υπάρχουν κοιτάσματα βιογενούς φυσικού αερίου. Μέσα σε απίστευτο μικρό χρόνο η κυρία Β. Παπανδρέου διώχνει την κυρία Τ. Φωκιανού, κλείνει τη ΔΕΠ-ΕΚΥ που είχε δημιουργηθεί επί Κ. Καραμανλή, και μεταφέρει όλους τους επιστήμονες στα νεοδημιουργηθέντα ΕΛ.ΠΕ. με ρητή εντολή να μην κάνουν έρευνα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα. Αφήνω κατά μέρος τη σκανδαλώδη πώληση των τριών διυλιστηρίων, Ασπροπύργου, Θεσσαλονίκης και Σκοπίων, στα ΕΛ.ΠΕ. με τιμή του 1 δολαρίου.
Μετά, σε λιγότερο του ενός έτους του κλεισίματος της ΔΕΠ-ΕΚΥ, υπογράφεται η σκανδαλώδης αποικιοκρατική συμφωνία, διάρκειας 40 ετών, μεταξύ του ελληνικού κράτους και της Gazprom, για την προμήθεια φυσικού αερίου μέχρι το 2027 σε τιμές που είναι πολύ μεγαλύτερες από τις διεθνείς τιμές. Αυτή την αποικιοκρατική σύμβαση αρνήθηκε να την υπογράψει ο Αν. Πεπονής και για αυτό τον εξαφάνισαν από την πολιτική σκηνή. Το ίδιο έπαθε το 1992 και ο έξοχος πολιτικός Στ. Δήμας. Δεν υπέγραφαν αποικιοκρατικές συμφωνίες. Την ίδια πολιτική ακολούθησαν και όλοι οι ΥΠΕΚΑ επί πρωθυπουργίας Κ. Καραμανλή. Μάλιστα, ο Δ. Σιούφας έβγαλε και ένα νόμο υπέρ της Ρωσίας - αφήνω κατά μέρος τον αγωγό Μπουργκάζ-Αλεξανδρούπολη. Ο νόμος έλεγε ότι η τιμή τού εκ Ρωσίας προμηθευόμενου φυσικού αερίου, εκπεφρασμένου ανά Gj, θα είναι μικρότερη κατά 10% από αυτή της αντίστοιχης τιμής του 1 Gj του αργού πετρελαίου. Όλοι χαρήκαμε, αλλά κανένας δεν κατάλαβε τη δεύτερη παγίδα που ευνοούσε την τιμή του εισαγόμενου ρωσικού φυσικού αερίου. Για να καταλάβουμε: Αν η τιμή του αργού πετρελαίου, που έχει 6,1 Gg, είναι 69 δολάρια/βαρέλι, τότε το 1 Gg του πετρελαίου στοιχίζει 11,75 δολάρια. Το 10% αυτής της τιμής είναι 1,11 δολ. Δηλαδή εμείς οι Έλληνες θα πληρώνουμε το εισαγόμενο ρωσικό φυσικό αέριο το πολύ 10,64 δολ./Gj όταν η διεθνής τιμή του είναι 8 δολ./Gj. Με απλά λόγια, οι Έλληνες θα πληρώνουμε από το 2003 μέχρι το 2027 το εισαγόμενο φυσικό αέριο κατά 24,8% περισσότερο από τις διεθνείς τιμές.
Αν χρησιμοποιούσαμε το κρητικό φυσικό αέριο, 7 δολ./Gj, τότε θα πληρώναμε 34% λιγότερο από την τιμή που μας επέβαλε ο Δ. Σιούφας, δηλαδή από τα 10,64 δολ./Gj. Να γιατί πήρε ο Δ. Σιούφας και εύφημο μνεία από τον πρόεδρο Β. Πούτιν της Ρωσίας. Νομίζω ότι του απέμεινε και το βραβείο Λένιν.
Από το 2003 μέχρι το 2009 η νορβηγική γεωφυσική εταιρεία TGS-NOPEC προσπαθούσε με επιμονή να συναντήσει όχι μόνο τον Δ. Σιούφα αλλά και τον κύριο Κ. Χατζηδάκη, για να τους ενημερώσει για την ύπαρξη πολύ μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου νοτιοανατολικά της Ιεράπετρας και κοντά στο σημείο που σήμερα έχουμε προστριβές με την Τουρκία λόγω του τουρκολιβυκού συμφώνου. Δυστυχώς όλες οι προσπάθειες της νορβηγικής εταιρείας TGS-NOPEC πήγαν στον βρόντο. Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα...
Το 2005 ανακαλύπτεται από τους καθηγητές Α. Ζεληλίδη, Ε. Μανουτσόγλου και Ν. Πασαδάκη ένα μικρό κοίτασμα βιογενούς φυσικού αερίου στο Αρκαλοχώρι του νομού Ηρακλείου. Επί δύο μέρες έβγαινε φυσικό αέριο. Η αντίδραση του Δ. Σιούφα (τότε ΥΠΕΚΑ) ήταν άμεση. Εντολή στο ΙΓΜΕ Ρεθύμνου να κλείσει άμεσα η γεώτρηση με χιλιάδες τόνους τσιμέντου.
Το 2010 γίνεται μια σημαντική αλλαγή με την άνοδο της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου. Στο ΥΠΕΚΑ τοποθετείται η κυρία Τ. Μπιρμπίλη υπουργός, με υφυπουργό τον καθηγητή Ι. Μανιάτη. Η κυρία Τ. Μπιρμπίλη ως περιβαλλοντολόγος δε θέλει την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων, ενώ ο καθηγητής Ι. Μανιάτης περιμένει την κατάλληλη ευκαιρία για να προωθήσει το όνειρο της αξιοποίησης των υδρογονανθράκων. Αυτό έρχεται στις 4 Ιανουαρίου του 2011.
Στο Όσλο της Νορβηγίας ο τότε πρωθυπουργός της Νορβηγίας και νυν γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, J. Stoltenberg, μετά το πέρας της συνόδου που είχαν τα σοσιαλιστικά κόμματα της Ευρώπης στη Νορβηγία, ο J. Stoltenberg απομονώνει τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου και του λέει κατηγορηματικά: «Γιώργο, αν θέλεις να ξεφορτωθείς το τεράστιο δημόσιο χρέος των 320 δισ. ευρώ, σε συμβουλεύω να αξιοποιήσεις τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που βρίσκονται δυτικά, νοτιοδυτικά, νότια και νοτιοανατολικά της Κρήτης». Προφανώς ο Νορβηγός πρωθυπουργός είχε ενημερωθεί από τις δύο νορβηγικές γεωφυσικές εταιρείες, TGS-NOPEC και PGS, για τον τεράστιο πλούτο που υπάρχει στη νότια Κρήτη.
Απαντά ο δικός μας πρωθυπουργός: «Μα, εμείς έχουμε κοιτάσματα υδρογονανθράκων μόνο στο Ιόνιο και τη Δυτική Ελλάδα».
Ανταπάντηση του J. Stoltenberg: «Εγώ, Γιώργο, μιλώ για νότια Κρήτη». Αυτή τη στιχομυθία τη “συλλαμβάνει” ο καθηγητής I. Μανιάτης και για να επιβεβαιωθεί για τον τεράστιο πλούτο που υπάρχει νότια της Κρήτης στέλνει αμέσως δύο πολύ έμπιστους επιστήμονες, τον Α. Αγγελόπουλο, πρόεδρο των Ελλήνων γεωλόγων, και τον I. Γρηγορίου, διευθυντή Έρευνας Υδρογονανθράκων των ΕΛ.ΠΕ., στο Stavanger της Νορβηγίας, για να πάρουν πληροφορίες από τις νορβηγικές γεωφυσικές εταιρείες TGS-NOPEC και PGS. Η πρώτη γεωφυσική εταιρεία είναι αυτή που επί 6 χρόνια ενοχλούσε τους υπουργούς ΠΕΚΑ της κυβέρνησης K. Καραμανλή - “για ποιον χτυπά η καμπάνα” - ότι υπάρχουν τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου νοτιοανατολικά της Κρήτης.
Η εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, κατά τον J. Stoltenberg, θα μας έβγαζε από το χρέος και δε θα υπογράφαμε τα επαίσχυντα μνημόνια. Ναι, και σήμερα δε θα υπήρχε και το θέμα του τουρκολιβυκού συμφώνου. Τα στοιχεία που έφεραν πίσω από τη Νορβηγία οι δύο απεσταλμένοι τα αξιοποίησε ο καθηγητής και υφυπουργός Ενέργειας I. Μανιάτης.
Στις 21 Μαΐου του 2011 γίνεται στην Αθήνα ένα συνέδριο του “Economist” με θέμα τα ενεργειακά της Ελλάδας. Σε αυτό το συνέδριο παρουσίασε εργασίες ο καθηγητής Α. Ζεληλίδης με θέμα τις περιοχές που έχουν υδρογονάνθρακες κάτω από την Κρήτη βάσει του διδακτορικού που εκπόνησε ο δρ. Ά. Μαραβέλιας. Ο δρ. K. Νικολάου δείχνει την περιοχή νότια του νομού Λασιθίου όπου υπάρχουν πολύ πιθανά αποθέματα κοιτάσματα υδρογονανθράκων βάσει των μελετών Γάλλων. Τελικά εγώ έδωσα και έναν χάρτη όπου θα πρέπει να υπάρχουν κοιτάσματα υδρογονανθράκων σε Ιόνιο και Κρήτη (εικόνα 2), βασιζόμενος στις τοποθεσίες των λασποηφαιστείων και ότι στο σημείο αυτό υπάρχουν οι συγκλίνουσες λιθοσφαιρικές πλάκες, της Αφρικανικής με την Αιγιακή, που εφιππεύει την Αφρικανική.
Στις 7 Ιουνίου του ιδίου έτους, δηλαδή σε 17 μέρες μετά το συνέδριο του “Economist”, βγάζει ο καθηγητής I. Μανιάτης χάρτη με έκταση 220 χιλιάδων χιλιομέτρων, σχεδόν διπλάσια της χερσαίας Ελλάδας, για έρευνα προς εντοπισμό υδρογονανθράκων σε Ιόνιο και Κρήτη (εικόνα 3). Επίσης το περιοδικό “Economist” με προσκαλεί να δώσω ακόμα μια διάλεξη στη Λευκωσία τον Νοέμβριο του 2011. Εκεί κάνω μνεία για τη σημασία που έχει η ιδέα του Ισραηλινού πρωθυπουργού Mπ. Νετανιάχου για να κατασκευαστεί ένας αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου που θα βρεθεί στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, ιδέα την οποία συζήτησε ο Mπ. Νετανιάχου με τον τότε πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου τον Αύγουστο του 2010 σε ένα ταξίδι ινκόγκνιτο που έκαναν για δύο μέρες στο Νότιο Αιγαίο. Η παρουσίαση αυτής της ιδέας έτυχε χλευασμού εκτός από ένα μηχανικό της ΔΕΠΑ ονόματι Κ. Καραγιαννάκο. Τόσο αυτός, όσο και ο πρόεδρος της ΔΕΠΑ Θ. Κιτσάκος και ο Δ. Μανώλης πίστεψαν στο όνειρο. Και το έκαναν πράξη. Και με την κατασκευή του EastMed, όχι μόνο αναβαθμίστηκε γεωπολιτικά η Ελλάδα, αλλά δημιουργήθηκε και το East Med Gas Forum με έδρα το Κάιρο της Αιγύπτου.
Εικόνα 1. Τα 6 κοιτάσματα αργού πετρελαίου ανατολικά της Θάσου στο Θρακικό Πέλαγος με αποθέματα άνω του 1.5 δισ. βαρελιών. Την εκμετάλλευση την απεμπόλησε το 1988 ο τότε πρωθυπουργός Α. Παπανδρέου. Τα κοιτάσματα αυτά ανήκουν στην καναδική εταιρεία Calfrac, 75%, και τα ΕΛ.ΠΕ., 25%. 
Εικόνα 2. Έκταση που πίστευα ότι θα υπάρχουν κοιτάσματα υδρογονανθράκων λόγω της ύπαρξης πολύ μεγάλου αριθμού λασποηφαιστείων και της σύγκλισης της Αφρικανικής λιθοσφαιρικής με την Αιγιακή, νοτίως της Κρήτης. Παρουσίασή μου στο συνέδριο του “Economist”, στις 21 Μαΐου 2011, στο Λαγονήσι Αττικής.
Εικόνα 3. Όρια της περιοχής γεωφυσικής έρευνας που βασίζεται στην αρχή της μέσης γραμμής/γραμμή ίσης απόστασης μεταξύ όλων των περιοχών των εμπλεκόμενων κρατών. International Public Invitation for the participation in Non-Exclusive Seismic Survey on the Continental shelf of Western and Southern Greece. June 7, 2011, www.maniatisy.gr/index.php
Ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΜΑΝΙΑΤΗ
Το ενδιαφέρον Γάλλων και Αμερικανών για τον αμύθητο ελληνικό πλούτο
Στον διαγωνισμό που προκήρυξε ο υφυπουργός ΠΕΚΑ Ι. Μανιάτης προσέρχονται 8 γεωφυσικές εταιρείες. Τελικά ο υπουργός Ι. Μανιάτης, που αναβαθμίστηκε από υφυπουργός σε υπουργό, επιλέγει τη νορβηγική γεωφυσική εταιρεία PGS. Η αρχική συμφωνία μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και PGS ήταν να κάνει τις μη αποκλειστικές γεωφυσικές έρευνες σε Ιόνιο και Κρήτη σε λιγότερο από 40 μέρες με κόστος 40 εκατομμυρίων δολαρίων. Έτσι άρχισαν οι γεωφυσικές έρευνες στις 23 Νοεμβρίου του 2013, με προβλεπόμενο τέλος των ερευνών στις 30 Δεκεμβρίου.
Στις 27 Δεκεμβρίου παρεμβαίνει - ποιος άλλος; - η Τotal, η οποία καταβάλλει άλλα 30 εκατομμύρια δολάρια, ζητώντας να επικεντρώσει τις γεωφυσικές έρευνες αποκλειστικά και μόνο δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Έτσι οι γεωφυσικές έρευνες κράτησαν μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου. Οι Γάλλοι εργάζονται δυτικά, νοτιοδυτικά, νότια και νοτιοανατολικά της Κρήτης από το 1972 με στόχο να εντοπίσουν κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Οι πρώτες εργασίες έγιναν από τους καθηγητές Le Pichon και D’ Angellier το 1972. Ο Le Pichon ήταν ο εξεταστής του διδακτορικού που πήρε ο Ι. Μπασιάς από το Πανεπιστήμιο “Marie Curie”. Εδώ κάνω και άλλη μία προσθήκη: Δεν ήταν μόνο οι Γάλλοι που ενδιαφερόντουσαν για τα κοιτάσματα της Κρήτης. Ήταν και οι Αμερικανοί. Από το 1968 μέχρι το 2015 το National Science Foundation, USA, χρηματοδότησε το Scripps Oceanographic Institute, La Jolla Campus, University of California, να ερευνήσει τη Μεσογειακή Ράχη. Το Scripps Oceanographic Institute ναυλώνει για 45 χρόνια το ωκεανογραφικό πλοίο “Glomar Challenger” για έρευνες στη νότια Κρήτη και Κύπρο. Δούλεψαν πάνω από 3.000 ξένοι επιστήμονες και μόνο μία Ελληνίδα, η δρ. Χ. Ιωακείμ, παλαιοντολόγος του ΙΓΜΕ. Δημοσιεύτηκαν χιλιάδες εργασίες και ταυτόχρονα έγιναν και 9 γεωτρήσεις μήκους 4.500 μέτρων η κάθε μία: 5 γεωτρήσεις έγιναν δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης και 4 γεωτρήσεις στην Κύπρο, στο σημερινό μπλοκ 6 της κυπριακής ΑΟΖ. Τα καρότα των 9 γεωτρήσεων φυλάγονται στα μουσεία πυρήνων των Scripps Oceanographic Institute, Πανεπιστήμιο Texas A&M, και Columbia University.
Όλοι γνωρίζουν τον αμύθητο πλούτο που υπάρχει κάτω από την Κρήτη, πλην Ελλήνων. Οι εργασίες όλων των επιστημόνων, Γάλλων, Αμερικανών, Γερμανών, Ιταλών, Άγγλων, Σκωτσέζων, Ολλανδών, που ασχολήθηκαν με τη γεωλογία και τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων που υπάρχουν κάτω από την Κρήτη, αναφέρονται στα πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών, όταν οι A. Brunetton, Ηλ. Κονοφάγος και Αντ. Φώσκολος έδωσαν διάλεξη στις 25 Απριλίου του 2012.
Οι γεωφυσικές έρευνες στέφονται από μεγάλη επιτυχία. Ο πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς βγάζει ανακοίνωση από το Μαξίμου λέγοντας ότι «θα εκμεταλλευτούμε τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων που βρίσκονται δυτικά, νοτιοδυτικά και νότια της Κρήτης. Όσα βρίσκονται στο τριεθνές σημείο Ελλάδας-Ιταλίας-Λιβύης θα τα εκμεταλλευτούμε με σύζευξη», διότι η de facto ΑΟΖ που χάραξε ο υπουργός ΠΕΚΑ Ι. Μανιάτης δε συμπίπτει με το FIR Αθηνών. Άρα τα ελικόπτερα που θα μεταφέρουν τον γεωτρητικό εξοπλισμό σε αυτά τα κοιτάσματα θα πρέπει να πάρουν άδεια από την κυβέρνηση της Μάλτας, στο FIR της οποίας ευρίσκονται τα κοιτάσματα νοτιοδυτικά του νομού Χανίων. Επίσης ο υπουργός ΠΕΚΑ Ι. Μανιάτης στέλνει προς έγκριση στην Ε.Ε. τα 20 οικόπεδα που θα βγουν σε διαγωνισμό για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Στα τέλη Αυγούστου έρχεται η έγκριση από την Ε.Ε.
Αρχές Σεπτεμβρίου η συγκυβέρνηση Αντ. Σαμαρά-Ευ. Βενιζέλου-Φ. Κουβέλη αρχίζει να παραπαίει. Έχει δοθεί εντολή από κάποιον, ο κύριος Φ. Κουβέλης να άρει τη στήριξή του στη συγκυβέρνηση. Οι Αντ. Σαμαράς και Ευ. Βενιζέλος αντιπροτείνουν στον κύριο Φ. Κουβέλη να τον προωθήσουν για πρόεδρο της Δημοκρατίας, δηλαδή να γίνει ο πρώτος πολίτης της χώρας με ετήσιο μισθό 400.000 ευρώ για 5 χρόνια. Ο κύριος Φ. Κουβέλης αρνείται και ακολουθεί το παράδειγμα της κυρίας Β. Παπανδρέου. Πέφτει η κυβέρνηση Αντ. Σαμαρά-Ευ. Βενιζέλου και εκδιώκεται ο υπουργός ΠΕΚΑ Ι. Μανιάτης. Για δεύτερη φορά σταματά η αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου της Ελλάδας, ακριβώς όπως έλεγε ο J. Stoltenberg ότι υπάρχει, από εξωκοινοβουλευτικούς παράγοντες. Η αξιοποίησή του θα οδηγούσε στην ανάσταση της ελληνικής οικονομίας, την απόσβεση του δημόσιου χρέους, τη δημιουργία εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας, κ.ο.κ.
Ο πλούτος της υπεράκτιας Κρήτης
Το 2015 αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας ο ΣΥΡΙΖΑ και διορίζει στο ΥΠ.ΕΝ. τον κύριο Παναγιώτη Λαφαζάνη. Ο κύριος Π. Λαφαζάνης ήθελε να αναζωπυρώσει την ιδέα της κατασκευής του South Stream ούτως ώστε η Ρωσία να στείλει το φυσικό της αέριο στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Δε γνωρίζω αν ο κύριος Παναγιώτης Λαφαζάνης ζει στην Ελλάδα. Εδώ δε μας αφήνουν να βγάλουμε το δικό μας φυσικό αέριο για να το στείλουμε στην Ευρώπη, ακόμη και σήμερα, και θα άφηναν το ρωσικό φυσικό αέριο να πάει στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας;
Και βεβαίως αντικαταστάθηκε από τον Πάνο Σκουρλέτη, ο οποίος και αυτός είχε παρεμφερείς ιδέες. Θα έφερνε στην Ελλάδα φυσικό αέριο από το Ιράν και πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα. Και βεβαίως και αυτός αντικαταστάθηκε. Πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα και όχι από τη Σαουδική Αραβία.
Έτσι χάσαμε 2,5 χρόνια από την έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων από τα ελληνικά κοιτάσματα. Πριν μεταβεί σε άλλο υπουργείο ο κύριος Πάνος Σκουρλέτης κάνει κάτι απρόσμενο. “Ανασταίνει” την ΕΔΕΥ και διορίζει τον Ιωάννη Μπασιά ως πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της ΕΔΕΥ. Απίστευτο και όμως αληθινό, και μάλιστα τον στηρίζει και ο επόμενος ΥΠ.ΕΝ., καθηγητής Γιώργος Σταθάκης.
Ο κύριος Ι. Μπασιάς, με τους συνεργάτες του, πρώτον μειώνει τον αριθμό των θαλασσίων οικοπέδων, αλλά αυξάνει πάρα πολύ την επιφάνειά τους για να προσελκύσει τις πετρελαϊκές εταιρείες. Τα 9 οικόπεδα νότια της Κρήτης γίνονται 4 με συνολική επιφάνεια 144.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Δεύτερον, επεξεργάζεται τα γεωφυσικά της PGS και δείχνει την πληθώρα των στόχων και τέλος διαφημίζει στην Ευρώπη και σε όλο το κόσμο τους στόχους και τον πλούτο που έχει η Ελλάδα σε υδρογονάνθρακες (εικόνα 4).
Ένα θέμα πολύ σημαντικό που διέφυγε της προσοχής όλων είναι ότι ο διευθυντής Γεωφυσικής Έρευνας της Dr. J.Robinson, όταν έκανε τη γεωφυσική σάρωση κατ’ εντολή της Total, εισήλθε, κατ’ ανάγκη, στην ΑΟΖ της Λιβύης και εκεί ανακάλυψε δύο κυκλώπειους κοραλλιογενείς στόχους (εικόνα 5). Έτσι μόλις τελείωσε την έρευνά του στην Ελλάδα παραιτήθηκε και πήγε στην αμερικανική γεωφυσική εταιρεία ΙΟΝ, που κάνει έρευνες για εντοπισμό κοιτασμάτων φυσικού αερίου στον κόλπο της Σύρτης. Αν αυτοί οι κοραλλιογενείς ύφαλοι έχουν την ίδια αναλογία θαλασσινού νερού προς βιογενές αέριο όπως έχει το κοίτασμα Ζορ, τότε η περιοχή δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης πρέπει να έχει αμύθητες ποσότητες φυσικού αερίου που μπορεί να υπερβαίνουν κατά πολύ τα 10 τρισ. m3. Για να γίνουν εκμεταλλεύσιμα τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Λιβύης, θα πρέπει να χαραχθεί η de Jure ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης. Το μπαλάκι είναι στη Λιβύη.
Επίσης, κατά ίδιο χρονικό διάστημα, 2016 έως το 2018, αναλαμβάνουν το θέμα της έρευνας προς εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων των ΕΛ.ΠΕ. δύο λαμπροί επιστήμονες. Οι κύριοι Ε. Τσοτσορός και Γ. Στεργιούλης. Ο τελευταίος έρχεται σε επαφή με την Exxon-Mobil και έτσι τα ΕΛ.ΠΕ. συνεργάζονται με την Exxon-Mobil και την Total για την έρευνα και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που βρίσκονται δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Το μερίδιό τους, που ανέρχεται στο 20% (αντιστοιχεί βάσει των υπολογισμών μου - θα το αναπτύξω πιο κάτω), ανέρχεται σε περίπου 1,2 τρισ. m3, ήτοι 42.38 τρισ. κυβ. πόδια, που με μια τιμή των 8 δολ./1.000 κυβ. πόδια εκτιμάται σε 339 δισ. δολ. Το μάθημα των Ε. Τσοτσορού και Γ. Στεργιούλη προς τα ΕΛ.ΠΕ. είναι το εξής: Αν έχετε κοιτάσματα που δεν μπορείτε να τα εκμεταλλευτείτε, όπως τους στόχους φυσικού αερίου δυτικά του κόλπου της Κυπαρισσίας που κατά τους γεωλόγους του πετρελαίου, ήτοι τον καθηγητή Α. Ζεληλίδη έχουν κάτι μεταξύ 1 και 1,5 τρισ. m3 φυσικού αερίου, που ισοδυναμούν με 10 δισ. βαρέλια πετρελαίου, τότε συνεργαστείτε με μεγάλες ξένες εταιρείες που έχουν τεχνογνωσία και οικονομική επιφάνεια για να εκμεταλλευτούν τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην υπεράκτια Πελοπόννησο.
Είναι πλέον γνωστό τόσο από την Total, την Exxon-Mobil, τις νορβηγικές PGS, και TGS-NOPEC, και τα ΕΛ.ΠΕ. ότι δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από 3 τρισ. m3 κατά τους Ι. Μπασιά και Η. Κονοφάγο, ενώ εγώ τα εκτιμώ το λιγότερο σε 6 τρισ. m3. Ο λόγος είναι ότι σε μια έκταση των περίπου 40.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην Κύπρο υπάρχουν, κατά την εταιρεία Spectrum, άνω των 3 τρισ. m3 φυσικού αερίου. Άρα στα δύο οικόπεδα που έχει η κοινοπραξία, Total 40%, Exxon-Mobil 40% και ΕΛ.ΠΕ. 20%, με έκταση 80.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, θα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον διπλάσια ποσότητα φυσικού αερίου, ιδιαίτερα αν κανένας λάβει υπόψη του ότι η έκταση των στόχων νότια της Κρήτης είναι τριπλάσια από τους στόχους της Κύπρου. Και βεβαίως υπάρχουν άλλοι 7 στόχοι νότια των νομών Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Λασιθίου, με συνολική έκταση 66.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, όπως επίσης θα υπάρχουν και πολλοί άλλοι στόχοι και στη νέα έκταση, 33.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που αποκτήθηκε μετά τη μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο (εικόνα 6). Στις εκτιμήσεις μου δε συμπεριλαμβάνεται το τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου που περιβάλλει τη Γαύδο, που είναι 4 φορές μεγαλύτερο από το Ζορ, επειδή η περιοχή είναι Natura. Τέλος υπάρχουν και 4 στόχοι δυτικά του κόλπου της Κυπαρισσίας, και αυτοί κοραλλιογενείς ύφαλοι, που η εκμετάλλευσή τους ανήκει στα ΕΛ.ΠΕ. και με απόθεμα φυσικού αερίου άνω του 1,5 τρισ. m3. Αν τα ΕΛ.ΠΕ. συνεργαστούν με κάποια μεγάλη πετρελαϊκή εταιρεία που έχει την τεχνογνωσία και την οικονομική επιφάνεια θα έχουμε τεράστια οφέλη.
Η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, δηλαδή παραγωγή και εξαγωγή προς Ευρώπη και τις ασιατικές αγορές, δεδομένου ότι η ελληνική αγορά είναι κλεισμένη με βάση την αποικιοκρατική σύμβαση που υπέγραψε το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη με τη Ρωσία για 40 χρόνια, ήτοι μέχρι το 2027, και βεβαίως την εισαγωγή του αμερικανικού σχιστολιθικού φυσικού αερίου μέσω Ελλάδας στα Βαλκάνια, θα μας οδηγήσει σε νεκρανάσταση της ελληνικής οικονομίας προσφέροντας στο Ελληνικό Δημόσιο τουλάχιστον 20 δισ. δολ. ετησίως επί 50 χρόνια. Θα παράγουμε και θα εξάγουμε 100 δισ. m3 ετησίως φυσικού αερίου στην Ευρώπη και τις ασιατικές αγορές. Είκοσι δισ. m3 φυσικού αερίου θα διοχετεύονται στην Ευρώπη μέσω αγωγού που θα αναβαθμίσει εκθετικά τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας και 80 δισ. m3 φυσικού αερίου θα πηγαίνουν στις αγορές με πλοία LNG.
Η παραγωγή και εξαγωγή χρυσού από την εταιρεία “Ελληνικός Χρυσός” θα προσφέρει στην Ελλάδα 1 δισ. δολ. ετησίως για 25 χρόνια. Παραγωγή και εξαγωγή - εξωστρέφεια όπως λέει ο επιχειρηματίας Ε. Μυτιληναίος - είναι το ζητούμενο, όπως ακριβώς κάνει ο ίδιος που παράγει και εξάγει ετησίως 800.000 τόνου αλουμίνας και 160.000 τόνους αλουμινίου. Ο τελευταίος δεν παίρνει ρεύμα από τη ΔΕΗ διότι είναι ακριβό, μείγμα του πανάκριβου ρωσικού φυσικού αερίου και της πανάκριβης κιλοβατώρας που παράγουν οι ΑΠΕ. Ο κύριος Ε. Μυτιληναίος έχει δικό του σταθμό ηλεκτροπαραγωγής που βασίζεται στο εισαγόμενο αμερικανικό σχιστολιθικό αέριο. Και παράγουμε και εξάγουμε μάρμαρα 1.500.000 τόνους ετησίως για 2.500 χρόνια και παράγουμε και εξάγουμε νικέλιο, 20.000 τόνους ετησίως, και ψευδάργυρο 12.000 τόνους ετησίως και λευκόλιθο και μπεντονίτη, και... και...
Συμπερασματικά τίθεται το ερώτημα προς την κυβέρνηση: τι σκέπτεται να κάνει, δηλαδή θα αντιμετωπίσει την ανεργία, την υπογεννητικότητα, τη μετανάστευση των Ελλήνων προς το εξωτερικό και το τεράστιο δημόσιο χρέος, 370 δισ. ευρώ, που μεγαλώνει εκθετικά κάθε χρόνο αξιοποιώντας τον πλούτο που έχει η υπεράκτια Κρήτη ή θα βασιστούμε στις ΑΠΕ και τον τουρισμό, κάτι που δεν έχει γίνει εδώ και 10 χρόνια; We are flogging a dead horse, Mr. prime minister. Οι Έλληνες ρωτάνε “Quo vadis Ellada” διότι δεν ξέρουν πού πάμε. Η Ελλάδα ζει από το 1980 με ελεημοσύνες της Ε.Ε. Διασπαθίσαμε 3 πακέτα Ντελόρ, 1 πακέτο Σαντέρ, μεγάλο αριθμό ΠΕΠ, πάρα πολλά ΕΣΠΑ, σύνολο 1 τρισ. 300 δισ. ευρώ, πιστέψαμε στην παγκοσμιοποίηση του Σημίτη, χρεώθηκε το Δημόσιο άλλα 370 δισ. ευρώ… και περιμένουμε ανάπτυξη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αρωγής με τα 70 δισ. ευρώ; Αν δεν παράγουμε και εξάγουμε μέσα σε 50 χρόνια, δεν θα υπάρχει Ελλάδα. “Quo vadis Ellada”;
Εικόνα 5. Οι γιγαντιαίοι κοραλλιογενείς ύφαλοι με αποθέματα βιογενούς φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της Λιβύης που συνορεύουν με τους στόχους βιογενούς αερίου που απαντώνται νοτιοδυτικά της Κρήτης.
Εικόνα 6. Η μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου που μας επιτρέπει να κάνουμε γεωφυσικές έρευνες εντός της ελληνικής ΑΟΖ, σε επιπρόσθετα 33.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (χάρτης Γιάννη Μπασιά).
*Ο Αντώνης Φώσκολος είναι Ομότιμος Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, μέλος της Γεωλογικής Ακαδημίας του Καναδά
Κεντρική φωτογραφία: unsplash
