Είναι μία φράση που την ακούμε τελευταία στο δημόσιο λόγο. Και μάλιστα με αρνητικό τρόπο. Λέμε για παράδειγμα πως :το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς έχει παύσει. Και προσθέτουμε σε αυτήν την πρόταση διάφορους λόγους για τους οποίους έχει παύσει. Ένας λόγος είναι το καπιταλιστικό σύστημα και η νίκη των ελεύθερων αγορών, οι οποίες έχουν δημιουργήσει τεράστιες κοινωνικές ανισότητες μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Ένας άλλος λόγος είναι ο θρίαμβος του Κέντρου ως πολιτική δεξαμενή κτλ. Όποιο λόγο κι αν προσθέσουμε, όλες οι απόψεις συγκλίνουν σε ένα σημείο. Ποιο είναι αυτό?
Η Αριστερά, κατά τη γέννησή της, υπήρξε σαφώς ανώτερη από τη Δεξιά. Εξ' ου και ο όρος πλεονέκτημα. Ως κοινωνικο-πολιτικό σύνολο ιδεών, η Αριστερά υπερτερεί της Δεξιάς. Παρ 'όλα αυτά, η Αριστερά βρίσκεται σ' ένα τέλμα σήμερα, που την έχει βυθίσει σε μια πιο μετριοπαθή κοινωνικο-πολιτική στάση. Αλλά προτού αναφερθώ στο σύγχρονο πρόβλημα της Αριστεράς, θέλω να αναφερθώ στην υπεροχή της.
Η Αριστερά ανέκαθεν είχε ένα κοινωνικό προνόμιο. Ζυμώθηκε μέσα από τα αιτήματα και τις διεκδικήσεις των φτωχών, των εργατών, των εργαζομένων, των ανέργων. Αυτοί ήταν υποστηρικτές της. Οι καταπιεσμένοι αλλά και οι αμερόληπτοι διανοούμενοι είδαν την Αριστερά ως μία προσπάθεια ανάδυσης ενός νέου τρόπου ζωής, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα θα είναι πλήρως σεβαστά. Μιλάμε για μια νέα στάση ζωής που υπαγορεύεται από αγώνες για ένα καλύτερο αύριο ή εάν προτιμάτε ως ένας συλλογικός αγώνας για την κατάκτηση δικαιωμάτων, που επικαλούνταν μόνο οι εύποροι στις δικές τους συνελεύσεις. Αυτό είναι το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς.
Το μεγαλύτερο μέρος μιας κοινωνίας, όσο πλούσιας κι αν είναι, δε θα πάψει ποτέ να μην αποτελείται από τους «μη έχοντες». Και είναι πάγια αυτή η θέση. Δε θα υπάρξει κράτος που οι εύποροι θα είναι περισσότεροι από εκείνους που βρίσκονται σε καθεστώς εργασιακής εξάρτησης. Οι τελευταίοι έχουν κατορθώσει να προσφέρουν στην ανθρωπότητα μέσα από αγώνες επιτεύγματα που δε θα φανταζόταν ποτέ ένας υπήκοος ενός πριγκηπάτου το 14ο αιώνα. Χρειάστηκε χρόνος, αφιέρωση και ζύμωση με τις ιδέες της επανάστασης, του εξισωτισμού και της ελευθερίας. Με το πέρασμα των αιώνων, η Αριστερά απέκτησε δυναμική.
Δυστυχώς, όμως, από την αρχή του 20ου αιώνα παρατηρείται μία τάση απομάκρυνσης των ανθρώπων από τις ιδέες της Αριστεράς. Οι λόγοι είναι πολλοί και διάφοροι. Ένας λόγος είναι η παντοδυναμία του καπιταλιστικού συστήματος που παρά τις αδυναμίες του, δείχνει και συνέχεια και αντοχή στο χρόνο. Ένας άλλος λόγος είναι η μείωση της έντασης «για επανάσταση» και κατ' επέκταση δημιουργίας ενός ειρηνικού κόσμου. Επίσης, σε καμία περίπτωση δε μπορούν να συγκριθούν οι μεγάλοι αριστεροί επαναστάτες, αλλά και διανοούμενοι του 19ου αιώνα, με τους ριζοσπάστες επαναστάτες του 20ου αιώνα, οι οποίοι προέβαλλαν το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης για να εξυπηρετήσουν σκοπιμότητες και συμφέροντα.
Και, πάμε, στη σημερινή κατάσταση. Οι γνήσιοι εκπρόσωποι της Αριστεράς δέχονται επανειλημμένα χτυπήματα. Η αιτία εντοπίζεται στον τρόπο προσέγγισης των πολιτών. Η Αριστερά ήταν αποδεκτή γιατί υλοποιούσε τα αιτήματα των καταπιεσμένων και του απλού λαού. Σήμερα, οι εκπρόσωποι της Αριστεράς δημαγωγούν ασύστολα και παραπλανούν τη συνείδηση των πολιτών, βάζοντας ως προεκλογικές δεσμεύσεις τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Η δημαγωγία έχει φτιάξει αριστερούς ηγέτες που απλά χαϊδεύουν τα αυτιά των μαζών, δείχνοντας απροθυμία να συμμεριστούν τα προβλήματά τους. Η δημαγωγία ποτέ δεν αποτέλεσε όπλο της Αριστεράς. Ο φθηνός λαϊκισμός δεν υπήρξε όχημα διάδοσης αριστερών ιδεών.
Έτσι, ο φτωχός ή μικρο-μεσαίος λαός έχει αποτραβηχτεί από την Αριστερά και έχει κατευθυνθεί προς το κέντρο ή εάν προτιμάτε το φιλελευθερισμό.
Οι ηγέτες της Αριστεράς οφείλουν να επαναπροσδιορίσουν το πρόγραμμα τους, τους κοινωνικο-πολιτικούς στόχους και κυρίως να προβάλλουν μια διαφορετική εικόνα για το αύριο της κοινωνίας. Οφείλουν να συνάψουν ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο με τους καταπιεσμένους που θα βασίζεται στην αμοιβαία κατανόηση της σημερινής κοινωνικής-πολιτικής κατάστασης και στην από κοινού αντιμετώπιση ζωτικών προβλημάτων.
Ο Νίκος Κοσμαδάκης είναι πολιτικός επιστήμονας( [email protected])
