Το 11ο Συνέδριο Αρχών και Θέσεων της Νέας Δημοκρατίας έλαβε τέλος. Πολλά και διάφορα έγιναν. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έκανε την πρώτη του δημόσια δήλωση μετά από δύο σχεδόν χρόνια. Μετά το Καλοκαίρι του 2015. Η Ντόρα Μπακογιάννη έδωσε σύνθημα ενότητας, ενώ η ομιλία του πρώην πρωθυπουργού και προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Αντώνη Σαμαρά ήταν ιδεολογικά φορτισμένη.
Ο Αντώνης Σαμαράς προσπάθησε να δώσει το ιδεολογικό του στίγμα στο Συνέδριο. Συντηρητικός ο ίδιος, διεμήνυσε σε όλα τα μήκη και πλάτη το ιστορικό χρέος της Νέας Δημοκρατίας την οποία χαρακτήρισε ως μια συμμαχία φιλελεύθερων και συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων. Μάλιστα, ο ίδιος ανέφερε χαρακτηριστικά: "Η Αριστερά μισεί το Συντηρητισμό, όπως μισεί και το Φιλελευθερισμό! Τους Συντηρητικούς τους αποκαλεί, τάχα, "οπισθοδρομικούς". Τους Φιλελεύθερους τους αποκαλεί, δήθεν "ανάλγητους νεοφιλελεύθερους".
Βέβαια, τίθεται αναπόφευκτα το ερώτημα. Ο Σαμαράς, μιλώντας για την Αριστερά νοούσε τους ρομαντικούς ιδεολόγους του μεγάλου αυτού κοινωνικού ρεύματος ή ήταν βολή στο ΣΥΡΙΖΑ και στις πολιτικές του? Δηλαδή, η τοποθέτησή του ήταν ενδεδυμένη με κομματική ή ιδεολογική απόχρωση?
Εάν η τοποθέτηση του ήταν ενδεδυμένη με κομματικό μανδύα, τότε κανένα απολύτως πρόβλημα. Άσκησε κριτική στην κυβερνώσα παράταξη, ταυτίζοντας την Αριστερά με το ΣΥΡΙΖΑ. Εάν , όμως, η τοποθέτησή του είχε ιδεολογικό χαρακτήρα, τότε μιλάμε για ατόπημα. Ποτέ ο φιλελευθερισμός δε συγκρούστηκε με το ιδεολογικό μόρφωμα της Αριστεράς που λέγεται σοσιαλισμός. Και οι δύο ιδεολογίες βρίσκονται κάτω από την στέγη της ελευθερίας και της ισότητας. Βέβαια, η κάθε ιδεολογία έχει τοποθετήσει διαφορετικά τις αξίες.
Ο φιλελευθερισμός προτάσσει πρώτα και κύρια την αξία της ελευθερίας. Υποστηρίζει την ελευθερία του προσώπου ως αναφαίρετο δικαίωμα. Η ατομική ελευθερία έχει πολλές προεκτάσεις: κοινωνική ως προς τις σχέσεις του με τ' άλλα άτομα, πολιτική ως προς τα δικαιώματά του και οικονομική ως προς τις συναλλαγές του. Το κάθε άτομο αναγνωρίζεται επίσης ως φορέας ίσης ηθικής ακεραιότητας με οποιοδήποτε άλλο άτομο του κοινωνικού συνόλου.
Ο σοσιαλισμός από την άλλη διαφοροποιείται στη σειρά προτεραιότητας. Για τον σοσιαλισμό, το άτομο πρώτα αναγνωρίζεται ως ίσο σε σχέση με τ΄ άλλα άτομα. Και μάλιστα, η ισότητα αυτή ερμηνεύεται αρχικά με οικονομικούς όρους στη βάση κοινής παραγωγής και διανομής αγαθών. Αμέσως μετά, έδωσε και τη θετική διάσταση του ατόμου ως ελεύθερου όντος ικανού να διαμορφώνει το ηθικό σχέδιο της ζωής του βασιζόμενο στην ταυτότητα του συν- ανήκειν.
Επίσης, η καταπολέμηση της φεουδαρχίας, ένα συντηρητικό κοινωνικο-οικονομικό σύστημα, αντιμετωπίστηκε από κοινού από τις δυνάμεις του φιλελευθερισμού και του σοσιαλισμού. Και, ας μιλήσουμε για κοινωνικές τάξεις. Η φεουδαρχία εκπροσωπούνταν από γαιοκτήμονες, οι οποίοι είχαν μεγάλες εκτάσεις γης που παραχωρούσαν σε ανθρώπους με αντάλλαγμα την υπακοή τους στο πρόσωπό του εκάστοτε φεουδάρχη. Τόσοι οι εκπρόσωποι του φιλελευθερισμού, δηλαδή η ανερχόμενη αστική τάξη και το οι μεσαίοι εισοδηματικά όσο και οι εκπρόσωποι του σοσιαλισμού, δηλαδή η εργατική τάξη αμφισβήτησαν και από κοινού καθαίρεσαν το φεουδαρχικό σύστημα. Και μάλιστα, ο Μαρξ, προτού ασκήσει την κριτική του στο καπιταλιστικό σύστημα, θεώρησε ορθό αρχικά να ξεκαθαρίσει πως το καπιταλιστικό σύστημα είναι πιο προοδευτικό από το περασμένο οικονομικό σύστημα που βασίζεται σε ένα είδος ανταλλακτικής σχέσης γαιοκτήμονα- υπηκόου.
Και πάμε, στη σημερινή κατάσταση, κανένας υγιής σοσιαλιστής δε μπορεί να απορρίψει τις κατακτήσεις του πολιτικού φιλελευθερισμού. Ο πολιτικός φιλελευθερισμός είναι αποδεκτός από πολλούς οπαδούς του σοσιαλισμού και λίγοι έχουν εκφράσει υγιείς κριτικές ως προς τη συγκεκριμένη εκδοχή του φιλελεύθερου αφηγήματος. Η κριτική επικεντρώνεται στο οικονομικό σκέλος, που οι απόψεις είναι εντελώς διαφορετικές. Ο οικονομικός φιλελευθερισμός και όχι ο αρπακτικός νεοφιλελευθερισμός επικεντρώνεται στις ελεύθερες αγορές, ενώ ο σοσιαλισμός προβάλλει την κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής.
Φιλελευθερισμός και Σοσιαλισμός δεν πολέμησαν μεταξύ τους. Είναι σαν δύο «αδέρφια» που μαλώνουν αρκετά συχνά, αλλά παραμερίζουν τις διαφορές τους. Ο λόγος είναι: η κοινή καταγωγή και η ιστορική παράδοση ανά τους αιώνες.
Ο Νίκος Κοσμαδάκης είναι πολιτικός επιστήμονας ([email protected])
