default-image

Οι θέσεις της ΕΚΕ για τον καρδιολογικό έλεγχο συμμετοχής σε αθλήματα

Απόψεις
Οι θέσεις της ΕΚΕ για τον καρδιολογικό έλεγχο συμμετοχής σε αθλήματα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή, με το άνοιγμα των σχολείων, έρχονται στην επιφάνεια τα ερωτήματα των γονέων: «Γιατρέ, τα παιδιά μου θα κάνουν γυμναστική στο σχολείο» ή «θέλουν να ασχοληθούν με τον αθλητισμό. Μπορούν, είναι ασφαλή; Ποιες είναι οι απαραίτητες εξετάσεις που χρειάζονται;».

ΤουΓεώργιου Ε. Κοχιαδάκη*

Γενικά πρέπει να πούμε ότι, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, τα παιδιά και οι νέοι που ασχολούνται με τον αθλητισμό χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σε παιδιά και νέους που δεν αθλούνται ανταγωνιστικά, και σε παιδιά και νέους που ασχολούνται με τον ανταγωνιστικό αθλητισμό.

Η πρώτη κατηγορία καλύπτεται από το Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητού (ΑΔΥΜ). Το Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή (ΑΔΥΜ) καθιερώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 με επιστημονική ευθύνη από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού. Κύριος στόχος του ήταν η προαγωγή της προληπτικής ιατρικής εξέτασης των παιδιών, ώστε να αναγνωρίζονται εγκαίρως τυχόν προβλήματα υγείας και να πυροδοτούνται ενέργειες διάγνωσης και θεραπείας εφόσον χρειάζονται, καθώς και να γίνονται παρεμβάσεις πρόληψης και υποστήριξης της οικογένειας ανάλογα με την ηλικία και τα ειδικά χαρακτηριστικά του κάθε παιδιού. Παράλληλα, το ΑΔΥΜ αποτελεί ιατρική γνωμάτευση για τη συμμετοχή του παιδιού στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής και άλλες δραστηριότητες του σχολείου, με την έννοια της βεβαίωσης ότι από την ιατρική εξέταση του παιδιού, αλλά και από τη συνολικότερη διαχρονική παρακολούθησή του, όπου αυτό μπορεί να έχει εφαρμογή, δεν προκύπτουν σχετικές αντενδείξεις.

Η προληπτική ιατρική εξέταση για τη συμπλήρωση του ΑΔΥΜ περιλαμβάνει ιατρικό ιστορικό και φυσική εξέταση ή, εφόσον απαιτείται, και παρακλινική εξέταση. Προτείνεται η προληπτική ιατρική εξέταση να γίνεται σύμφωνα με κατευθυντήριες οδηγίες, οι οποίες θα πρέπει να αποτυπώνονται σε "Φύλλο Ιατρικής Εξέτασης για το Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή". Τυχόν παρακλινικός έλεγχος, καθώς και τυχόν ειδικός έλεγχος από ιατρό άλλης ειδικότητας θα πρέπει να γίνονται μόνο σε περίπτωση που υπάρχουν ειδικές ιατρικές ενδείξεις που αφορούν το συγκεκριμένο παιδί, περιλαμβανομένης της ύπαρξης παραγόντων κινδύνου.

Οι ηλικίες- "κλειδιά" κατά τις οποίες προτείνεται η διενέργεια προληπτικής ιατρικής εξέτασης με τη συμπλήρωση του ΑΔΥΜ είναι έναρξη Νηπιαγωγείου, Α' και Δ' Δημοτικού, Α' Γυμνασίου και Α' Λυκείου. Οι γονείς/κηδεμόνες πρέπει να ενημερώνονται ότι, εάν ενδιαμέσως μεταβληθεί ουσιαστικά η κατάσταση υγείας του παιδιού ή οι σχετικοί παράγοντες κινδύνου, θα πρέπει να γίνεται επικαιροποίηση του ΑΔΥΜ με δική τους φροντίδα.

Ωστόσο, το ΑΔΥΜ δεν μπορεί από μόνο του να ισχύει για τη συμμετοχή σε πανελλήνιους σχολικούς αγώνες και πανελλήνια πρωταθλήματα (φάσεις Α', Β' και Γ'), όπου ενδεχομένως υπεισέρχεται περισσότερο το στοιχείο του ανταγωνιστικού αθλητισμού. Δεν μπορεί, επίσης, να ισχύει από μόνο του για συμμετοχή σε σχολικές δραστηριότητες που υλοποιούνται από άλλο φορέα πλην του σχολείου ή του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (π.χ. ομοσπονδίες ειδικών αθλημάτων), λόγω της απροσδιόριστης φύσης των δραστηριοτήτων αυτών.

Τι γίνεται όμως με τα παιδιά και τους νέους που ασχολούνται με τον ανταγωνιστικό αθλητισμό; Με βάση τις οδηγίες-συστάσεις της Ομάδας Εργασίας της Καρδιολογίας των Sports της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, οι ελάχιστες εξετάσεις που πρέπει να γίνονται στα πλαίσια πρωταγωνιστικού ελέγχου των ανταγωνιστικά αθλουμένων είναι:

1. Κλινική εξέταση.

2. Οικογενειακό ιστορικό (περιλαμβάνεται στην κλινική εξέταση).

3. Ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας. Με τον αρχικό αυτό έλεγχο μπορούν να εντοπιστούν ή έστω να τεθεί η υποψία διάγνωσης καταστάσεων οι οποίες είναι οι κυρίως υπεύθυνες για τον αιφνίδιο θάνατο των αθλητών και των νέων.

Συγκεκριμένα για τις ακόλουθες καταστάσεις:

1. Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια (πρώτη αιτία αιφνίδιου θανάτου).

2. Αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλίας.

3. Σύνδρομο προδιέγερσης, Σύνδρομο μακρού QT, Σύνδρομο Brugada, Σύνδρομο βραχέος QT.

4. Μυοκαρδίτιδα, Σύνδρομο Marfan.

Εάν ο καρδιολόγος κρίνει ότι πρέπει να προχωρήσει και σε περαιτέρω έλεγχο με υπερηχοκαρδιογράφημα, Holter ρυθμού ή δοκιμασία κόπωσης, τότε αναλαμβάνει την ευθύνη και προχωράει, και αν, παρά τον έλεγχο, παραμένουν ερωτηματικά, παραπέμπει το νέο ή τον αθλούμενο σε ειδικό κέντρο. Επαφίεται δηλαδή στο δικό του κλινικό κριτήριο μέχρι ποιο σημείο ο ίδιος θα προχωρήσει τον έλεγχο.

«Τι συμβαίνει με τους θανάτους των νέων παιδιών και των αθλητών στην Ελλάδα;». Με βάση μελέτες που παρουσιάστηκαν στο Πανευρωπαϊκό Καρδιολογικό Συνέδριο του 2007, η εικόνα έχει ως εξής: Στην καταγραφή του αιφνίδιου θανάτου στην περιοχή της Αττικής που γίνεται τα τελευταία 8,5 χρόνια (1998-2006), καταγράφηκαν 346 αιφνίδιοι θάνατοι ανθρώπων κάτω των 35 ετών. Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 3-4 αιφνίδιους θανάτους το μήνα στην περιοχή αυτή.

Πρώτη αιτία αιφνιδίου θανάτου είναι η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, δεύτερη αιτία οι συγγενείς καρδιοπάθειες και οι συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αγγείων, τρίτη αιτία άλλες αρρυθμιογόνες μυοκαρδιοπάθειες (Διατατική, Μη συμπαγές μυοκάρδιο, ARVC, Μυοκαρδίτιδα). Ένα σημαντικό ποσοστό (20%) είναι ο αιφνίδιος θάνατος "αγνώστου αιτιολογίας", που φαίνεται να οφείλεται σε υποκλινικές μορφές μυοκαρδιοπαθειών και σε καναλοπάθειες. Ιδιαίτερη σημασία επίσης έχει στον αιφνίδιο θάνατο στις ηλικίες 21-35 ετών η πρώιμη στεφανιαία νόσος με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό. Από τον τύπο αυτό των νοσημάτων προκύπτει ότι η κλινική εξέταση, το οικογενειακό ιστορικό και το ηλεκτροκαρδιογράφημα μπορούν να εντοπίσουν ή έστω να θέσουν την υποψία ενός δυνητικά θανατηφόρου καρδιακού νοσήματος. Εξυπακούεται ότι στις περιπτώσεις ηλικιών μετά τα 20 με οικογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου ένδειξη αποτελεί και η δοκιμασία κοπώσεως στα πλαίσια του προαγωνιστικού ελέγχου.

«Ποιοι γιατροί όμως διενεργούν τις εξετάσεις;». Η γνώμη μας στο θέμα αυτό, στηριζόμενη στη διεθνή εμπειρία, είναι ότι σε τέτοιες καταστάσεις (προαγωνιστικού ελέγχου) πρέπει να αξιοποιούνται όλες οι δυνατότητες του συστήματος υγείας μιας χώρας. Το σύστημα υγείας στη χώρα μας είναι μεικτό, επομένως δεν μπορούμε να αποκλείσουμε κανέναν καρδιολόγο, παιδοκαρδιολόγο, παιδίατρο, παθολόγο ή γενικό γιατρό του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα να αναλάβει την ευθύνη του προαγωνιστικού ελέγχου, τη στιγμή που θεωρητικά και νομικά μπορεί να το επιτελέσει, ούτε φυσικά είναι σωστό για τη λειτουργία του Δημόσιου Συστήματος να το "φορτώσουμε" με εξετάσεις παιδιών, εφήβων ή νεαρών ενηλίκων που στη συντριπτική πλειοψηφία τους είναι υγιείς.

Για την αποφυγή ωστόσο ανεδαφικών προσδοκιών, πρέπει να είναι σαφές προς κάθε κατεύθυνση ότι η προτεινόμενη προληπτική ιατρική εξέταση, όπως και κάθε ιατρικός έλεγχος - όσο ενδελεχής ή παρεμβατικός και αν είναι - δεν μπορεί να εγγυηθεί με απόλυτο τρόπο τον εντοπισμό του συνόλου των ατόμων που έχουν τις παθολογικές καταστάσεις που αναζητούνται. Τα λεγόμενα "ψευδώς αρνητικά" αποτελέσματα αποτελούν εγγενές χαρακτηριστικό όλων των ιατρικών ελέγχων ή εξετάσεων. Ως εκ τούτου, κανένας προληπτικός έλεγχος δεν είναι σε θέση να προλάβει το 100% των περιστατικών αιφνίδιου θανάτου αθλητών και νέων.

* Ο κ. Γεώργιος Ε. Κοχιαδάκης είναι αν. καθηγητής Καρδιολογίας στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης και ταμίας της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News