Με αφορμή τις προεδρικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν την ερχόμενη Παρασκευή 19 Μαΐου στο Ιράν, ας δούμε τις πιο σημαντικές ημερομηνίες από την ισλαμική επανάσταση.
-Ισλαμική επανάσταση-
Την 1η Φεβρουαρίου του 1979 ο Αγιατολάχ Χομεϊνί επιστρέφει θριαμβευτικά στην Τεχεράνη μετά από 15 χρόνια εξορίας, μετά την πτώση του σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλεβί έπειτα από μήνες αντικαθεστωτικών διαδηλώσεων.
Στις 11 Φεβρουαρίου το ιρανικό ραδιόφωνο ανακοινώνει «το τέλος 2.500 χρόνων δεσποτισμού και την πτώση της δικτατορίας των μοναρχών».
Την 1η Απριλίου ανακηρύσσεται η Ισλαμική Δημοκρατία
- Αμερικανοί όμηροι -
Στις 4 Νοεμβρίου 1979 περίπου 300- 400 φοιτητές, ως επί το πλείστον ισλαμιστές, καταλαμβάνουν την αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη και παίρνουν ομήρους μέλη της αμερικανικής διπλωματικής αποστολής.
Οι φοιτητές καταγγέλλουν το γεγονός τοι ο πρώην Σάχης νοσηλεύεται στις ΗΠΑ και απαιτούν την επιστροφή του στο Ιράν. Η ομηρία των 52 Αμερικανών διπλωματών διαρκεί 444 μέρες.
Στις 9 Απριλίου η κυβέρνηση των ΗΠΑ απογοητευμένη από το γεγονός ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το νέο καθεστώς, διακόπτει τις διπλωματικές σχέσεις με την Τεχεράνη.
- Πόλεμος Ιράκ-Ιράν-
Στις 22 Σεπτεμβρίου 1980 το Ιράκ εισβάλλει στο ιρανικό έδαφος καταγγέλλοντας τις συμφωνίες του Αλγερίου για τον τερματισμό των συνοριακών διαφωνιών μεταξύ των δύο πλευρών στο ποτάμι Σατ αλ -Αραμπ- φυσικό σύνορο μεταξύ των δύο χωρών.
Στις 20 Αυγούστου του 1988 τίθεται σε ισχύ κατάπαυση του πυρός, μετά το ψήφισμα 598 του ΟΗΕ. Ο πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών άφησε πίσω του ένα εκατομμύριο νεκρούς και στις δύο χώρες.
- Ραφσαντζανί, ο μετριοπαθής συντηρητικός-
Μετά το θάνατο του Χομεϊνί τον Ιούνιο του 1989, ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, Πρόεδρος από το 1981, γίνεται ανώτατος ηγέτης της χώρας.
Τον Ιούλιο, ο μετριοπαθής συντηρητικός Ακμπάρ Χασεμί Ραφσαντζανί εκλέγεται πρόεδρος και στη συνέχεια επανεκλέγεται το 1993. Εργάζεται για την ανοικοδόμηση της χώρας του μετά τον πόλεμο με το Ιράκ και εγκαινιάζει μία πολιτική ανοίγματος με τη Δύση.
- Χαταμί, ο μεταρρυθμιστής-
Στις 23 Μαΐου 1997 εκλέγεται θριαμβευτικά πρόεδρος ο μεταρρυθμιστής Μοχάμεντ Χαταμί.
Τον Ιούλιο του 1999, το καθεστώς έρχεται αντιμέτωπο με μία από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας από το 1979.
Χιλιάδες φοιτητές και μαθητές διαδηλώνουν σε όλη τη χώρα σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τον περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου, με αφορμή την απόφαση της κυβέρνησης να κλείσει η λειτουργία της προοδευτικής εφημερίδας Salam.
Στη διάρκεια των πολυήμερων διαδηλώσεων, οι φοιτητικές συγκεντρώσεις κατεστάλησαν βίαια από τις αστυνομικές δυνάμεις.
Ο Χαταμί, ο οποίος επανεξελέγη το 2001 και για μεγάλο διάστημα ενσάρκωνε τις ελπίδες για μεταρρύθμιση της χώρας, για χρόνια πολεμούσε τα εμπόδια που έθεταν στα σχέδιά του οι συντηρητικοί.
- Ο «άξονας του κακού»
Στις αρχές του 2002, ο αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους κατατάσσει το Ιράν στον «άξονα του κακού» μαζί με το Ιράκ και τη Βόρεια Κορέα με την κατηγορία ότι θέλει να «εξάγει τρομοκρατία» και να εξοπλισθεί με όπλα μαζικής καταστροφής.
Ηδη από το 1995 η Ουάσιγκτον είχε επιβάλει συνολικό εμπάργκο κατά του Ιράν με την κατηγορία ότι υποστηρίζει την τρομοκρατία.
- Ο λαϊκιστής Αχμαντινετζάντ-
Στις 25 Ιουνίου 2005, τις προεδρικές εκλογές κερδίζει ο υπερ-συντηρητικός λαϊκιστής Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ. Με αυτόν στην προεδρία το Ιράν ξεκινά και πάλι το πρόγραμμά του για τον εμπλουτισμό ουρανίου.
Μεταξύ του 2006 και του 2010, ο ΟΗΕ εκδίδει έξι αποφάσεις, μεταξύ των οποίων τέσσερα πακέτα κυρώσεων. Ωστόσο ο Αχμαντινετζάντ απορρίπτει οποιαδήποτε αναστολή του πυρηνικού προγράμματος.
Παράλληλα πολλαπλασιάζει τις δηλώσεις του οι οποίες αμφισβητούν το Ολοκαύτωμα, ενώ εκφράζει την επιθυμία να «σβηστεί από τον χάρτη» το Ισραήλ.
- Πρώτη επαφή Ροχανί- Ομπάμα-
Στις 15 Ιουνίου 2013 εκλέγεται πρόεδρος ο Χασάν Ροχανί, ένας μετριοπαθής ιερωμένος ο οποίος υποστήριζε την πολιτική μίας μεγαλύτερης ευελιξίας απέναντι στη Δύση προκειμένου να τερματισθούν οι κυρώσεις.
Στις 27 Σεπτεμβρίου, οι Πρόεδροι Μπαράκ Ομπάμα και Χασάν Ροχανί μιλάνε για πρώτη φορά στο τηλέφωνο. Πρόκειται για την πρώτη αμερικανο-ιρανική επαφή τόσο υψηλού επιπέδου από την εποχή της ισλαμικής επανάστασης.
- Συμφωνία για τα πυρηνικά -
Στις 14 Ιουλίου του 2015 επιτυγχάνεται μια ιστορική συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με τις μεγάλες δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία), η οποία βάζει τέλος στην πολύχρονη διαμάχη του Ιράν με τη Δύση. Η συμφωνία προβλέπει τον περιορισμό του πυρηνικού προγράματος του Ιράν με αντάλλαγμα την άρση των διεθνών οικονομικών κυρώσεων που έχουν οδηγήσει τη χώρα σε απομόνωση σχεδόν επί μια δεκαετία.
Η συμφωνία τίθεται σε ισχύ στις 16 Ιανουαρίου του 2016.
- Ενταση με την Σαουδική Αραβία-
Στις αρχές Ιανουαρίου του 2016 η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της διακόπτουν ή υποβαθμίζουν τις διπλωματικές σχέσεις με την Τεχεράνη μετά από κρίση που προκλήθηκε από την εκτέλεση του σαουδάραβα σιίτη σεΐχη Νιμρ αλ-Νιμρ. Το Ιράν κατηγορήθηκε για ανάμειξη στις υποθέσεις των αραβικών χωρών, καθώς και ότι τροφοδοτεί τις συγκρούσεις στη Συρία, το Ιράκ την Υεμένη και το Μπαχρέϊν.
ΑΠΕ - ΜΠΕ
