default-image

Η απελευθέρωση του Χάνδακα από τον Νικηφόρο Φωκά

Κρήτη
Η απελευθέρωση του Χάνδακα από τον Νικηφόρο Φωκά

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Σαν σήμερα, στις 7 Μαρτίου του 961, ο στρατηγός του Βυζαντίου και μετέπειτα αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς απελευθερώνει το Χάνδακα και θέτει τέλος στην αραβική κυριαρχία στην Κρήτη, μετά από περίπου 130 χρόνια.

Στις αρχές του 9ου αιώνα, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία μαστιζόταν από εσωτερικές έριδες. Εκτός, ωστόσο, από τους εσωτερικούς αντιπάλους, το Βυζάντιο είχε να αντιμετωπίσει και το βουλγαρικό κίνδυνο. Στα δύο αυτά σημαντικά προβλήματα ήρθε να προστεθεί κι ένα τρίτο εξίσου "φαρμακερό":

Ο λόγος για τους Σαρακηνούς, οι οποίοι το 828 πετυχαίνουν να αποσπάσουν τελικά ολόκληρη την Κρήτη από τους Βυζαντινούς, προκαλώντας τεράστιο πλήγμα στο γόητρο της αυτοκρατορίας.

Οι Σαρακηνοί ήταν μουσουλμάνοι σουνίτες, οι οποίοι είχαν επεκταθεί στην Ιβηρική Χερσόνησο. Μετά τη φυγή τους από την Ανδαλουσία, οι Σαρακηνοί είχαν ως ορμητήριό τους την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Από εκεί, με επικεφαλής τον Αμπού Χαφέζ Ομάρ Α', πραγματοποιούσαν πειρατικές επιδρομές. Το 828, λοιπόν, καταλαμβάνουν - σχετικά εύκολα - την Κρήτη, ιδρύοντας μάλιστα εμιράτο, το οποίο ονομάστηκε "Imarah Krit".

Μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Σαρακηνούς, ξεκίνησε η διαδικασία εξισλαμισμού του ντόπιου πληθυσμού. Ο εξισλαμισμός συνοδεύτηκε με βανδαλισμό των χριστιανικών ναών και μνημείων, ενώ οι ορθόδοξοι ιερείς υπέστησαν βασανιστήρια.

Επίσης, επιβλήθηκε το μέτρο της αναγκαστικής στρατολόγησης των νεαρών χριστιανών. Σκοπός των Σαρακηνών ήταν, όπως είναι λογικό, η αλλοίωση της θρησκευτικής και εθνικής ταυτότητας του πληθυσμού της Κρήτης.

Τις επόμενες δεκαετίες, οι Άραβες επιδόθηκαν, με ορμητήριο το Χάνδακα, σε επιδρομές εναντίον των νησιών γύρω από την Κρήτη. Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό ότι, εκτός από πλήγμα στο γόητρο της αυτοκρατορίας, η κατάκτηση της Κρήτης από τους Άραβες είχε αρνητικές επιπτώσεις και για τα νησιά που παρέμεναν σε χέρια βυζαντινών, και τα οποία βρίσκονταν συνεχώς υπό το καθεστώς της αραβικής απειλής.

Ως αποκορύφωμα των πειρατικών επιδρομών, είχαμε την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τον εξωμότη Λέοντα Τριπολίτη (Ρασίκ Αλ Βαρντάμι για τους Άραβες).

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό και με την κατάκτηση της Σικελίας, θορύβησε την Κωνσταντινούπολη, που αποφάσισε να πάρει δραστικά μέτρα απέναντι στους Άραβες. Βασικό μέλημα της αυτοκρατορίας ήταν η αναδιοργάνωση της ναυτικής της δύναμης, με στόχο τη σταδιακή αποκατάσταση της βυζαντινής κυριαρχίας στη Μεσόγειο Θάλασσα.

Μέσα στον 9ο αιώνα σημειώθηκαν αρκετές προσπάθειες ανακατάληψης της Κρήτης, χωρίς καμία από αυτές να στεφθεί από επιτυχία. Το ίδιο συνέβη και το 911 και το 956, οπότε και οι Βυζαντινοί προσπάθησαν εκ νέου να ανακαταλάβουν το νησί.

Όσα δεν κατάφεραν όλοι οι προηγούμενοι, το κατάφερε ο Βυζαντινός στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς. Ο μετέπειτα αυτοκράτορας του Βυζαντίου ανέλαβε προσωπικά την ευθύνη για τη διοργάνωση της εκστρατείας για την ανακατάληψη της Κρήτης, έχοντας την έγκριση του αυτοκράτορα Ρωμανού Β':

Οργανώθηκε στόλος από 3.300 πλοία, ενώ στρατολογήθηκαν 5.000 ιππείς και 72.000 στρατιώτες. Εξάλλου, τα μισά από τα βυζαντινά πλοία είχαν εφοδιαστεί με καταπέλτες, κατάλληλους για την εκτόξευση του "υγρού πυρός", που ήταν το πιο σημαντικό βυζαντινό όπλο εκείνη την εποχή.

Η ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ

Σφαγές και λεηλασίες

Ο βυζαντινός στόλος έφτασε στο Χάνδακα τον Ιούλιο του 960. Οι στρατιώτες αποβιβάστηκαν σε πολύ κοντινή απόσταση (στην περιοχή του Αλμυρού ποταμού), ενώ ο στόλος απέκλεισε το Χάνδακα διά θαλάσσης.

Την ίδια ώρα, ο Νικηφόρος Φωκάς προχώρησε στην εκκαθάριση των εδαφών γύρω από το Χάνδακα. Μια προσπάθεια των Σαρακηνών στρατιωτών των επαρχιών του νησιού να σπάσουν το βυζαντινό αποκλεισμό αποκρούστηκε με επιτυχία.

Οι Βυζαντινοί, μάλιστα, σε μια προσπάθεια να κάμψουν το ηθικό των Αράβων, παλούκωσαν τα κεφάλια των νεκρών Σαρακηνών σε πασσάλους, τους οποίους ύψωσαν γύρω από τα τείχη του Χάνδακα για να τα βλέπουν οι πολιορκημένοι.

Η μεγάλη μέρα για τους Βυζαντινούς έφτασε στις 7 Μαρτίου του 961, οπότε και ο Νικηφόρος Φωκάς ανακατέλαβε το Χάνδακα, αποκαθιστώντας την κυριαρχία της αυτοκρατορίας στην Κρήτη και κατ' επέκταση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σημειώνεται, ωστόσο, ότι οι Βυζαντινοί συμπεριφέρθηκαν εκδικητικά στους Άραβες, με τις σφαγές και τις λεηλασίες των περιουσιών των Σαρακηνών να διαρκούν για μέρες ολόκληρες. Εξάλλου, ο Χάνδακας κατεδαφίστηκε και ξαναχτίστηκε από την αρχή.

Το επόμενο διάστημα, οι Βυζαντινοί μερίμνησαν για τον εποικισμό της Κρήτης με χριστιανικό πληθυσμό, αλλά και για την επαναφορά των εξισλαμισμένων χριστιανών στην αρχική τους πίστη.

Επιμέλεια: Νικόλας Αγγελίνος

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News