Τι μπορεί να κάνει μια εκ φύσεως μοναχική και εσωστρεφής γυναίκα, όταν έρχεται η ώρα να αντιμετωπίσει τη γεροντική ηλικία; Και τι μπορεί να συμβεί όταν θα υποψιαστεί πως είναι πιθανόν οι νοητικές της ικανότητες να έχουν αρχίσει να υποστέλλονται;
Πρωταγωνίστρια στο καινούργιο μυθιστόρημα της Φωτεινής Τσαλίκογλου, που έχει τίτλο «Η μετακόμιση» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, είναι μια ογδοντάχρονη που ετοιμάζεται να εγκατασταθεί σε οίκο ευγηρίας.
Η δράση δεν κρατάει παραπάνω από μερικές ώρες: όσο θα χρειαστεί για να ξημερώσει η μέρα που θα έρθει το ταξί για να μεταφέρει την Ευρυδίκη στο υπερσύγχρονο γηροκομείο, το οποίο πρόκειται να τη φιλοξενήσει.
Το ελάχιστο, ωστόσο, αυτό χρονικό διάστημα θα είναι υπεραρκετό για να ξετυλίξει η συγγραφέας μιαν ολόκληρη ζωή: τη ζωή της ηρωίδας από τα παιδικά της χρόνια κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου και της Κατοχής μέχρι την επταετία της δικτατορίας και την κατοπινή εποχή, όταν θα έχει χάσει πια όλους τους δικούς της.
Η Ευρυδίκη δεν θέλει να το παραδεχθεί, αλλά έχει προβλήματα με τη μνήμη και τη γλώσσα της: μπερδεύει τα πρόσωπα και τις καταστάσεις της παιδικής της ηλικίας με πράγματα τα οποία συμβαίνουν στο παρόν και δυσκολεύεται να βρει διατυπώσεις και ονόματα όταν της ζητούν να απαντήσει σε διάφορες ερωτήσεις σχετικά με τα του βίου της.
Έχοντας κλείσει τα ογδόντα είναι σαν να ξαναμπαίνει στη θέση του παιδιού: πιάνει φανταστικές κουβέντες με τη μαμά της και ανακαλεί κάθε τόσο τη μορφή του πατέρα της.
Το ζήτημα του χρόνου έχει απασχολήσει την Τσαλίκογλου και σε άλλα βιβλία της, σε συνδυασμό με το ακανθώδες πλέγμα των οικογενειακών σχέσεων, που αποτελεί επίσης κεντρικό θέμα της πεζογραφίας της (ας σημειωθεί πως λίγο μετά την κυκλοφορία της «Μετακόμισης», στα τέλη του 2016, ανακοινώθηκε η απονομή του Κρατικού Βραβείου Μετάφρασης στον Maurizio de Rosa για την απόδοση στα ιταλικά του μυθιστορήματός της «8 ώρες και 35 λεπτά»).
Το ταξίδι στον χρόνο θα αποκαλύψει μιαν οικογένεια εντελώς διαφορετική από αυτή την οποία περιγράφει η πρωταγωνίστρια, προσπαθώντας να την ωραιοποιήσει: έναν πατέρα δοσμένο (έστω και μόνον δια των αναμνήσεων) σε έναν εξωσυζυγικό έρωτα, μιαν αδελφή για την οποία δεν υπάρχουν τα καλύτερα αισθήματα (λόγω της πατρικής αδυναμίας προς το πρόσωπό της), αλλά και μιαν υιοθεσία με πολλές αποκρύψεις και ακόμα περισσότερα ψέματα.
Οι οικογενειακές αποκαλύψεις που θα φέρει το ξετύλιγμα του χρόνου ή η σύγχυση που θα προκύψει από τις μνημονικές διαταραχές της Ευρυδίκης δεν θα την παραδώσουν, παρά το επώδυνο βάρος τους, στα νύχια της φθοράς και του θανάτου.
Γιατί όλα αυτά μπορεί κάλλιστα να έχουν και μιαν ανάποδη όψη: να αποτελούν προϊόντα της απελευθερωτικής φαντασίας που επιστρατεύουν οι συγγραφείς όταν θέλουν να διηγηθούν ανθρώπινες ιστορίες.
Και η Ευρυδίκη λατρεύει τις ιστορίες: τρέφεται καθημερινά από αυτές και έχει τη δυνατότητα να τους δώσει όποια τροπή τής κάνει κέφι.
Και η τροπή την οποία θα δώσει από τη μεριά της η Τσαλίκογλου στις ιστορίες της Ευρυδίκης είναι ο πόθος για την επανακατάκτηση της ζωής ακόμα κι όταν όλα μοιάζει να έχουν τελειώσει. Ένα μήνυμα φρεσκάδας και ανανέωσης - και όχι μόνο για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας.
