Πενία τέχνας κατεργάζεται... Με υπερβολικά ασυνήθιστα έως... επικίνδυνα μεγάλες εργολαβικές εκπτώσεις επιχειρούν οι τεχνικές εταιρείες να πάρουν λίγη δουλειά από τη συρρικνωμένη πίτα των δημόσιων έργων, προκαλώντας έντονο "πονοκέφαλο" σε κυβέρνηση, μηχανικούς αλλά και τους ίδιους τους εργολήπτες!
"Πονοκέφαλο" τον οποίο θα βρούμε μπροστά μας σύντομα και εδώ στην Κρήτη, μιας και από την άνοιξη και μετά αναμένουμε ένα κύμα δημοπρατήσεων έργων, που είχαν πέσει ως τώρα θύμα της "εμπλοκής" με το νέο νόμο δημόσιων έργων.
Βέβαια, για να μη γίνεται παρανόηση, οι εργολάβοι δεν τρελάθηκαν ξαφνικά και προσφέρονται να φτιάξουν τα έργα σε τιμές κόστους ή ακόμα και κάτω του κόστους!
Η ένδεια δημόσιων έργων μέσα στο 2016 δημιούργησε ένα σκηνικό ανταγωνισμού εκτός ορίων. Ένα σκηνικό όπου ο κανόνας πλέον είναι οι... προσφερόμενες εκπτώσεις κάτω ακόμα και του κόστους, στα επίπεδα δηλαδή του 50, 60 ή και 70%!
Μπορεί η μεγάλη έκπτωση να ακούγεται καλή στους μη γνωρίζοντες, όμως η πραγματικότητα προμηνύει πολύ κακούς οιωνούς. Σε πολλές περιπτώσεις, και είναι ένα έργο που έχουμε δει και ξαναδεί εδώ στην Κρήτη, η ανάθεση εργολαβίας με τέτοιες εκπτώσεις συνοδεύεται στην πορεία από πολλές περιπέτειες.
Περιπέτειες όπως οι "εκπτώσεις" στα τεχνικά-ποιοτικά χαρακτηριστικά του έργου, οι "εκπτώσεις" στα υλικά που μπαίνουν, η μεγάλη καθυστέρηση των εργασιών, η αποχώρηση του εργολάβου ή η καθαίρεση και υποκατάστασή του λόγω μη τήρησης των υποχρεώσεών του απέναντι στο φορέα ανάθεσης (Δήμο, Περιφέρεια, υπουργείο) κ.τ.λ.
Διόλου τυχαίο λοιπόν που οι φορείς, όταν βλέπουν σε μια δημοπράτηση να προκύπτει προσωρινός μειοδότης με τέτοια έκπτωση, αντί να τρίβουν τα χέρια τους, μπαίνουν "ψύλλοι στα αφτιά τους" και αγωνιούν για την πορεία υλοποίησης του έργου.
Το μεγάλο ζήτημα εδώ βεβαίως είναι πως η νομοθεσία που υπάρχει τα τελευταία χρόνια και δίνει βαρύτητα, προτεραιότητα στο οικονομικό σκέλος των προσφορών, δηλαδή απλά στο ποιος υποψήφιος ανάδοχος εργολάβος θα κάνει την πιο φτηνή προσφορά κόστους, δεν αντιμετωπίζει διόλου το πρόβλημα...
Η κυβέρνηση επιχειρεί να δώσει μια θεραπεία μέσω εγκυκλίου περί ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών. Όμως οι εμπλεκόμενοι, ΤΕΕ, εργολήπτες, κ.τ.λ., εκφράζουν την απογοήτευσή τους, κάνοντας λόγο για "ασπιρίνες" αντί για "θεραπεία".
Ανομβρία έργων
Ας τα δούμε πιο αναλυτικά. Το 2016 αποδείχτηκε ένα έτος πολύ "φτωχό" σε έργα αξιοσημείωτης εμβέλειας, δηλαδή κόστους κάποιων εκατομμυρίων ευρώ. Οι λόγοι πολλοί...
Το 2016 υπήρξε μια μεταβατική χρονιά για το ΕΣΠΑ 2014-2020 και προκηρύχθηκε μικρός αριθμός αξιόλογων έργων. Τους τελευταίους μήνες, από το Σεπτέμβριο και μετά, προέκυψε και το μεγάλο "αγκάθι" της εμπλοκής του νέου νόμου των δημόσιων έργων.
Όπως έχουμε γράψει, ο νόμος ψηφίστηκε τον Αύγουστο. Τέθηκε απευθείας σε ισχύ, δίχως όμως να βγουν οι διευκρινιστικές εγκύκλιοι και διατάξεις. Δίχως να υπάρχουν πρότυπα τεύχη δημοπράτησης.
Το αποτέλεσμα ήταν να "παγώσουν" έργα που ήταν έτοιμα να δημοπρατηθούν, πολλά και εδώ στην Κρήτη. Σε αυτό το μοτίβο είχαμε μια μεγάλη ανομβρία έργων και ιδίως έργων μεγάλης κάπως κλίμακας...
Ελάχιστα δημόσια έργα με αξιόλογο προϋπολογισμό ανατέθηκαν στη διάρκεια του 2016, ενώ όσοι τυχεροί επικράτησαν στους διαγωνισμούς προχώρησαν σε απίστευτες εκπτώσεις, που, όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, ξεπερνούν ακόμα και το 72%.
Ενδεικτικό στοιχείο της "φρενίτιδας" των εργολάβων για το ποιος θα προσφέρει τη μεγαλύτερη έκπτωση, ώστε να πάρει στα χέρια του ένα έργο, είναι η συγκεντρωτική εικόνα που βγαίνει στη δημοσιότητα από τον πανελλήνιο εργοληπτικό Σύνδεσμο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΑΤΕ, μέσα στο 2016 οι εκπτώσεις από 50% έως 60% είναι συχνότατο φαινόμενο, είναι για την ακρίβεια ο κανόνας και όχι η εξαίρεση, λόγω ακριβώς της μεγάλης... "ανομβρίας" έργων που οξύνει τον ανταγωνισμό.
Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανάπλαση στο Φαληρικό Όρμο, που, αν εξαιρέσει κανείς το έργο στο Καστέλι, ήταν ο μεγαλύτερος διαγωνισμός του 2016. Στο έργο, που προκήρυξε η Περιφέρεια Αττικής για την ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου, μειοδότησε η γνωστή εταιρεία "ΑΚΤΩΡ" που υπέβαλε έκπτωση 53,54%!
Αλλά και στους τρεις επόμενους διαγωνισμούς που αφορούν τμήματα του οδικού άξονα Πάτρας-Πύργου και μειοδότησε ο Όμιλος Καλογρίτσα ("Τοξότης" -Ομάδα Κατασκευών), οι εκπτώσεις κινήθηκαν μεταξύ 53% και 57%...
Και εδώ τοπικά, βεβαίως, είδαμε κάτι ανάλογο στις λιγοστές, ελάχιστες περιπτώσεις έργων που δημοπρατήθηκαν τους προηγούμενους μήνες. Ένα μόνο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το συμπληρωματικό έργο στη γέφυρα του Χαμεζίου στη Σητεία, που δημοπράτησε πρόσφατα ο ΟΑΚ Α.Ε. και όπου μειοδότησε με έκπτωση 48% η εταιρεία "Κλέαρχος Ρούτσης"...
Είναι φανερό ότι οι εργολαβικές εταιρείες ακροβατούν σε τεντωμένο σχοινί. Με τις πολύ μεγάλες εκπτώσεις, το κέρδος τους εκμηδενίζεται και, αν δεν υπάρχουν συμπληρωματικές συμβάσεις, τότε κινδυνεύουν να φύγουν με ζημιά.
Το συμπέρασμα είναι ότι οι επόμενοι μήνες θα είναι εξαιρετικά δύσκολοι για τις κατασκευές, ενώ υπάρχει αγωνία ως προς την πορεία, τους χρόνους υλοποίησης αλλά και την ποιότητα των εργασιών στα έργα που δίνονται με τόσο μεγάλες εκπτώσεις άνω του 50 και 60%.
ΧΑΜΗΛΕΣ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ
Κοινή παρέμβαση μηχανικών-εργολάβων
Το πρόβλημα πυροδότησε την κοινή αντίδραση όλων των εμπλεκόμενων πλευρών προς την πλευρά της κυβέρνησης.
Να αντιμετωπιστεί με ορθολογικό τρόπο το πρόβλημα των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών και των προσφορών κάτω του κόστους σε διαγωνισμούς έργων, μελετών και τεχνικών-επιστημονικών υπηρεσιών ζητούν με κοινή τους ανακοίνωση οι εκπρόσωποι του κατασκευαστικού και μελετητικού τομέα της χώρας.
Το κείμενο της κοινής ανακοίνωσης του ΤΕΕ και των εργοληπτικών και μελετητικών οργανώσεων απέστειλε ήδη με επιστολή του ο πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός προς τον πρόεδρο του Συμβουλίου Δημοσίων Έργων/Τμ. Κατασκευών Αντώνιο Κοτσώνη, το γενικό γραμματέα Υποδομών Γιώργο Δέδε και τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Χρήστο Σπίρτζη.
«Το ΤΕΕ και οι εργοληπτικές και μελετητικές οργανώσεις χαιρετίζουν, καταρχήν, την αναγνώριση του προβλήματος των ανεξέλεγκτων εκπτώσεων και την πρόθεση επίλυσης αυτού.
Είναι γεγονός ότι η παρατεινόμενη οικονομική κρίση και η συνεχής μείωση της εγχώριας ζήτησης συμβάσεων έργων και μελετών έχουν οδηγήσει στη γενίκευση και παγίωση του φαινομένου και έχουν δημιουργήσει απαράδεκτες συνθήκες νόθευσης του ανταγωνισμού στην αγορά, που λειτουργούν εις βάρος του δημόσιου συμφέροντος και έχουν οδηγήσει τον τεχνικό κλάδο σε τροχιά παρακμής, αγγίζοντας πλέον τα όρια του ευτελισμού.
Η αναχαίτιση, όμως, του φαινομένου αυτού απαιτεί λήψη προληπτικών μέτρων και αντικινήτρων και δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω της προτεινόμενης εγκυκλίου, η οποία επί της ουσίας ουδόλως εισφέρει, καθόσον το σύνολο των υποβαλλόμενων σήμερα προσφορών είναι εκτός των εύλογων ορίων.
Ως εκ τούτου ο χαρακτηρισμός μιας προσφοράς ως "ασυνήθιστα χαμηλής" καθίσταται άνευ ουσιαστικού νοήματος.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΤΕΕ και οι τεχνικοί φορείς ζητούν την απόσυρση του συγκεκριμένου σχεδίου εγκυκλίου και την έναρξη ουσιαστικού και γόνιμου διαλόγου για την εξεύρεση ρεαλιστικών λύσεων αναχαίτισης του προβλήματος», αναφέρει η κοινή ανακοίνωση...
Ρεπορτάζ: Μπάμπης Σαββίδης
