Μια 23χρονη Κρητικιά μας «ταξιδεύει» σε Ουγκάντα και Μαδαγασκάρη και μας υπενθυμίζει τι σημαίνει αλτρουισμός.
Πρόκειται για την Ηρακλειώτισσα Αθηνά Σπανάκη, απόφοιτο του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και εθελόντρια στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και σε πολλές άλλες οργανώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Η Αθηνά, το Καλοκαίρι του 2015 ταξίδεψε στη μακρινή Ουγκάντα της Αφρικής και το Καλοκαίρι του 2016 βρέθηκε στο νησί της Μαδαγασκάρης, με ένα σκοπό: Να βοηθήσει το έργο της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Συμβολή», που στοχεύει στην εκπαίδευση των παιδιών της Αφρικής.
Η συνέντευξη που παραχώρησε στη Μαρία - Ελένη Νικηφόρου:
Έπειτα από το πρώτο σου ταξίδι στην Ουγκάντα, πως πήρες την απόφαση να ταξιδέψεις ξανά και αυτή τη φορά στη Μαδαγασκάρη;
Το ταξίδι μου στην Ουγκάντα αποτέλεσε μια εμπειρία ζωής για εμένα. Βασικότερο κίνητρο, όμως για να πραγματοποιήσω το δεύτερο ταξίδι μου, ήταν το γεγονός ότι γνώριζα ήδη τις συνθήκες που ζουν αυτά τα παιδιά, τις ανάγκες που έχουν και, εφόσον έχω τη δυνατότητα, ήθελα να τα βοηθήσω ξανά.
Σαν εθελόντρια, ποιες είναι οι αρμοδιότητες στα ταξίδια σου;
Ουσιαστικά, αναλαμβάνω εξ' ολοκλήρου το συντονισμό: Καλούμαι να αξιοποιήσω τα χρήματα από τις δωρεές, να μεταφέρω τον εξοπλισμό από την Ελλάδα και να οργανώσω την κατασκήνωση και το καθημερινό πρόγραμμα δραστηριοτήτων για τα παιδιά.
Παράλληλα, όταν φτάσω, πρωταρχικό μου μέλημα είναι να έρθω σε επαφή με τους τοπικούς γιατρούς για τις εξετάσεις των παιδιών. Επιπλέον, μαζί με τους ομαδάρχες, οι οποίοι προέρχονται από την εκάστοτε χώρα που επισκέπτομαι και οι οποίοι με βοηθούν στη μετάφραση, αναλαμβάνουμε τη διδασκαλία των παιδιών, που περιλαμβάνει από μουσική και ζωγραφική έως ενημέρωση για τις συνθήκες υγιεινής και την αντισύλληψη.
Πως σε αντιμετώπισαν τα παιδιά των δύο χωρών;
Η αντιμετώπιση των παιδιών, στην αρχή, ήταν επιφυλακτική. Τα περισσότερα δεν είχαν δει ποτέ λευκό άνθρωπο, επομένως με αντιμετώπιζαν σαν ξένη. Μάλιστα, λόγω ενός γονιδίου, οι άνθρωποι των χωρών αυτών δεν έχουν μακριά μαλλιά, επομένως ακόμη και τα μακριά μαλλιά μου ήταν κάτι πολύ διαφορετικό και περίεργο για εκείνους.
Όσο, βέβαια, περνούσε ο καιρός και με γνώριζαν, κατάφερναν να μου μεταδώσουν όλη τους την αγάπη και ευγνωμοσύνη που ήμουν εκεί. Από τις αγκαλιές που μου έκαναν, από τον τρόπο που με κοιτούσαν, καταλάβαινα ότι η αγάπη τους είναι πραγματική.
Πως είναι η καθημερινότητα και ποια η κουλτούρα των ανθρώπων σε αυτές τις χώρες;
Αρχικά, ο ύπνος τους εξαρτάται από το φως του ήλιου? ξυπνούν με την ανατολή και κοιμούνται με τη δύση. Στην πλειονότητά τους, εργάζονται ως παραγωγοί και ταυτόχρονα έμποροι, καθώς τα προϊόντα που παράγει η κάθε οικογένεια, τα πουλάει στην υπαίθρια αγορά, χρησιμοποιώντας είτε χρήματα, είτε ανταλλακτικό εμπόριο. Βέβαια, τα νοσοκομεία και τα σχολεία είναι όλα ιδιωτικά.
Αναφορικά με την κουλτούρα τους, αποτελούν δύο πολύ χαρούμενους λαούς, μπορεί να μην έχουν φαγητό στο τραπέζι τους, αλλά είναι ξέγνοιαστοι. Οι άνθρωποι, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά, είναι ευτυχισμένοι, καθώς έχουν μάθει να ζουν με αυτά που έχουν και να μην τους λείπει το «κάτι παραπάνω». Σε αντίθεση με τους λαούς της Δύσης, που ενώ έχουμε - πραγματικά - τα πάντα, επιζητούμε το «παραπάνω».
Μάλιστα, στην Ουγκάντα ο μέσος όρος ζωής είναι τα 35 χρόνια, καθώς οι περισσότεροι πάσχουν από AIDS και άλλες θανατηφόρες ασθένειες.
Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετώπισες και στα δύο ταξίδια;
Οι δυσκολίες ήταν πάρα πολλές. Οι συνθήκες υγιεινής ήταν, χωρίς υπερβολές, ανύπαρκτες: Αρχικά δεν υπήρχε καθαρό νερό, το φαγητό, επίσης, πολλές φορές δεν ήταν καθαρό, καθώς ήταν εκτός ψυγείου, γι' αυτό και όλοι οι εθελοντές είχαμε κάνει αρκετά εμβόλια πριν τα ταξίδια. Επιπλέον, δεν είχαμε ρεύμα για όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας, ενώ ένα ακόμη βασικό ζήτημα ήταν αυτό της επικοινωνίας με την Ελλάδα.
Πέραν των αναπάντεχων συμβάντων που μπορεί να προέκυπταν, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι το πιο απλό πράγμα για εμάς, όπως το να κάνεις μπάνιο, σε αυτές τις χώρες αποτελεί μια ολόκληρη διαδικασία, καθώς πρέπει να πας να πάρεις νερό από το πηγάδι, να ανάψεις φωτιά ώστε να το ζεστάνεις και να κάνεις μπάνιο μέσα σε ένα βαρέλι.
Θέλεις να μοιραστείς μαζί μας κάποιες από τις εμπειρίες που θα σου μείνουν για πάντα «χαραγμένες» στη μνήμη;
Κάθε μέρα εκεί, αποτελεί μια εμπειρία που δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ. Κάθε βράδυ χορεύαμε και τραγουδούσαμε όλοι μαζί γύρω από τη φωτιά σα να γνωριζόμαστε χρόνια, σα να είμαστε οικογένεια.
Βέβαια, υπήρξαν και κάποια δύσκολα περιστατικά. Χαρακτηριστικό είναι ότι ήρθαν στην κατασκήνωση άγνωστοι, με το πρόσχημα ότι θέλουν να μας μεταφέρουν δωρεάν στην πόλη. Εμείς φυσικά αρνηθήκαμε και έπειτα ενημερωθήκαμε ότι τα περιστατικά εμπορίου ανθρώπων είναι συχνά στην περιοχή και, πιθανότατα, οι συγκεκριμένοι αποτελούσαν εμπόρους.
Επίσης, καταστάσεις που για εμάς είναι φυσικές, εκεί αντιμετωπίζονται με υπερβολή. Για παράδειγμα, εάν κάποιο παιδί πάθαινε κρίση επιληψίας, οι ντόπιοι έφερναν παπά και του έκαναν εξορκισμό! Βέβαια, όλα αυτά πηγάζουν από την έλλειψη γνώσης που έχουν οι άνθρωποι.
Τι συναισθήματα σου «άφησαν» τα ταξίδια σου; Νιώθεις ότι άλλαξε, έστω και λίγο, η ζωή σου;
Η ζωή μου άλλαξε εξολοκλήρου! Πλέον, όχι μόνο νιώθω σεβασμό στη όποια διαφορετικότητα που μπορεί να έχει κάποιος, αλλά και νιώθω ευγνωμοσύνη για όσα έχω.
Θεωρώ ότι μπορώ να ζήσω με λίγα, αφού εκείνοι καταφέρνουν να ζουν και να είναι ευτυχισμένοι με ελάχιστα. Αυτοί οι άνθρωποι με δίδαξαν πολλά και έχουν ακόμη να με διδάξουν πολλά περισσότερα.
Θα έκανες ξανά ένα τέτοιο ταξίδι;
Σίγουρα θα το ξαναέκανα. Έχω ακόμη να προσφέρω, αλλά και να πάρω πάρα πολλά. Είναι μια εμπειρία που δεν μπορεί να συγκριθεί με κάτι άλλο. Μάλιστα, στα επόμενα σχέδιά μου είναι να επισκεπτώ και ανάλογες χώρες της Ασίας.
Είναι εύκολο να πάρεις το δρόμο της επιστροφής;
Ποτέ δεν μπορείς να φύγεις! Κάθε φορά, προετοιμαζόμουν ψυχολογικά μία εβδομάδα νωρίτερα για το πώς θα φύγω. Δεν μπορούσα να αφήσω τα παιδιά και έφευγα με δάκρια στα μάτια, τόσο εγώ όσο και τα ίδια τα παιδιά, αλλά και οι ομαδάρχες και οι άνθρωποι που γνώριζα κάθε φορά.
Γι' αυτό άλλωστε έχω κρατήσει επαφή με τους ομαδάρχες, αλλά και με τις οικογένειες των παιδιών. Μαθαίνω ότι αναζητούν όλους τους εθελοντές και ρωτούν πότε θα ξαναπάμε. Μάλιστα, ένας πατέρας μου αφηγήθηκε ότι, όταν κοιμάται ο γιος του φωνάζει στον ύπνο του «Αθηνά, Αθηνά!».
Πραγματικά θέλω κάποια στιγμή να ξαναπάω, να συναντήσω τα παιδιά και να δω πόσο έχουν μεγαλώσει. Σε αυτές τις χώρες, μπορεί να σου λείπουν κάποια βασικά, βιοτικά πράγματα, αλλά συναισθηματικά νιώθεις πλήρης.
Τι είναι η «Συμβολή» και πως μπορούμε να συμβάλλουμε στο έργο σας;
Η «Συμβολή» αποτελεί μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ), με έδρα την Αθήνα, η οποία, σε συνεργασία με την Ορθόδοξη ιεραποστολική εκκλησία, στηρίζει την εκπαίδευση των παιδιών στην Αφρική και συγκεκριμένα στην Ουγκάντα, Ρουάντα, Μαδαγασκάρη και το Μπουρουντί. Η εκπαίδευση και η μόρφωση αποτελεί την «κινητήρια δύναμη» που μπορεί να τροφοδοτήσει τους λαούς, ώστε ένα αντιμετωπίσουν τη φτώχεια, την πείνα και την ανέχεια.
Κάθε χρόνο «μοιράζει» πάνω από 1.500 υποτροφίες στα παιδιά, ώστε να πάνε στο σχολείο, ενώ στη θερινή κατασκήνωση, η οποία διαρκεί 20 ημέρες, συμμετέχουν περίπου 250 παιδιά και 1 με 2 εθελοντές από την Ελλάδα. Στόχος των θερινών κατασκηνώσεων είναι η εκπαίδευση, η ψυχαγωγία, αλλά και η εξασφάλιση ότι τα παιδιά έχουν καθαρό νερό και φαγητό καθώς και ιατρική περίθαλψη.
Μπορεί η κατάσταση στην Ελλάδα να είναι, επίσης, δύσκολη, όμως με ένα ποσό της τάξεως των 20 - 30 ευρώ, μπορούν να πάνε τα παιδιά μιας ολόκληρης οικογένειας (κατά μέσο όρο μια οικογένεια έχει 4 με 5 παιδιά) για ένα χρόνο στο σχολείο. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε ότι ο ημερήσιος μισθός στην Ουγκάντα και τη Μαδαγασκάρη είναι 0,60 ευρώ. Ένα μικρό ποσό για εμάς, για εκείνους είναι κάτι πολύ μεγάλο.
Επιπλέον, δεν υπάρχει ζήτημα κακοδιαχείρισης των χρημάτων, καθώς εμείς οι ίδιοι οι εθελοντές τα παίρνουμε στα χέρια μας και τα δίνουμε «χέρι με χέρι» στους εμπόρους των τοπικών αγορών.
Επίσης, μπορούμε να προσφέρουμε στη «Συμβολή» ρούχα, παπούτσια και κουβέρτες που δεν χρειαζόμαστε, καθώς γίνονται αποστολές καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Παράλληλα, μπορούμε να προσφέρουμε φάρμακα, αλλά και σχολικά είδη για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας των εθελοντών στις κατασκηνώσεις.
