Ο αθλητισμός όταν ασκείται με υπερβολή, με σκοπό την γλυπτική των μυών ή την σφοδρή επιθυμία για αδυνάτισμα ή φέρει ως εμμονή τον στόχο των επιδόσεων ή την ανάγκη για κοινωνικοποίηση μπορεί να προκαλέσει μερικές φορές εθισμό, αφού η σωματική άσκηση μετατρέπει κάποια από αυτά τα όνειρα σε εφιάλτη.
Πρόκειται για έναν εθισμό που για χρόνια έκρυβε το όνομά του.
Aπό τον Σεπτέμβριο του 2011, προστέθηκε στον σχετικό κατάλογο ασθενειών, που διατηρεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, μία μορφή εξάρτησης που προκαλεί έκπληξη... Πρόκειται για την «bigorexie», δηλαδή την εξάρτηση από την αθλητική δραστηριότητα! Μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη, την κατάχρηση επικίνδυνων ουσιών ή ακόμη και στην αυτοκτονία.
Από τους πρώτους επιστήμονες διεθνούς βεληνεκούς, που εντόπισαν, επεσήμαναν και ασχολήθηκαν με την συγκεκριμένη μορφή εθισμού, ήταν ο διάσημος Αμερικανός ψυχίατρος, Ουίλιαμ Γκλέϊζερ. Την ώρα που σε παγκόσμιο επίπεδο, οι κυβερνήσεις εκπονούν σχέδια προτροπής ενασχόλησης με τον αθλητισμό, οι αθλούμενοι ...κινδυνεύουν να βρεθούν σε θέση εξαρτώμενου, καθώς η εν λόγω δράση γίνεται προτεραιότητα και «κρατά τον εγκέφαλο όμηρο» υποχρεώνοντας τον να σκέπτεται μόνο τον αθλητισμό. Οι βραχυπρόθεσμοι, οι μεσοπρόθεσμοι, αλλά και οι μακροπρόθεσμοι στόχοι κάθε αθλητή, δημιουργούν σχέσεις εξάρτησης με την συγκεκριμένη ενασχόληση, καθώς η διάκριση σε υψηλό επίπεδο, έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση την διαρκώς αυξανόμενη ένταση εκγύμνασης, αγγίζοντας πολλές φορές τα ανθρώπινα όρια.
«Μπορούμε να διαγνώσουμε ότι κάποιος πάσχει από bigorexia, όταν διαπιστωθεί απώλεια του χρόνου, όταν δεν υπάρχει έλεγχος του χρόνου που αφιερώνει, αγνοώντας τις σημαντικές συνέπειες. Και όταν αυτό συμβαίνει για τουλάχιστον ένα χρονικό διάστημα δώδεκα μηνών», εξηγεί ο Γάλλος καθηγητής Ψυχιατρικής, Λοράν Καριλά και προσθέτει: «Θεωρούμεθα ασθενείς ή εξαρτημένοι, όταν χρησιμοποιούμε ένα προϊόν ή όταν υιοθετούμε μία συμπεριφορά, προκειμένου να μην υποφέρουμε».
Αν και ο εθισμός στον αθλητισμό, δεν εκδηλώνεται με πυρετό ή άλλα κλασσικά συμπτώματα των γνωστών ασθενειών, ο ασθενής ή εξαρτώμενος, στέλνει «ηχηρά» μηνύματα στο περιβάλλον του. Οπως για παράδειγμα, όταν ο αθλητισμός αντικαθιστά βασικά στοιχεία και συμπεριφορές της καθημερινότητας ή όταν παρατηρείται κοινωνικός αποκλεισμός του ατόμου, τότε η ασθένεια έχει αναπτυχθεί σε ανησυχητικό βαθμό.
«Αργά ή γρήγορα, η bigorexia οδηγεί σε υπερβολική προπόνηση. Βέβαια, ο ρόλος του προπονητή είναι να διαβλέψει την κατάσταση και να το αποτρέψει. Διαθέτουμε την γνώση και τα δεδομένα, έτσι ώστε να ανιχνεύσουμε έναν εν δυνάμει ασθενή. Και οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί», επισημαίνει σχετικά ο Γάλλος προπονητής, Γκρεγκορί Καπρά και προσθέτει: «Οπως κάθε μορφή εθισμού, η ασθένεια αυτή απαιτεί ειδική παρακολούθηση, προκριμένου να υπάρξει δυνατότητα θεραπείας και ίασης. Είναι πάντα δύσκολο να διαχειριστεί κάποιος αυτήν την κατάσταση. Εάν όμως, το άτομο έχει μεγάλη εμπιστοσύνη σ΄ εμένα, θα είναι πιό εύκολη η προσέγγιση και η αντιμετώπιση. Σίγουρα πάντως, απαιτείται σοβαρή σκέψη, εκπαίδευση και διάλογος. Οπως συμβαίνει σε κάθε περίπτωση εθισμού, η διακοπή δεν είναι άμεση, αλλά σταδιακή με παράλληλο έλεγχο και διαχείριση των παρορμήσεων. Ο αθλητισμός πρέπει να είναι διασκέδαση»...
Αξίζει, πάντως να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με διεθνείς μελέτες και τουλάχιστον προς το παρόν, είναι δύσκολο να καθοριστεί το ποσοστό των ατόμων που πάσχουν από τη νόσο, κυρίως λόγω της καθυστερημένης αναγνώρισης της, αλλά και την δυσκολία προσδιορισμού, ευρέως αποδεκτών κριτηρίων.
Πιθανές ενδείξεις μεγαλορεξίας είναι οι εξής:
- υπερπροσπάθεια στο γυμναστήριο
- «παθολογική» γυμναστική, σε βαθμό καταναγκασμού
- κατάχρηση συμπληρωμάτων και αναβολικών
- εμμονή με τη θέα του σώματος στον καθρέφτη
- ευερεθιστότητα και ξεσπάσματα θυμού
- κατάθλιψη και/ή μανία
- πανικός σε περίπτωση αποχής από τη γυμναστική
- γυμναστική ακόμη και κατά την ανάρρωση από τραυματισμό
- προτεραιότητα η γυμναστική έναντι της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής
Η άθληση σε λογική δόση είναι ευεργετική για την υγεία. Αλλά όταν γίνεται υπερβολική, δεν είναι μια δραστηριότητα χωρίς κινδύνους. Μεταξύ των πιο ευάλωτων, Η υπερβολή μπορεί να είναι εθιστική και να έχει σοβαρές συνέπειες.
-Με πληροφορίες από το ΑΠΕ-ΜΠΕ, Wikipedia, L'equipe
