default-image

Χάρτης Χαλέπας: Τα προνόμια των Κρητικών έναντι των Οθωμανών

Κρήτη
Χάρτης Χαλέπας: Τα προνόμια των Κρητικών έναντι των Οθωμανών

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το ημερολόγιο έδειχνε 3 Οκτωβρίου του 1878, όταν υπογράφεται στο προάστιο της Χαλέπας, στην πόλη των Χανίων, η περίφημη ομώνυμη Σύμβαση.

Η Σύμβαση (ή Χάρτης) της Χαλέπας αποτελεί μια ιστορική συμφωνία ανάμεσα στην Επαναστατική Συνέλευση των Κρητών και τους Οθωμανούς, με την οποία οι Κρητικοί αποκτούσαν για πρώτη φορά επισήμως σημαντικά προνόμια.

Από το 1875 το κλίμα ανάμεσα στο χριστιανικό και τον τουρκικό πληθυσμό του νησιού ήταν τεταμένο. Τον Ιανουάριο του 1878 η ένταση χτύπησε "κόκκινο": Οι Κρητικοί ξεσηκώνονται κατά της Αυτοκρατορίας, προσπαθώντας ταυτόχρονα να εκμεταλλευτούν τη δυσμενή για τους Οθωμανούς εξέλιξη του Ρωσοτουρκικού Πολέμου.

Έτσι, συγκροτήθηκε στο Φρε του Αποκόρωνα, στα Χανιά, η "Παγκρήτιος Επαναστατική Επιτροπή", η οποία - έχοντας εξασφαλίσει την υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης υπό τον Χαρίλαο Τρικούπη - στόχευε στην Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Κάπου εκεί ανέλαβαν - για ακόμη μια φορά - δράση οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, με προεξάρχουσα την Αγγλία, που έπαιξε ρόλο διαμεσολαβητή.

Τον Ιούλιο του 1878 Αγγλία, Γαλλία, Αυστρία, Ρωσία και Ιταλία "δίνουν τα χέρια" με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, στην περίφημη Συνθήκη του Βερολίνου, προκειμένου ο σουλτάνος να εισάγει «διοικητικές μεταρρυθμίσεις» στις ευρωπαϊκές επαρχίες της Αυτοκρατορίας, όπου υπήρχε έντονο το χριστιανικό στοιχείο.

Το επόμενο διάστημα, μετά τη Συνθήκη του Βερολίνου, κατέφτασαν στην Κρήτη ο στρατηγός Μουχτάρ Πασάς, ο οποίος συνοδευόταν από τον Σελίμ Εφέντη. Οι δύο αξιωματούχοι της Αυτοκρατορίας, λειτουργώντας κατ' εντολή του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β', συνάντησαν τον Βαλή Κωστάκη Αδοσίδη πασά, ο οποίος εν συνεχεία τους έφερε σε επαφή με τους εκπροσώπους της Επαναστατικής Συνέλευσης.

Στόχος ήταν να εξεταστεί συνολικά η κατάσταση που επικρατούσε στο νησί και η συνομολόγηση διμερούς συμφωνίας για την εξομάλυνση του κλίματος, μέσω επιβαλλόμενων μεταρρυθμίσεων.

Η Σύμβαση της Χαλέπας υπογράφεται τελικά στην ομώνυμη συνοικία των Χανίων, στις 3 Οκτωβρίου του 1878, στο σπίτι του δημοσιογράφου και πολιτικού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη (σ.σ. πρόκειται για τον παππού του επίτιμου προέδρου της Νέας Δημοκρατίας).

Οι διατάξεις: Τα προνόμια δε σήμαναν το τέλος του αγώνα

Οι κυριότερες διατάξεις του Χάρτη της Χαλέπας ήταν οι εξής:

• Ο γενικός διοικητής (βαλής) της Κρήτης θα μπορούσε να είναι και χριστιανός. Η θητεία του ήταν πενταετής, με δυνατότητα ανανέωσης.

• Ο γενικός διοικητής θα είχε έναν σύμβουλο από το άλλο θρήσκευμα (μουσουλμάνο αν ήταν χριστιανός και χριστιανό αν ήταν μουσουλμάνος).

• Η Γενική Συνέλευση (Βουλή), στην οποία θα πλειοψηφούσαν για πρώτη φορά οι χριστιανοί, θα είχε 80 μέλη (49 χριστιανούς και 31 μουσουλμάνους).

• Ιδρυόταν αστυνομικό σώμα με την επωνυμία Κρητική Χωροφυλακή, που θα στελεχωνόταν αποκλειστικά από ντόπιους.

• Αναγνωριζόταν η Ελληνική ως επίσημη γλώσσα των δικαστηρίων και της Γενικής Συνέλευσης. Μόνο τα επίσημα πρακτικά, οι αποφάσεις των δικαστηρίων και η επίσημη αλληλογραφία θα συντάσσονταν και στις δύο γλώσσες.

• Χορηγείτο γενική αμνηστία σε όσους είχαν λάβει μέρος στην εξέγερση του 1878 και άδεια οπλοφορίας στους Κρητικούς, με την οποία θα μπορούσαν να κρατήσουν τα όπλα τους.

• Θεσμοθετούνταν σημαντικές φορολογικές ελαφρύνσεις.

• Γινόταν παραχώρηση για πρώτη φορά του δικαιώματος για την ίδρυση φιλολογικών συλλόγων και την έκδοση εφημερίδων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εν λόγω διατάξεις υπερίσχυαν στις περιπτώσεις όπου συγκρούονταν με άλλα φιρμάνια, ακόμη και με άρθρα του οθωμανικού Συντάγματος. Η εντεκαμελής Επιτροπή που εκπροσωπούσε την Επαναστατική Συνέλευση και υπέγραψε τη Σύμβαση της Χαλέπας απαρτιζόταν από τους Α. Μιχελιδάκη, Γ. Παπαδοπετράκη, Κ. Βολουδάκη, Κ. Μητσοτάκη, Ι. Σφακιανάκη, Χ. Ασκούτση, Σ. Σταυρούδη, Α. Σήφακα, Κ. Χατζηδάκη, Α. Μενεγίδη και Ζ. Θειακάκη.

Όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς, διαβάζοντας το περιεχόμενο των διατάξεων της Σύμβασης, η Κρήτη αποκτούσε ιδιαίτερα σημαντικά προνόμια. Ωστόσο, αν και με το Χάρτη της Χαλέπας τερματίζονταν τα επαναστατικά κινήματα των Κρητικών, η Σύμβαση δεν τηρήθηκε στο ακέραιο.

Ως αποτέλεσμα, λοιπόν, ακολούθησαν κι άλλες εξεγέρσεις, με κορυφαία αυτήν του 1889, όταν και η Σύμβαση της Χαλέπας ανεστάλη. Το 1895 ξέσπασε η Κρητική Επανάσταση, το 1897 ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος, ενώ το 1898 είχαμε την ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας. Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα δεν έμελλε να γίνει πραγματικότητα παρά το 1913.

Ρεπορτάζ: Νικόλας Αγγελίνος

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News