Ηράκλειο μιας άλλης εποχής... Καλοκαιράκι με το ρολόι του χρόνου να γυρίζει στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Τότε που όλα ήταν διαφορετικά... Τότε που το Ηράκλειο ήταν αυτό της γειτονιάς, των ανθρώπων, της ηρεμίας. Μια πόλη που τα παιδιά έπαιζαν μπάλα στο Μπεντενάκι ή την Πλατιά Στράτα...
Όπου οι νεαροί βολτάριζαν στο νυφοπάζαρο της Δικαιοσύνης έως σχεδόν τον Άγιο Κωνσταντίνο. Μια πόλη όπου παρέες και οικογένειες έδιναν ραντεβού στα ουζερί ή στις αυλές των σπιτιών. Ένα Ηράκλειο γαλήνιο, πιο ανθρώπινο...
Μια πόλη όπου οι κάτοικοί της απολάμβαναν τη ζωή μέσα στην απλότητά της και ειδικά το καλοκαίρι, ρίχνοντας βουτιές εκεί που σήμερα θα θεωρούσαμε μάλλον... αδιανόητο: στο Μπεντενάκι, το Δερματά ακόμα και στον ίδιο τον Κούλε... Αδιάψευστος μάρτυρας οι φωτογραφίες της εποχής και φυσικά οι αναμνήσεις των παλιών Ηρακλειωτών. Όπως του γνωστού γιατρού παθολόγου κ. Γιάννη Κασαπάκη...
"Απόδραση" εν άστει
Τα νερά ήταν κρυστάλλινα και οι Ηρακλειώτες έσπευδαν για λίγη χαλάρωση στην αγκαλιά της θάλασσας, που ήταν στα πόδια τους, κυριολεκτικά! Ραντεβού στην Τρυπητή, έξω από το ενετικό λιμάνι, στην Ηλεκτρική, με το νερό να καλύπτει μεγάλο μέρος του σημερινού λιμανιού και το κύμα να σκάει μερικά μόλις μέτρα από το Μέγαρο Φυτάκη. Άλλωστε η επέλαση του μπετόν δεν είχε καταφέρει να αλλοιώσει τη μορφή του Ηρακλείου και η αμμουδιά δεν είχε ακόμα χαθεί, παραμένοντας σχεδόν σε όλο το μήκος του παραλιακού μετώπου της πόλης.
Την εποχή εκείνη ως τις αρχές του '70, οι Ηρακλειώτες σπάνια έβγαιναν έξω από το Ηράκλειο για να κάνουν τα καλοκαιρινά τους μπάνια. Δεν υπήρχε λόγος να διακινδυνέψουν σε μια ανοικτή θάλασσα, όπως αυτή στις δύο άκρες της πόλης και προτιμούσαν να μείνουν εν άστει.
Άλλωστε στα Ταμπακαριά, κοντά στο σημερινό Λίντο, το τοπίο ήταν ερημικό. Υπήρχαν μονάχα μερικές καλύβες. Όπως και στην Αμμουδάρα, όπου υπήρχαν ελάχιστα μετόχια και πολλά αμπέλια. Όσοι πάντως διέθεταν αυτοκίνητο, σπάνιο για την εποχή, πήγαιναν καμιά φορά ως τον Καρτερό για μπάνιο.
Στο Μπεντενάκι
Ο κανόνας πάντως ήταν το λιμάνι, ή το Μπεντενάκι, όπου έτρεχαν τα παιδιά στην αρχή του καλοκαιριού, μόλις σχολούσαν, κρύβοντας τα παπούτσια τους στην άμμο, όση ώρα απολάμβαναν το νερό. Υπήρχαν φυσικά και οι πιο... "κυριλέ" περιοχές, για τα επίσημα μπάνια των Ηρακλειωτών, όπως η Τρυπητή και τα "λουτρά του Πόρου", όπου μαζευόταν όλο το κοσμικό Ηράκλειο της εποχής.
«Το Δερματά τον γνώρισα όταν ήμουν παιδάκι, όταν πιάναμε τη "μαλλιαρή" της Αναλήψεως», ημέρα κατά την οποία κατά παράδοση ξεκινούν τα καλοκαιρινά μπάνια, ανακαλεί στη μνήμη ο κ. Κασαπάκης. «Τότε πηγαίναμε στον κόλπο, δίπλα στην Ηλεκτρική, καθόμασταν στα βράχια ή την άμμο, και κάναμε και τις πρώτες βουτιές προσπαθώντας να πιάσουμε μια πέτρα που να έχει πάνω της φύκια, τη λεγόμενη "μαλλιαρή", και να τη βάλουμε κάτω από το στρώμα για να πάει καλά ο χρόνος».
Μέρες γιορτινές
Ήταν άλλες εποχές, όπου παρέες και ολόκληρες οικογένειες πήγαιναν εκεί για τα μπάνια τους ειδικά τις Κυριακές, μετατρέποντας την περιοχή σε ένα μεγάλο πανηγύρι, με μαντολίνα να παίζουν μουσική και παιδιά να τρέχουν στην αμμουδιά και να φτιάχνουν πύργους εκεί που έσκαγε το κύμα. Και όλα αυτά μέσα στο Ηράκλειο!
Συνήθως οι μικρές αυτές... αστικές αποδράσεις κατέληγαν σε ένα γερό φαγοπότι είτε στην άκρη της θάλασσας με φαγητό φερμένο από το σπίτι, είτε σε κάποιο από τα ταβερνάκια της περιοχής μόλις έπεφτε ο ήλιος.
Το ενετικό λιμάνι και γενικά το παραλιακό μέτωπο ήταν σημεία αναφοράς για τους Ηρακλειώτες της εποχής, μικρούς και μεγάλους. Τα βράδια ο κόσμος κατέβαινε για μια βόλτα, ενώ τις μέρες τα ψαράδικα κατακλύζονταν από ζωή, καθώς οι Ηρακλειώτες κατέβαιναν ως τα 'κει για να πάρουν φρέσκο μοσχομυριστό ψάρι.
Βουτιές σε καθαρά νερά
Όσο για τους μπόμπιρες και τους νεαρούς της εποχής, όπως θυμάται ο κ. Κασαπάκης, «μετά το σχολείο, κατεβαίναμε το απογευματάκι και κολυμπούσαμε, είτε μπροστά στον Κούλε είτε στο Δερματά. Ήταν πεντακάθαρα τα νερά, δεν υπήρχαν προβλήτες και φυσικά μεγάλα πλοία. Όλα ήταν διαφορετικά...».
Τα πλοία της γραμμής
Μεταπολεμικά τα λιγοστά πλοία της γραμμής, όπως θυμάται ο γιατρός, έκαναν τον κύκλο της Κρήτης για να φτάσουν στον Πειραιά, περνώντας από Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο, σ
ε ένα ταξίδι 18-20 ωρών, ενώ λιγοστά ήταν και τα εμπορικά πλοία στο λιμάνι του Ηρακλείου, τα οποία κατονομάζει από μνήμης ως τα "Έλση", "Αγγέλικα", "Κανάρης" και "Καραϊσκάκης".
Στα "λουτρά του Πόρου"
Φυσικά οι νέοι που πήγαιναν για μπάνιο στο λιμάνι συναγωνίζονταν κάνοντας και τη... φιγούρα τους ποιος θα βγει πρώτος από τον Κούλε για να φτάσει στα "λουτρά του Πόρου", που εκτείνονταν όσο και η σημερινή παραλιακή, και να γυρίσει πίσω ως το ενετικό φρούριο.
Εκεί έκαναν εξάσκηση και οι κολυμβητές, καθώς δεν υπήρχαν τότε αντίστοιχες αθλητικές υποδομές, ενώ, όπως θυμάται ο κ. Κασαπάκης, υπήρχε και ομάδα πόλο στο σημερινό μεγάλο λιμάνι, που έκανε συχνά πρακτική στα δύο θαλάσσια τέρματα που είχε στήσει. Το εντυπωσιακό για τους σημερινούς Ηρακλειώτες είναι ότι τότε η θάλασσα έφτανε μέχρι σχεδόν το Μέγαρο Φυτάκη, καλύπτοντας το χώρο όπου βρίσκονται το Λιμεναρχείο και η "Βάρδια", ενώ όλη η περιοχή στα νότια του παραλιακού μετώπου ως τη σημερινή Ικάρου ήταν βάλτος.
Ρεπορτάζ: Σταύρος Μουντουφάρης
