Περίπου στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ού αιώνα Κρητικός έψαχνε να βρει στα νησιά του Αιγαίου ικανούς εργάτες για να στελεχώσει το καρνάγιο της πόλης. Και βρήκε στην Κάλυμνο τον Γιάννη Πετεινό. Ήταν περίπου 30 ετών τότε, και ήταν ήδη έτοιμος και πεπειραμένος μάστορας σκαφών.
Μαζί με την οικογένειά του ήρθε στην Κρήτη, δημιούργησε το καρνάγιο και έμεινε εδώ. Δε φανταζόταν τότε, όταν νεαρός ξεκινούσε από το μικρό νησί του βορείου Αιγαίου με την πλούσια παράδοση σε σφουγγαράδες, ότι ο ίδιος θα έφτιαχνε στην Κρήτη τη δική του μικρή, προσωπική ιστορία, η οποία θα συνδεόταν με αδιάρρηκτους δεσμούς με την ιστορία της ίδιας της πόλης.
Τέσσερις γενιές μετά, οι επίγονοί του εξακολουθούν να δουλεύουν στο Ηράκλειο και, με σφυροκόπημα και πολλή δουλειά μέσα στον καυτό ήλιο του καλοκαιριού ή τις βροχές και το κρύο του χειμώνα, να δίνουν μορφή στις βάρκες που αλωνίζουν το νησί μας και όχι μόνο. «Το μόνο στοιχείο που άλλαξε όλα αυτά τα χρόνια είναι ο τρόπος ανέλκυσης των σκαφών και τα εργαλεία. Όλα τα άλλα παραμένουν ίδια», μας λέει ο Γιάννης Πετεινός, εγγονός του Καλύμνιου μάστορα.
«Οι παραγγελίες γίνονται από ψαράδες ως επί το πλείστον, επαγγελματίες ή ερασιτέχνες. Έχουμε όμως και παραγγελίες για τουριστικά σκάφη Ελλήνων, κυρίως από Ελούντα ή Άγιο Νικόλαο, από αυτά που μεταφέρουν τουρίστες», αναφέρει ο γιος του Γιάννη Πετεινού, Δημήτρης, της τέταρτης γενιάς μαστόρων. «Για να κατασκευαστεί ένα σκάφος χρειάζεται αρκετή δουλειά. Στις καλές εποχές φτιάχναμε 5 σκάφη το χρόνο. Αυτό πριν 10 χρόνια περίπου, όταν δούλευα με τον πατέρα μου. Τότε δεν προλαβαίναμε τις παραγγελίες. Τα τελευταία χρόνια έχει πέσει κάπως η δουλειά και ασχολούμαστε κυρίως με την απαραίτητη συντήρηση των σκαφών. Είναι κοπιαστική δουλειά, αλλά την αγαπάμε», συμπληρώνει ο κ. Γιάννης.
Οι παραγγελίες, όπως μας είπαν, έρχονταν από την Κρήτη και πολλά νησιά του Αιγαίου όπως Κάρπαθο, Κύθηρα και Μήλο. Ακόμα και από τον Πειραιά δέχονταν παραγγελίες μέχρι πριν μερικά χρόνια, όταν ακόμη ευημερούσε η αλιεία.
«Υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον για το παραδοσιακό σκάφος. Στα Χανιά, στη Χίο, υπάρχουν ναυτικά μουσεία τα οποία προβάλλουν το παρελθόν και δείχνουν το δρόμο για το μέλλον της δουλειάς. Στο Ηράκλειο υπάρχει μόνο ένα σκάφος έξω από το Λιμεναρχείο κι αυτό είναι υπό διάλυση δυστυχώς», αναφέρει με πικρό παράπονο ο μαστρο-Γιάννης, που βαδίζοντας στα χνάρια του παππού και του πατέρα του έχει δεθεί με τις βάρκες και τις αντιμετωπίζει με σεβασμό και πόνο σα να είναι κομμάτι του ίδιου.
«Κινδυνεύει να χαθεί»: Επάγγελμα υπό εξαφάνιση
«Για να φτιαχτεί ένα σκάφος δουλεύουν πλήθος από επαγγέλματα, όπως π.χ. ξυλοκόπος, ξυλαποθήκη, μηχανικός, χρωματοπώλης, μηχανουργείο, αντιπροσωπία, πολυεστεράς και μηχανολόγος για τις αναγκαίες άδειες. Είναι καλό για τον τόπο να "χτίζεται" ένα σκάφος διότι δίνει δουλειά στην τοπική κοινωνία. Πολλοί θέλουν σκάφη αλλά δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα», καταλήγει στην κουβέντα που είχαμε μαζί του ο Γιάννης Πετεινός. Ο γιος του Δημήτρης, ως νέος άνθρωπος, εμφανίζεται πολύ περισσότερο αισιόδοξος για το μέλλον, λέγοντας ότι «είμαστε η νέα γενιά που θέλουμε να ακολουθήσουμε το επάγγελμα για να μην πάει χαμένο, να μην εξαφανιστεί, γιατί αυτό γίνεται ουσιαστικά όσο περνάνε τα χρόνια. Είμαστε αισιόδοξοι ότι θα φτιάξουν τα πράγματα και θα συνεχίσουμε αυτό που κάνουμε».
Το ίδιο ευχόμαστε όλοι οι Ηρακλειώτες, αφού το καρνάγιο στα ανατολικά της πόλης μας, λίγο πριν την Αλικαρνασσό, αποτελεί σήμα κατατεθέν. Οι παλιοί θυμόμαστε τις βάρκες που έστεκαν υπερυψωμένες πάνω σε ξύλινο σκαρί και μαρτυρούσαν τη δουλειά και το μόχθο που γινόταν σ' εκείνο το μικρό κομμάτι του λιμανιού της πόλης.
Ρεπορτάζ: Μαρία Αγαπάκη
Φωτογραφίες: Νίκος Χαλκιαδάκης
