Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις». Κάπως έτσι φαντάστηκε και περιέγραψε την Ελλάδα ο σπουδαίος νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης. Και όχι τυχαία, τα αμπέλια, ο τρύγος, τα σταφύλια, το πάτημα στο πατητήρι, ο μούστος, τα αμπελόφυλλα, το κρασί είναι άρρηκτα συνυφασμένα με την πολιτισμική μας παράδοση.
Από την Κρήτη μέχρι τη Σαντορίνη, την Πελοπόννησο και την Χαλκιδική η πατρίδα μας είναι σπαρμένη με χιλιάδες στρέμματα και εκατοντάδες ποικιλίες αμπελιών. Πόσο όμως γνωρίζουμε σε βάθος το φρούτο που λατρεύουμε να απολαμβάνουμε κάθε καλοκαίρι; Το φρούτο που συνοδεύει όλα τα καλοκαίρια κάθε Έλληνα από την παιδική μας ηλικία μέχρι τα βαθειά γεράματα. Το φρούτο που όλοι περιμένουμε να έρθει φρεσκοπλυμμένο και δροσερό μέσα σε ένα βαθύ μπολ καθισμένοι σε ψάθινες καρέκλες γύρω από ένα τραπέζι κάτω από τη σκιά μιας κληματαριάς στην αυλή του παππού και της γιαγιάς;
Οι ιδιότητες του σταφυλιού είναι ευεργετικές για τον ανθρώπινο οργανισμό σε μια σειρά από τομείς. Έχει αντικαρκινικές ιδιότητες, καταπολεμά το στρες, αναζωογονεί την επιδερμίδα, βοηθά τη λειτουργία της καρδιάς, εξηγεί στο neakriti.gr η Διατροφολόγος κ. Όλγα Τσαγκαράκη. Συγκεκριμένα η κ. Τσαγκαράκη αναφέρει «τα σταφύλια αποτελούν πλούσιες πηγές σε πολυφαινόλες, ισχυρά αντιοξειδωτικά και αναστέλλουν τους παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με το μεταβολικό σύνδρομο, όπως η υπερλιπιδαιμία και η υπέρταση. Επίσης, προστατεύουν λόγω της αντιοξειδωτικής τους ιδιότητας από την αθηροσκλήρωση και να μειώσουν το στρες του οργανισμού».
Alzheimer, παχυσαρκία και χυμός από σταφύλι
«Επίσης, ο χυμός από σταφύλι φαίνεται να επιδρά θετικά στη γήρανση και τη νόσο του Alzheimer. Στον εγκέφαλο έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την απελευθέρωση των νευροδιαβιβαστών και μειώνει τη δημιουργία φλεγμονής. Βοηθά επίσης μέσω των ουσιών που περιέχει στην οστεοαρθρίτιδα και τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Η κατανάλωση σταφυλιού έχει συνδεθεί με ευεργετικά αποτελέσματα στην πρόληψη ή θεραπεία διάφορων τύπων καρκίνων. Τέλος, επειδή περιέχουν την ρεσβερατρόλη τα σταφύλια συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου της παχυσαρκίας, στη μείωση του ποσοστού του σωματικού λίπους καθώς επηρεάζουν και την ανάπτυξη της μικροβιακής εντερικής χλωρίδας και μείωση αρκετών τοξικών βακτηρίων», συνεχίζει στην ανάλυσή της η κ. Τσαγκαράκη.
Σταφύλια και σάκχαρο
Εντυπωσιακά και ενθαρρυντικά όσα αναφέρει η διατροφολόγος για το φρούτο που μπορούμε να βρούμε σε αφθονία σε όλη την Κρήτη. Όμως μετά τα τόσα θετικά δε μπορούμε να μη ρωτήσουμε αν είναι επιβλαβές με κάποιο τρόπο και τι πρέπει να προσέχουμε. Εδώ λοιπόν εφιστά την προσοχή λέγοντας «τα σταφύλια σαφώς αποτελούν τροφή υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, δηλαδή ανεβάζουν απότομα τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα 2-3 ώρες μετά την κατανάλωση τους, για αυτό καλό είναι να καταναλώνονται με μέτρο». Η συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα έχει υπολογιστεί στις 20 με 30 ρώγες ενός μικρού ή μεσαίου σταφυλιού ή περίπου 7 ρώγες ενός μεγάλου σταφυλιού.
Καταπολεμά τα μικρόβια
Tα σταφύλια φαίνεται να καταπολεμούν τα μικρόβια του οργανισμού, αυξάνουν την απορρόφηση ψευδαργύρου, με αποτέλεσμα τη γρηγορότερη επούλωση των πληγών, την καλύτερη γεύση και όσφρηση, πέψη, σεξουαλική ικανότητα και αναστολή υπερτροφίας του προστάτη.
Ιστορία και παράδοση στην Ελλάδα
Το σταφύλι κατέχει ξεχωριστή θέση στην εκκλησιαστική και ιστορική μας παράδοση, αφού, όπως φαίνεται, είναι γνωστό από την αρχαιότητα. H καλλιέργεια των σταφυλιών είναι γνωστή από το 4.000 π.X. περίπου. Οι αρχαιότερες αναφορές εμφανίζονται στα Ομηρικά Έπη. O Όμηρος εκθειάζει τις αρετές του σταφυλιού, αλλά συγχρόνως στηλιτεύει και την κατάχρησή του. Στα συμπόσια των ηρώων εξέχουσα θέση έχει η κατανάλωση σταφυλιού τόσο στην Οδύσσεια όσο και στην Iλιάδα. Η εκκλησιαστική μας παράδοση αναφέρει ότι τα σταφύλια ευλογούνται 6 Αυγούστου, εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. O Απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί συχνά την άμπελο ως συμβολισμό στη θεολογία του για να μιλήσει για το πρόσωπο του Χριστού.
Με πολλές ποικιλίες και παραλλαγές φαίνεται να είναι το πλέον διαδεδομένο φρούτο ανά τον κόσμο. Όπως και να έχει, το αμπέλια ευδοκιμούν στο εύκρατο κλίμα της πατρίδας μας και θα συνεχίσουμε να το απολαμβάνουμε γύρω από τα στρογγυλά τραπέζια σε μικρά χωριά ή παραθαλάσσια εξοχικά, νωρίς το πρωί σαν πρωινό, το μεσημέρι μετά τη θάλασσα ή στη βραδινή βεγγέρα παρέα με καλούς φίλους.
Επιμέλεια: Μαρία Αγαπάκη
