Ένα μωρό όρνιο, του χαρακτηρισμένου ως κρισίμως κινδυνεύοντος είδους Gypsfulvus, δεν κινδυνεύει πια... Διασώθηκε την περασμένη Πέμπτη κοντά στην Άρβη, όταν ιδιώτης ειδοποίησε πως ένας γύπας είχε βρει καταφύγιο... στο θερμοκήπιό του.
Η Διεύθυνση Δασών Ηρακλείου κινητοποιήθηκε αμέσως και ο δασοφύλακας Μανόλης Παντουβάκης από το Φυλάκιο Βιάννου ανέλαβε να παραλάβει και να φροντίσει το μικρό. Όπως αποδείχτηκε, το πτηνό είναι ηλικίας περίπου 5 μηνών, βρίσκεται δηλαδή στη φάση που αναγκάζεται να αποκολληθεί από τους γονείς τους και ν' αρχίσει να ψάχνει μόνο την τροφή του.
Τρέφονται μόνο με ψόφια ζώα
Ως γνωστόν, οι γύπες δεν είναι κυνηγοί. Τρέφονται μόνο με ψόφια ζώα, γι' αυτό και δεν τρώνε καθημερινά. Αν δε βρεθεί τροφή, συνεχίζουν το ψάξιμο. Γι' αυτό και το βράδυ πέφτουν σε κατάσταση υποθερμίας, προκειμένου να μην καταναλώνουν ενέργεια. Το πρωί για να ανέβει η θερμοκρασία τους προτιμούν συνήθως περιοχές που έχουν ήλιο, για να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία τους και να ζεσταθούν. Αυτός είναι και ένας λόγος που ανεμοπορούν, που κάνουν δηλαδή παθητική πτήση και όχι ενεργητική, σαρώνοντας μεγάλες επιφάνειες για να βρουν τροφή.
Οι γύπες μπορεί να επιτεθούν σε άρρωστα ή τραυματισμένα ζώα, αλλά ποτέ σε υγιή. Είναι, όπως προαναφέρθηκε, πτωματοφάγα πτηνά, γεγονός που τους καθιστά ωφέλιμους για τον άνθρωπο, αφού καθαρίζουν τον τόπο από πηγές μολύνσεως. Ακριβώς το είδος της τροφής τους είναι εκείνο που τους κάνει ευάλωτους σε δευτερογενείς δηλητηριάσεις από επικίνδυνα δολώματα. Τα δηλητηριασμένα δολώματα τα βάζουν κάποιοι κτηνοτρόφοι για να προστατέψουν από αγριόσκυλα και ζουρίδες τα κοπάδια τους και τα προϊόντα που τυροκομούν. Όμως, όταν ένα αγριόσκυλο φάει το δόλωμα και πεθάνει από δηλητηρίαση, το ίδιο θα συμβεί και με το όρνιο που θα φάει το πτώμα του ζώου αυτού.
Στην Ελλάδα του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα το όρνιο ήταν ένα πάρα πολύ κοινό είδος. Όμως, ιδιαίτερα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι πληθυσμοί του αποδεκατίστηκαν από μεγάλο μέρος στα ηπειρωτικά και απ' όλα σχεδόν τα νησιά. Κατά τη δεκαετία του '90, εγκαταλείφθηκε το 70% των ηπειρωτικών αποικιών, λόγω της ανεξέλεγκτης ή παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων για τον έλεγχο των σαρκοφάγων θηλαστικών.
Ο πληθυσμός στην Κρήτη
Σήμερα, λίγα ζευγάρια έχουν απομείνει πλέον στην Ήπειρο, την Αιτωλοακαρνανία, τη Θράκη και τη Νάξο, περιορισμένα σε διάσπαρτες αποικίες. Τον πιο υγιή πληθυσμό όρνιων διαθέτει η Κρήτη, κι αυτό χάρη στις συστηματικές προσπάθειες που γίνονται για τη διάσωση του είδους.
Στο πλαίσιο των προσπαθειών αυτών, έχουν ληφθεί ειδικά μέτρα διαχείρισης, όπως λεπτομερής πληθυσμιακή απογραφή των αποικιών, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κόσμου και των κυνηγών για την ανάγκη προστασίας του είδους, εγκατάσταση ταϊστρών κ.ο.κ. Το όρνιο είναι προστατευόμενο είδος. Όλες του οι αποικίες βρίσκονται εντός του δικτύου ΖΕΠ/Natura 2000, ενώ ο πληθυσμός του στην Κρήτη παρακολουθείται συστηματικά. Όλα τα όρνια που έχουν βρεθεί αδύναμα ή τραυματισμένα περιθάλπονται και "μαρκάρονται" πριν την απελευθέρωσή τους στο φυσικό τους περιβάλλον. Το ίδιο θα συμβεί και με το μωρό γύπα που εντοπίστηκε προ ημερών στην Άρβη.
Το πουλί πήρε τις πρώτες βοήθειες από τους εθελοντές του Ελληνικού Κέντρου Προστασίας Άγριας Ζωής (ΕΚΠΑΖ). Από την εξέτασή του διαπιστώθηκε ότι έχει νευρολογικό πρόβλημα και έτσι αποφασίστηκε να μεταφερθεί στο Κέντρο Περίθαλψης Άγριων Ζώων στην Αίγινα, προκειμένου να το ξεπεράσει.
Το μικρό όρνιο θα περάσει τους επόμενους μήνες μέσα σε ένα τεράστιο κλωβό για γύπες, ανάμεσα σε άτομα του είδους του. Θα λαμβάνει την αγωγή που απαιτείται για να γίνει καλά και αφού μεγαλώσει λίγο ακόμη και σταθεροποιηθεί, θα απελευθερωθεί στην Κρήτη το επόμενο καλοκαίρι.
Πτηνά μονογαμικά, με αίσθημα ευθύνης
Οι γύπες έχουν "κακό" όνομα εξαιτίας των διατροφικών τους προτιμήσεων, ενώ για κάποιο άγνωστο λόγο ο άνθρωπος έχει υποθέσει πως το όρνιο δεν έχει πολύ μυαλό. Εξού και συμβαίνει να παρομοιάζουμε με όρνιο αυτόν που δεν... "του κόβει". Στην πραγματικότητα, όμως, τα όρνια έχουν πολύ θετικά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία δε συναντιούνται σε πολλούς ανθρώπους: Για παράδειγμα, τα όρνια είναι όντα μονογαμικά. Αν για κάποιο λόγο πεθαίνει το ταίρι τους, τότε βγαίνουν εκτός, όχι ένα, αλλά δύο αναπαραγωγικά άτομα... Τα όρνια είναι όντα υπεύθυνα. Εάν στο περιβάλλον που διαβιούν δεν υπάρχει αρκετή τροφή, τότε επιλέγουν να μην κάνουν παιδιά...
Αν όμως επιλέξουν να τεκνοποιήσουν, τότε ασχολούνται με τις φωλιές τους και τα μικρά τους 8 από τους 12 μήνες του έτους. Αναπαράγονται από τα μέσα του Δεκεμβρίου ως τα μέσα του Φεβρουαρίου, γεννώντας συνήθως ένα αβγό, το επωάζουν και οι δύο γονείς ή μόνο το θηλυκό, για διάστημα από 48 ως και 58 ημέρες. Μετά την εκκόλαψη, ο νεοσσός μένει στη φωλιά του για 3-4 μήνες, εκ των οποίων τον πρώτο τρέφεται, αρχικά, με αναμασημένη και εξεμεσμένη τροφή, που φέρνει κυρίως το αρσενικό. Μέχρι ο νεοσσός να μπορέσει να πετάξει μόνος του, πάντα στη φωλιά υπάρχει ο ένας από τους δύο γονείς για να τον προστατεύει.
Οι γύπες ζουν για περίπου 25 χρόνια και μπορούν να αναπαράγονται στο φυσικό τους περιβάλλον μέχρι το τέλος της ζωής τους. Σε περίπτωση αιχμαλωσίας, μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 40 χρόνια.
Ρεπορτάζ : Ελένη Σταυρουλάκη
