Μέσα από τους στίχους του Ερωτόκριτου γνώρισε την Κουτσούνα, την κρητική εκδοχή της κούκλας, την οποία μας συστήνει χάρη στις χειροποίητες δημιουργίες της, είναι η Αικατερίνη Γιαβρίδη, η εικαστικός από την Αθήνα που έχει αγαπήσει ιδιαίτερα την Κρήτη.
"όντεν' ανεθρέφεμου και κοπελιά ελογόμου, παιχνίδια και κουτσουνικά, πάντα έβανα στο νου μου".
Είναι ο στίχος 975 από το πρώτο μέρος του Ερωτόκριτου και είναι η πρώτη φορά που γίνεται η αναφορά στη λέξη κουτσουνικά μέσα από τα λόγια της Αρετούσας. Η Αικατερίνη Γιαβρίδη, εικαστικός, φέρνει στη ζωή αυτές τις ρομαντικές εποχές, οπότε και η μάνα έφτιαχνε την κουτσούνα για να παίξει η κόρη της και να μάθει στη μητρότητα, ενώ λάμβανε από τη νονά την πρώτη της κούκλα.
Σε ηλικία δώδεκα ετών, στην ενετική Κρήτη, δώριζαν στο κορίτσι μια κουτσούνα ντυμένη νυφούλα η οποία φυλάσσονταν με όλα τα προικιά του κοριτσιού μέχρι να έρθει η ώρα του γάμου της. Ακόμη και σήμερα οι μεγαλύτερες γιαγιάδες καλούν τις εγγονές: "κουτσούνα μου", αφού και οι ίδιες μικρές έπαιζαν με τις κουτσούνες τους.
Οι αρχαίες πλαγγόνες, από το πλαταγώ, δηλαδή κάνω θόρυβο, αφού ήταν πήλινες τότε οι κούκλες και κρεμόντουσαν στην κούνια για να πάει εκεί το κακό, έγιναν στη συνέχεια κόρες από τους κοροπλάστες που επιβίωσαν μέχρι το Βυζάντιο.
Μετά... ήρθε το πλαστικό και παρότι θεωρείται άφθαρτο στο χρόνο, εν τέλει όλα έφθειραν, ακόμη και ο γάμος. Τις κουτσούνες λοιπόν επανέφερε στη ζωή η Αικατερίνη Γιαβρίδη και με αυτές κοιμούνται οι μαθητές της κι ας μην είναι τέλειες, γιατί τις έφτιαξαν με τα χέρια τους και είναι μαλακές.
Στη Φορτέτζα Ρεθύμνου στην ατομική της έκθεση Κούκλες και Πρόσωπα, η εικαστικός έχει πολλά ακόμα να μοιραστεί μαζί σας.
Ρεπορτάζ: Ματθαίος Καπετανάκης
