Ήταν 17 Ιουνίου του 1771 όταν ο Ιωάννης Βλάχος, ο περίφημος Δασκαλογιάννης, έβρισκε μαρτυρικό θάνατο στα χέρια των Οθωμανών. Είχε προηγηθεί η αποτυχημένη εξέγερση των Κρητικών στα Σφακιά, στην οποία πρωτοστάτησε ο θρυλικός επαναστάτης.
Ο Ιωάννης Βλάχος γεννήθηκε στην Ανώπολη των Σφακίων. Οι περισσότεροι ιστορικοί κι ερευνητές αναφέρουν ότι ο Δασκαλογιάννης ήρθε στη ζωή το 1725. Έχοντας οικονομική άνεση, καθώς ο πατέρας του ήταν πετυχημένος έμπορος, ο Δασκαλογιάννης μπόρεσε να φύγει στο εξωτερικό για να σπουδάσει. Εξού και το προσωνύμιο που του αποδόθηκε, και με το οποίο έμελλε να μείνει για πάντα στην ιστορία: Ονομάστηκε Δασκαλογιάννης, καθώς ήξερε γράμματα, πράγμα όχι και τόσο σύνηθες για την εποχή εκείνη.
Την άνοιξη του 1770 κι ενώ διεξαγόταν ήδη ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος, ξέσπασαν σε διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου εξεγέρσεις των χριστιανικών πληθυσμών εναντίον του οθωμανικού ζυγού. Οι εν λόγω εξεγέρσεις υποκινήθηκαν από τη ρωσική πλευρά. Συγκεκριμένα, οργανώθηκαν από τους αδερφούς Ορλώφ, στενούς συνεργάτες της αυτοκράτειρας της Ρωσίας, Αικατερίνης Β'.
Στις αρχές του 1770 καταφτάνουν στη Μάνη ρωσικές δυνάμεις για να βοηθήσουν τους εξεγερμένους. Ο Δασκαλογιάννης, ο οποίος είχε έρθει στο μεταξύ σε επαφή με τους Ορλώφ, αποφάσισε να στείλει στο Μοριά ενισχύσεις. Το Φεβρουάριο του ίδιου έτους καταφτάνουν στη Μάνη εκατοντάδες Σφακιανοί και συστρατεύονται με τους ντόπιους εξεγερμένους.
Το επόμενο διάστημα, με επικεφαλής τον Δασκαλογιάννη, οι Σφακιανοί προετοιμάζουν την εξέγερση στην πατρίδα τους: Συγκεντρώνουν τρόφιμα και πολεμοφόδια, ενώ οχυρώνουν τα περάσματα στα βουνά.
Οι Σφακιανοί ξεσηκώνονται
Τον Απρίλιο, οι επαναστάτες διώχνουν τον εισπράκτορα που μεταβαίνει στην περιοχή τους για να εισπράξει τον κεφαλικό φόρο. Εν συνεχεία, επιτίθενται σε Τούρκους κατοίκους, οι οποίοι ζούσαν στα πεδινά των Σφακίων και κλέβουν τις περιουσίες τους. Πολλοί Οθωμανοί εξοντώνονται, με αποτέλεσμα οι υπόλοιποι να αφήσουν, τρομαγμένοι, τις εστίες τους για να γλιτώσουν.
Τα νέα δεν αργούν να φτάσουν μέχρι την Πύλη. Ο Σουλτάνος, οργισμένος, δίνει εντολή στους πασάδες της Κρήτης, οι οποίοι σπεύδουν να σχηματίσουν έναν οργανωμένο στρατό με 15.000 άνδρες. Προτού ξεκινήσει η επίθεση, ωστόσο, οι Τούρκοι στέλνουν στους Σφακιανούς δύο κληρικούς, προκειμένου οι τελευταίοι να πειστούν να παραδώσουν τα όπλα. Ο Δασκαλογιάννης αρνείται και οι επιχειρήσεις των Τούρκων εναντίον των εξεγερμένων ξεκινούν.
Με τη βοήθεια του πυροβολικού, οι Οθωμανοί καταφέρνουν να καταλάβουν κομβικές θέσεις των επαναστατών. Εισβάλλουν σε χωριά της περιοχής, σφάζοντας αμάχους και λεηλατώντας τις περιουσίες και τα ζώα τους. Ο Δασκαλογιάννης και οι σύντροφοί του καταφεύγουν στα βουνά, όπου οι Τούρκοι δεν μπορούν να τους προσεγγίσουν.
Τους επόμενους μήνες ακολουθεί κλεφτοπόλεμος. Η εμπόλεμη αυτή κατάσταση θα κρατήσει μέχρι το χειμώνα: Το Μάρτιο του 1771, οι Σφακιανοί προτείνουν την παύση των εχθροπραξιών, με την προϋπόθεση να δοθεί αμνηστία στους επαναστάτες. Οι Τούρκοι δέχονται, αλλά με τους δικούς τους όρους: Να καταβάλλεται ο κεφαλικός φόρος «κατά κεφαλήν» κι όχι όπως συνέβαινε μέχρι τότε «κατ' αποκοπήν», να απελευθερωθούν όλοι οι Οθωμανοί αιχμάλωτοι, αλλά και να σταματήσουν οι Σφακιανοί να εφοδιάζουν με τρόφιμα τα πολεμικά πλοία που έπλεαν γύρω από την Κρήτη.
Το τραγικό τέλος
Ακόμη απαγορεύτηκε η ανέγερση νέων εκκλησιών και πύργων, ενώ αφαίρεσαν και τη δικαστική εξουσία από τους κοινοτικούς άρχοντες. Εξάλλου, οι Τούρκοι έθεσαν απαράβατο όρο για τη διακοπή των συγκρούσεων, την παράδοση των πρωταίτιων της εξέγερσης. Ο Δασκαλογιάννης και οι σύντροφοί του παίρνουν τη μεγάλη απόφαση και παραδίδονται στους Οθωμανούς. Ο πρωτεργάτης της εξέγερσης φυλακίζεται στο Χάνδακα.
Στις 17 Ιουνίου του 1771 οι Τούρκοι γδέρνουν ζωντανό τον Δασκαλογιάννη. Μαζί με τον αρχηγό τους, εξοντώνονται και πολλοί σύντροφοί του.
Έδωσε το όνομά του στο αεροδρόμιο
Το όνομα του Δασκαλογιάννη έχει δοθεί σε δρόμους και πλατείες σε διάφορες πόλεις της Κρήτης και της υπόλοιπης χώρας. Άγαλμα με τη μορφή του Σφακιανού ήρωα κοσμεί, άλλωστε, τη γενέτειρά του. Εξάλλου, το όνομα του Κρητικού επαναστάτη δόθηκε και στο αεροδρόμιο των Χανίων, το οποίο ονομάζεται "Ιωάννης Δασκαλογιάννης".
Τέλος, το όνομα του Δασκαλογιάννη φέρει και κεντρική πλατεία του Ηρακλείου.
Επιμέλεια: Νικόλας Αγγελίνος
* Πηγή: Βικιπαίδεια
