Το μεγάλο στοίχημα να σηματοδοτήσει η Πανορθόδοξη Σύνοδος της Κρήτης μια νέα εποχή στη σύγχρονη χριστιανική ιστορία θέτει ενώπιον των ιστορικών ευθυνών τους όλες τις Εκκλησίες και όλους τους ιεράρχες, που καλούνται να αφήσουν πίσω τους "αμαρτίες" αιώνων και να παρουσιάσουν προς τα έξω μια εικόνα ενότητας, δίνοντας απαντήσεις που θα εκφράζουν τις ανησυχίες και τις αγωνίες του σύγχρονου κόσμου.
Αυτό το στοίχημα, που υπομονεύεται εδώ και καιρό από πολλές πλευρές, δε θα χαθεί, όπως διαμηνύουν το Οικουμενικό Πατριαρχείο αλλά και ιεράρχες της Κρήτης, που έχουν επιδοθεί σε έναν μαραθώνιο ώστε να πέσουν οι τόνοι και να βρεθούν συμβιβαστικές λύσεις.
Αυτό διεφάνη, άλλωστε, από την πρώτη στιγμή, όταν ξεκίνησαν οι ψίθυροι από Μητροπολίτες και Εκκλησίες, με πιο ανησυχητικό "σημείο των καιρών" την επιστολή του Μόσχας Κυρίλλου, ο οποίος πριν από μερικά εικοσιτετράωρα είχε θέσει ζήτημα, μεταξύ άλλων, για το πού θα καθίσουν οι επικεφαλής και οι αντιπροσωπίες των ορθόδοξων εκκλησιών και πού οι ετερόδοξοι.
Το μήνυμα που έστειλε το Φανάρι, ότι πρόκειται για τεχνικό θέμα που θα λυθεί, ήταν ένα από τα πολλά που δείχνουν τη διαλλακτικότητα του Πατριαρχείου και την πρόθεσή του να προσπεραστούν τα όποια εμπόδια, ώστε η Σύνοδος της Κρήτης, η πρώτη μετά το σχίσμα των Εκκλησιών του 1053, που έχει ήδη μαγνητίσει τα βλέμματα ολόκληρου του κόσμου, να μείνει στην Ιστορία και τα αποτελέσματά της να θεμελιώσουν τη νέα πορεία του χριστιανικού κόσμου εν μέσω προκλήσεων στις οποίες κανείς δε δικαιούται να κλείνει τα μάτια.
Τα προβλήματα που έχουν θέσει διάφορες ορθόδοξες εκκλησίες αλλά και μεμονωμένοι ιεράρχες είναι αρκετά, τόσο διαδικαστικά που υποκρύπτουν την "αμαρτωλή" διαμάχη αιώνων για τα πρωτεία, όσο και θεματικά. Ουσιαστικά το θέμα με το πού θα καθίσει ο καθένας στη Σύνοδο της Κρήτης, το οποίο έθεσε τόσο ο Μόσχας Κύριλλος όσο και η Σύνοδος της Εκκλησίας της Βουλγαρίας (μεταξύ άλλων) εκφράζει την ανησυχία για τα πρωτεία, η οποία εκπορεύεται κυρίως από τη Ρωσία. Η Μόσχα, δηλαδή, δε θέλει να υπάρξει η οποιαδήποτε σκιά πίσω από την αρχή που ισχύει για τον Οικουμενικό Πατριάρχη, αλλά και για κάθε άλλο προκαθήμενο από τους ηγέτες των Εκκλησιών της Ορθοδοξίας, το «Πρώτος μεταξύ πρώτων και ίσος μεταξύ ίσων, ισόκυρος μεταξύ ισόκυρων».
Οι Βούλγαροι
Εκτός από αυτό όμως, οι Βούλγαροι ορθόδοξοι θέτουν και ζήτημα θεματολογίας, ανησυχώντας για την απουσία επίκαιρων ζητημάτων με σύγχρονο ενδιαφέρον, που απαιτούν έγκαιρη απόφαση σε οικουμενικό επίπεδο, ενώ καταγράφεται η διαφωνία αυτοκέφαλων εκκλησιών σε ορισμένα κείμενα που είχαν εγκριθεί από τη Σύνοδο, καθώς και διαδικαστικά και οικονομικά ζητήματα. Πρώτιστα, όμως, «η προτεινόμενη θέση των προκαθημένων των ορθοδόξων εκκλησιών, όπως έχει σχεδιαστεί στο χώρο που θα πραγματοποιηθούν οι συνεδριάσεις της Συνόδου, παραβιάζει», κατά την Εκκλησία της Βουλγαρίας, «την αρχή της ισότητας των προκαθημένων». Και ακολουθεί η "βόμβα": να ζητηθεί η αναβολή της Συνόδου και να συγκληθεί σε μεταγενέστερο χρόνο, διαφορετικά απειλεί ότι δε θα λάβει μέρος.
Αξιοσημείωτη λεπτομέρεια αποτελεί το γεγονός ότι το Πατριαρχείο Βουλγαρίας αποτελεί τον "παραδοσιακότερο" σύμμαχο του Πατριαρχείου Μόσχας.
Το Πατριαρχείο Αντιοχείας
Αντίστοιχη είναι και η απειλή από το Πατριαρχείο Αντιοχείας, που εστιάζει στο λεγόμενο «θέμα του Κατάρ», το μείζον δηλαδή ζήτημα της αντιπαράθεσης με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων για την πνευματική δικαιοδοσία του Εμιράτου. Ενώ αρχικά είχε αποφασιστεί να προσπεραστεί αυτό το ζήτημα με την παραπομπή του σε ειδική συνοδική επιτροπή του Πατριαρχείου Αντιοχείας, φαίνεται πως η κόντρα παραμένει, αφού η Αντιόχεια, όχι απλά δηλώνει την ενόχλησή της, αλλά διαμηνύει ότι περιμένει τις άμεσες κινήσεις από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τις αδελφές Εκκλησίες, διαφορετικά και αυτό απειλεί να μη λάβει μέρος στη Σύνοδο εφόσον δεν υπάρχει ενότητα.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο του Πατριαρχείου της Αντιόχειας, αυτή η «παραίτηση από τις εντατικές προσπάθειες που καταβάλλονται τα τελευταία τρία χρόνια, που έγινε η εισπήδηση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στο Κατάρ», δεν εκφράζει την «ενότητα της Ορθοδοξίας» και επομένως «δε συντρέχει λόγος συγκλήσεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου».
Οι ετερόδοξοι
Μείζον επίσης θεωρείται από αρκετούς, όπως τους Ρώσους, και το θέμα των σχέσεων της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τους ετερόδοξους, και κυρίως τους Ρωμαιοκαθολικούς, καθώς μια μεγάλη μερίδα δε βλέπει με καθόλου καλό μάτι τα ανοίγματα του Οικουμενικού Πατριάρχη προς τη Ρώμη, στο πνεύμα που εγκαινίασε ο Πατριάρχης Αθηναγόρας. Είναι χαρακτηριστική η σχετική αναφορά που έκανε ο Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ, ο οποίος παραιτήθηκε από τη Σύνοδο. Ο λόγος;
Σύμφωνα με τον Πειραιώς, η Σύνοδος μεταξύ άλλων θα έπρεπε «να εκλέξει, να χειροτονήσει και να ενθρονίσει στο πάλαι ποτέ περίπυστο Πατριαρχείο της Ρώμης και της Δύσεως νέο ορθόδοξο Πάπα Ρώμης, και ορθόδοξη ιεραρχία, μη αναγνωρίζουσα το σημερινό καταληψία του Πατριαρχείου της Δύσεως και αιρεσιάρχη κ. Φραγκίσκο».
Αξιοσημείωτη "λεπτομέρεια" αποτελεί το γεγονός ότι τόσο ο Πειραιώς όσο και άλλοι μητροπολίτες, που έφεραν ενστάσεις για τη Σύνοδο, αντικαταστάθηκαν από άλλους. Επίσης, υπενθυμίζεται ότι ο Μητροπολίτης Πειραιώς, κ. Σεραφείμ, είχε εξαπολύσει ιερά πυρά κατά την επίσκεψη του Πάπα στη Μυτιλήνη τον Απρίλιο, όπως επίσης ο Γλυφάδας Παύλος και ο Καλαβρύτων Αμβρόσιος. Πάντως, όσον αφορά στην Ελλαδική Εκκλησία, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος ανακοίνωσε ότι προχώρησε στην κατάρτιση του κειμένου της Εγκυκλίου αναφορικά με την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, το οποίο θα αναγνωσθεί στους ναούς μεθαύριο Κυριακή 5 Ιουνίου, «προς ενημέρωσιν του λαού».
Ως γνωστόν, η Πανορθόδοξη Σύνοδος θα λάβει χώρα από τις 19 μέχρι και τις 27 Ιουνίου στις εγκαταστάσεις της Ορθόδοξης Ακαδημίας στα Χανιά.
