Ένα μοναστήρι μεταξύ ουρανού και θάλασσας, χτισμένο πάνω στα βράχια ανατολικά της εξόδου του φαραγγιού των Περβολακίων που αναστηλώθηκε από τον μοναχό Ιωσήφ Γεροντογιάννη.
Έναν άνθρωπο που στα πρώτα χρόνια της ζωής του δεν ήταν αυτό που θα λέγαμε ενάρετος και καλός Χριστιανός, καθώς ήταν αρκετά ατίθασος και χρησιμοποιούσε το μοναστήρι και το διπλανό φαράγγι για να κρύβεται από τους Τούρκους.
Ο Ιωάννης Βιτσέντζος ή Γεροντογιάννης, ο άνθρωπος που έμελλε να αναστηλώσει τη Μονή Καψά το 1861 γεννήθηκε το 1799 στη Μονή.Παντρεύτηκε και απέκτησε 4 παιδιά, 3 κόρες και ένα γιό. Μία Κυριακή ο Γεροντογιάννης έφυγε μαζί με τη γυναίκα του Καλλιόπη για να πουλήσει ξύλα και να αγοράσει κρασί από τα γειτονικά χωριά Χανδρά και Αρμένους. Τα παιδιά έμειναν μόνα τους και αυτό αποδείχτηκε μοιραίο για μια από τις κόρες του, που κάηκε σε πυρκαγιά. Το τραγικό αυτό ατύχημα ο Γεροντογιάννης το είδε σαν θεία τιμωρία για την αμαρτωλή ζωή του και γιατί δεν τήρησε την Κυριακάτικη αργία.
Από τη στιγμή αυτή η ζωή και ο χαρακτήρας του άλλαξαν τελείως. Ο Γεροντογιάννης αφιέρωσε τη ζωή του στις ελεημοσύνες και τη λατρεία του Θεού. Λέγεται ότι έβλεπε οράματα και ότι θεράπευε όσους προσέρχονταν σ' αυτόν και ζητούσαν τη βοήθεια του.
Η Μονή Καψά όπου ζούσε έγινε διάσημη σ' ολόκληρη την Κρήτη και πολλοί πιστοί έρχονταν από μακριά για να προσευχηθούν. Ένας από τους πιστούς αυτούς ήταν ο τότε ιδιοκτήτης της περιοχής, ο Χατζηνικόλαος Ζαφείρης που το 1841 την παραχώρησε στον Γεροντογιάννη για να ανακαινίσει το μοναστήρι.
Ο Γεροντογιάννης εργάστηκε σκληρά για την ανακαίνιση της Μονής. Το 1841 το μόνο που υπήρχε στη Μονή ήταν ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Ιωάννη, ένα πηγάδι με υφάλμυρο νερό και δυο μισογκρεμισμένα οικήματα που αναστηλώθηκαν και υπάρχουν και σήμερα.
Ο ίδιος ο Γεροντογιάννης, που είχε γίνει μοναχός με το όνομα Ιωσήφ, έμενε σε ένα σπήλαιο 100 μέτρα από το μοναστήρι και συνέχισε να κηρύττει και να θεραπεύει μέχρι το θάνατο του στις 6 Αυγούστου του 1874 σε ηλικία 75 ετών. Σήμερα τιμάται σαν Αγιος Ιωσήφ Γεροντογιάννης στις 7 Αυγούστου.
Κάθε χρόνο στις 29 Αυγούστου, η εκκλησία τιμά τον αποκεφαλισμό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και χιλιάδες πιστοί έρχονται από διάφορα μέρη της Κρήτης από το προηγούμενο βράδυ για να παρευρεθούν στη μεγάλη γιορτή.
Ο εγγονός του Γεροντογιάννη, Αρχιμανδρίτης Ιωσήφ Γεροντάκης, ήταν αυτός που επέκτεινε τις εγκαταστάσεις στη Μονής Καψά, έφερε νερό στο μοναστήρι και καλλιέργησε τα κτήματα στην γύρω περιοχή τα επόμενα χρόνια.
Η ιστορία της Μονής Καψά
Το Μοναστήρι φαίνεται πως ιδρύθηκε το 15ο αιώνα. Οι Τούρκοι έκαναν επιδρομή από τη θάλασσα το 1471 και κατάστρεψαν μεγάλο μέρος του μοναστηριού. Η περιοχή πέρασε από τα χέρια διάφορων ιδιοκτητών και έμεινε γνωστή με το όνομα ενός από αυτούς, που ονομάζονταν Καψάς.
Η μονή αναστηλώθηκε 400 χρόνια αργότερα από τον μοναχό Ιωσήφ Γεροντογιάννη, που την έκανε γνωστή όχι μόνο σε ολόκληρη την Κρήτη, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Το έργο του Γεροντογιάννη συνέχισε ο εγγονός του Ιωσήφ Γεροντάκης και οι επόμενοι ηγούμενοι μετά από αυτόν.
Το Μοναστήρι υπήρξε κέντρο αντίστασης κατά του Γερμανικού στρατού κατοχής την περίοδο 1941-1944. Εδώ κατέφευγαν Έλληνες και Άγγλοι αντιστασιακοί για να κρυφτούν και στη συνέχεια να φυγαδευτούν στην Αίγυπτο με βρετανικά υποβρύχια. Ηγούμενος στη Μονή Καψά την περίοδο εκείνη ήταν ο Ιλαρίων Συντυχάκης, που μαζί με τους υπόλοιπους μοναχούς υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν το μοναστήρι το Νοέμβριο του 1943 μετά από διαταγή των Γερμανών.
Φωτορεπορτάζ: Μαριεύα Καρκανάκη
