Στην Κρήτη, στον τόπο όπου η λεβεντιά και η παράδοση περπατούν χέρι-χέρι, υπάρχει ο παραδοσιακός οικισμός Αρχανών Ηρακλείου. Τόσο γνωστός ώστε να έχει πάρει και βραβείο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκεί, δραστηριοποιείται και ο γυναικείος Συνεταιρισμός με τίτλο "Αρχανών Γεύσεις", ο οποίος αποτελεί μια προσπάθεια να διαδοθεί το μοντέλο της κοινωνικής οικονομίας στη χώρα.
Ο Συνεταιρισμός συστάθηκε στα πλαίσια του έργου ΚΟΙΝΩΝ-ΟΙΚΟ του προγράμματος Equal, ενώ αντικείμενό του είναι η ανάπτυξη κάθε είδους νόμιμης δραστηριότητας σχετικής με την παραγωγή, μεταποίηση και εμπορία τοπικών παραδοσιακών, αγροτικών οικοτεχνικών και χειροτεχνικών προϊόντων. Για το στόχο αυτό εργάζονται εδώ και 9 χρόνια γυναίκες κάθε ηλικίας, που η τέχνη, το μεράκι και η αγάπη τους για τη μαγειρική και την τοπική παράδοση τις έφερε κοντά, κάνοντας έτσι τη συμπόρευσή τους δημιουργία.
Σημείο καθημερινής συνάντησης των γυναικών αυτών, το εργαστήριο παρασκευής ντόπιων παραδοσιακών γλυκών και αρτοσκευασμάτων που φημίζονται για την ιδιαίτερη γεύση και πρωτοτυπία τους, το οποίο βρίσκεται στην είσοδο του οικισμού Άνω Αρχάνες. Εκεί όπου κάθε μέρα ο τόπος γεμίζει μυρωδιές, αφού παράγεται πλήθος παραδοσιακών προϊόντων, τα οποία τυγχάνουν ιδιαίτερης προτίμησης τόσο από τον ντόπιο πληθυσμό όσο και από επισκέπτες εκτός Κρήτης, αλλά και εκτός ελληνικών συνόρων, λόγω κυρίως της ιδιαίτερης γεύσης τους, των αγνών υλικών τους και της πρωτοτυπίας τους.
Δημιουργίες με τοπικά προϊόντα
«Ξεκινήσαμε δειλά-δειλά δύο άτομα και σήμερα είμαστε δέκα γυναίκες που συναντιόμαστε εδώ και λειτουργούμε το Συνεταιρισμό, φτιάχνοντας διάφορα γλυκά και αλμυρά προϊόντα με είδη που προμηθευόμαστε πάντα από το χωριό μας. Τα σταφύλια μας, πρώτα από όλα, και το κρασί μας, το οποίο το χρησιμοποιούμε στα ζυμωτά που κάνουμε. Το τοπικό λάδι, τις ελιές, τα φρούτα και τα οπωροκηπευτικά μας, με τα οποία φτιάχνουμε ό,τι μπορεί ο καθένας να φανταστεί, εκτός από σοκολάτες», μας λέει η κ. Σπυριδούλα Μαϊσή, η οποία αποτελεί την ψυχή του Συνεταιρισμού. «Όλες οι γυναίκες που ασχολούμαστε με το Συνεταιρισμό αγαπούσαμε πάντα τη μαγειρική. Εμένα θυμάμαι όσοι έρχονταν σπίτι μου να μου λένε "πάλι με τη ζάχαρη και το αλεύρι παίζεις;". Έτσι λοιπόν αυτή μου την αγάπη την έκανα δημιουργία. Στην πορεία μάθαμε πάρα πολλά για την τέχνη αυτή, παρακολουθώντας ημερίδες και σεμινάρια, εξελίσσοντας πάντα την τέχνη και την παραγωγή μας».
Τα προϊόντα
Στα προϊόντα του Συνεταιρισμού χρησιμοποιούνται αμιγώς πρώτες ύλες και αγνό παρθένο ελαιόλαδο. Ανάμεσα στα προϊόντα του περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, γλυκά κουταλιού όπως πορτοκάλι, νεραντζάκι, σύκο, λεμόνι κ.ά., μαρμελάδες από πορτοκάλι, νεράντζι, σύκο, λεμόνι κ.ά., αρτοσκευάσματα όπως παξιμάδι με βότανα κ.ά., χορτόπιτες, μυζηθρόπιτες και αγνόπιτες, τα μοναδικά σε γεύση κόλλυβα, καθώς επίσης αρχανιώτικες παραδοσιακές συνταγές, όπως κουβαρόλι, ξεροτήγανα, καλιτσούνια, τραχανά ξηρό και νωπό, κ.ά. Όμως ο Γυναικείος Συνεταιρισμός "Αρχανών Γεύσεις" δραστηριοποιείται και στην πώληση και διανομή προϊόντων, όπως αρχανιώτικων κρασιών, ρακής, κριθαρένιου παξιμαδιού, μιγαδιού, αλλά και λικέρ σε πολλές γεύσεις. Παράλληλα, αναλαμβάνει κάθε είδους κοινωνική εκδήλωση.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι οι υποδομές του Συνεταιρισμού συχνά διατίθενται για επισκέψεις τουριστών ή μαθητών, με σκοπό τη γνωριμία τους με την παράδοση. Προσφέροντας στους επισκέπτες του τη δυνατότητα να συμμετέχουν άμεσα στην παραγωγή των προϊόντων, ο Συνεταιρισμός τους χαρίζει έτσι την ευχαρίστηση της δημιουργίας και της γνωριμίας με τις συνταγές του τόπου, ενώ γίνονται και εκθέσεις των προϊόντων του και σε ξενοδοχεία. «Οι τουρίστες εντυπωσιάζονται με όλα. Τους αρέσει πάρα πολύ το ελληνικό και ιδιαίτερα το κρητικό φαγητό και οι συνδυασμοί που κάνουμε. Μάλιστα πολλές φορές τους δείχνουμε πώς να φτιάχνουν πολλά φαγητά και ξετρελαίνονται», τονίζει η κ. Μαϊσή. Και αν κάποια στιγμή επέλθει η κούραση, μετά από την παρασκευή τόσο μεγάλων ποσοτήτων διαφόρων προϊόντων, η ικανοποίηση, όπως σημειώνει η κ. Μαϊσή, έρχεται «μέσα από την αναγνώριση του κόσμου που μένει ευχαριστημένος και συνεχίζει να προτιμά το Συνεταιρισμό».
Σταφύλι και κουραμπιές
Το σταφύλι είναι το κύριο προϊόν των Αρχανών, το οποίο ο Συνεταιρισμός επεξεργάζεται και παράγει από αυτό μια σειρά από υψηλής ποιότητας προϊόντα, όπως πετιμέζι, σταφιδόπιτα, κρασόπιτες, πετιμεζόπιτα, μουσταλευριά, μουστοκούλουρο, κρασάτα βουτήματα, μαρμελάδα σταφύλι και σταφύλι γλυκό. Παράλληλα, για όσους δεν το γνωρίζουν, επειδή παραδοσιακό έδεσμα αποτελεί και ο κουραμπιές λόγω του ότι στις Αρχάνες είναι το επίσημο κέρασμα σε οποιαδήποτε εκδήλωση, στο Συνεταιρισμό η παραγωγή και του γλυκίσματος αυτού είναι ασταμάτητη.
Πίσω στην υγιεινή διατροφή
Η διάσωση των παραδοσιακών συνταγών αποτελεί τον πρώτο και κύριο στόχο του Συνεταιρισμού, με την κ. Μαϊσή, όταν τη ρωτήσαμε αν το καταναλωτικό κοινό συνεχίζει να τηρεί τις παραδόσεις ή αν ενδιαφέρεται να δοκιμάσει και στη συνέχεια να αγοράσει κάτι παραδοσιακό, να μας λέει ότι «κάποια στιγμή είχαμε ξεχαστεί.
Ταΐζαμε τον οργανισμό μας ένα σωρό βλαβερές τροφές. Τώρα, όμως, ο κόσμος ξέρει τι είναι υγιεινή διατροφή και έτσι αναζητά το ντόπιο, το ποιοτικό, το παραδοσιακό και το υγιεινό. Ο καταναλωτής ρωτά από πού προέρχεται το κάθε προϊόν και με τι υλικά παρασκευάζεται. Και έτσι γυρνάει στην παλιά κρητική, υγιεινή διατροφή». Στην ερώτηση δε αν την διακατέχει ο φόβος οι παλιές παραδοσιακές συνταγές να περάσουν κάποια στιγμή στη λήθη, μας απάντησε πως «από την ώρα που εμφανίστηκε και πάλι η ανάγκη για επιστροφή στην υγιεινή διατροφή, επέστρεψαν και τα νέα παιδιά στην παράδοση και αυτό είναι πολύ καλό για τη διάδοση και συνέχισή της», αφήνοντας έτσι ένα αισιόδοξο μήνυμα.
Πέρα όμως από τη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, με τα προϊόντα του Συνεταιρισμού να μπορεί να τα βρει κανείς στο Ηράκλειο, στην Αθήνα, αλλά και με αποστολή σε όλον τον κόσμο, οι γυναίκες του Συνεταιρισμού ασχολούνται με την αγγειοπλαστική και την κατασκευή διαφόρων ειδών διακόσμησης, αποδεικνύοντας έτσι το πολύπλευρο ταλέντο τους.
Ρεπορτάζ: Μαρία Αντονωγιαννάκη
