Ηράκλειο, Απρίλιος 1947. Οι θύμησες του κρητικού λαού από τα "μαύρα" χρόνια της ναζιστικής Κατοχής είναι ακόμη πολύ νωπές. Νωπές είναι και οι μνήμες από το χαμό των ντόπιων αγωνιστών, οι οποίοι θυσιάστηκαν για την ελευθερία του τόπου τους και εξοντώθηκαν από τους ναζί ή τους Έλληνες συνεργάτες τους.
Σαν σήμερα, λοιπόν, στις 30 Απριλίου του 1947 εκδικαζόταν στο Ειδικό Δικαστήριο δωσίλογων, στο Ηράκλειο, η υπόθεση του περίφημου γκεσταμπίτη Νίκου Μαγιάση. Ο Μαγιάσης καθόταν στο εδώλιο ως υπεύθυνος για το θάνατο δεκάδων αντιστασιακών. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Μαγιάσης εκτέλεσε ή έδωσε εντολή για να εκτελεστούν συνολικά 392 πατριώτες.
Εκείνη τη μέρα, η αίθουσα του δικαστηρίου ήταν κατάμεστη. Δεν ήταν, άλλωστε, λίγοι αυτοί που είχαν χάσει κάποιον δικό τους, κατ' εντολήν του Μαγιάση, και ήθελαν πώς και πώς να δουν από κοντά την καταδίκη του δωσίλογου. Ανάμεσα στους δεκάδες συγγενείς των θυμάτων του προδότη στεκόταν αγέρωχος κι ένας μαυροφορεμένος γενειοφόρος Ανωγειανός.
Ο λόγος για τον Γιώργη τον Βρέντζο, τον θρυλικό «Τηγανίτη». Το "Τηγανίτης" ήταν το παρανόμι που του είχαν κολλήσει στο χωριό του. Ο Γιώργης ήταν βοσκός. Βοσκός ήταν κι ο αγαπημένος του αδελφός, ο Μιχάλης. Ο Μιχάλης ήταν ένας από τους αμέτρητους Κρητικούς, οι οποίοι πλήρωσαν με την ίδια τους τη ζωή τη στήριξή τους στον αγώνα για την ελευθερία της πατρίδας τους.
Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής, ο Βρεντζομιχάλης είχε συλληφθεί από τον Μαγιάση και την ομάδα του στη Νίδα, επειδή είχε φιλέψει αντάρτες του ΕΛΑΣ, οι οποίοι είχαν βρει καταφύγιο στον Ψηλορείτη. Ο δωσίλογος σκότωσε με δύο σφαίρες τον Βρέντζο, επειδή είχε προσφέρει νερό και ψωμί στους αγωνιστές.
Η αλήθεια είναι ότι πάρα πολλοί γκεσταμπίτες - όπως έλεγαν τους συνεργάτες των ναζί οι Κρητικοί - μετά την απελευθέρωση γλίτωσαν και δεν τιμωρήθηκαν ποτέ για τα εγκλήματά τους. Σε αντίθεση, ωστόσο, με αυτούς, ο Μαγιάσης πήρε τελικά αυτό που του άξιζε. Στις 30 Απριλίου του 1947, ο "Τηγανίτης" κατέθετε ως μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη του Μαγιάση: Ο πρόεδρος του δικαστηρίου καλεί τον Βρέντζο να πλησιάσει την Έδρα για να καταθέσει. Ο "Τηγανίτης" βλέπει τότε τον Μαγιάση να κάθεται στο εδώλιο, σε ελάχιστη απόσταση από αυτόν.
Στις ερωτήσεις της Έδρας τα χάνει. Κομπιάζει και δείχνει να μην καταλαβαίνει τι τον ρωτούν. Ξαφνικά πετάγεται προς τα πίσω, βγάζει το σουγιά που κρατούσε μαζί του και τον καρφώνει βαθιά στην κοιλιά του φονιά του αδερφού του. Οι χωροφύλακες που προστάτευαν τον Μαγιάση ορμούν στον "Τηγανίτη" και τον χτυπούν. Το δεξί του χέρι "μαραίνεται". Αυτός, χωρίς να τα χάσει, περνά το μαχαίρι στο αριστερό του χέρι και πριν προλάβουν να τον αφοπλίσουν, μαχαιρώνει τον Μαγιάση και δεύτερη φορά.
Στην αίθουσα επικρατεί πανικός. Οι δικαστές αποχωρούν έντρομοι, οι χωροφύλακες συλλαμβάνουν τον Βρέντζο, ενώ ο Μαγιάσης μεταφέρεται αιμόφυρτος στο Πανάνειο Νοσοκομείο. Ο "Τηγανίτης" ζητά τον εισαγγελέα. Σ' αυτόν παραδίνει το μαχαίρι, λέγοντάς του ότι δε θέλει να κάνει κακό σε κανέναν άλλο. Ένιωθε πλέον ξαλαφρωμένος, καθώς είχε κάνει το χρέος του. Λίγες ώρες αργότερα, ο Μαγιάσης υπέκυπτε στα βαριά του τραύματα.
Ο "Τηγανίτης" πέρασε από δίκη στα Χανιά. Παρά το ότι ο εισαγγελέας είχε προτείνει τη θανατική του καταδίκη, ο Βρέντζος αθωώνεται κι επιστρέφει στα Ανώγεια, όπου γίνεται δεκτός σαν ήρωας. Ο "Τηγανίτης" έφυγε από τη ζωή στις αρχές της δεκαετίας του '80. Σε όλη του τη ζωή μίλησε μόνο μία φορά δημόσια για το περιστατικό: Το φθινόπωρο του 1982 έδωσε συνέντευξη στο δημοσιογράφο Νίκο Ψιλάκη για το περιοδικό "Κρητικές Εικόνες". Από τη μοναδική συνέντευξη του "Τηγανίτη" έχουν αντληθεί - στη μεγάλη τους πλειονότητα - οι πληροφορίες του σημερινού δημοσιεύματος.
Ποδοσφαιρικό Σωματείο: Και εγένετο... Τηγανίτης
Η θρυλική εκδίκηση του "Τηγανίτη" υπήρξε πηγή έμπνευσης πριν από μερικούς μήνες για μια ομάδα ντόπιων - και όχι μόνο - αντιφασιστών, οι οποίοι ίδρυσαν ποδοσφαιρικό σωματείο το οποίο βάφτισαν "Τηγανίτη", προς τιμήν του Βρεντζογιώργη. Τη σεζόν που τελείωσε, ο Τηγανίτης αγωνίστηκε στη Γ' ΕΠΣ Ηρακλείου. Σύμφωνα με τους ιδρυτές του, ο Τηγανίτης βασίζεται στις αρχές της αυτοοργάνωσης και της αλληλεγγύης. Ανάμεσα στα μέλη της ομάδας υπάρχει πλήρης ισότητα.
Οι αποφάσεις παίρνονται συλλογικά μέσω της Γενικής Συνέλευσης του σωματείου. Χορηγίες δε γίνονται δεκτές, ενώ οικονομικοί πόροι της ομάδας προέρχονται από τα μέλη της και τους φίλους της.
Στους κόλπους της γίνονται δεκτοί οι πάντες: ανεξαρτήτως φύλου, χρώματος, εθνικότητας, επαγγέλματος ή οποιουδήποτε άλλου χαρακτηριστικού που χωρίζει τους ανθρώπους. Στον Τηγανίτη χωράνε όλοι. Ή μάλλον σχεδόν όλοι, καθώς στην ομάδα είναι ανεπιθύμητα άτομα που ενστερνίζονται φασιστικές απόψεις: Η συμμετοχή νεόκοπων Μαγιάσηδων στο σωματείο απαγορεύεται ρητώς.
Ρεπορτάζ: Νικόλας Αγγελίνος
